Thùng phân loại rác thải đang được triển khai đồng loạt ở các đô thị lớn.
Thùng phân loại rác thải đang được triển khai đồng loạt ở các đô thị lớn.

Giảm rác thải nhựa ngay từ lúc này

Năm 2025, LHQ chọn chủ đề Ngày Môi trường thế giới (5/6) là “Chống ô nhiễm nhựa” nhằm kêu gọi cộng đồng toàn cầu hành động quyết liệt để giải quyết rác thải nhựa.

Tại Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng đã tổ chức hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới và Tháng hành động vì môi trường năm 2025 bằng nhiều phần việc và hành động cụ thể.

Báo cáo của Chương trình Môi trường LHQ (UNEP) cho biết, ô nhiễm nhựa đang trở thành một trong những thách thức nghiêm trọng nhất đối với môi trường sống và không một quốc gia nào có thể đứng ngoài cuộc chiến này, chủ đề “Chống ô nhiễm nhựa” được lựa chọn không chỉ là một lời kêu gọi mà còn là cảnh báo cấp bách toàn cầu.

Số liệu thống kê cho biết mỗi năm thế giới sản xuất khoảng 430 triệu tấn nhựa, trong đó hơn 2/3 là các sản phẩm sử dụng một lần, nhanh chóng trở thành rác thải, gây ô nhiễm đại dương, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái và sức khỏe con người. Theo UNEP, nếu không có những giải pháp kiểm soát hiệu quả, đến năm 2040, lượng nhựa rò rỉ ra môi trường có thể tăng thêm tới 50%.

Tại Việt Nam, ước tính phát sinh khoảng 1,8 triệu tấn rác thải nhựa mỗi năm, nhưng chỉ khoảng 27% được tái chế, phần lớn còn lại bị chôn lấp hoặc đốt bỏ, gây lãng phí tài nguyên và tiềm ẩn nhiều rủi ro cho môi trường. Nhằm kiểm soát tình trạng này, Chính phủ đã ban hành Chiến lược quốc gia về quản lý tổng hợp rác thải nhựa. Mục tiêu đến năm 2030 sẽ giảm thiểu 75% rác thải nhựa trên biển và đại dương, 100% ngư cụ khai thác thủy sản bị mất hoặc bị vứt bỏ được thu gom, chấm dứt việc thải bỏ ngư cụ trực tiếp xuống biển, 100% khu, điểm du lịch, cơ sở kinh doanh dịch vụ lưu trú du lịch ven biển không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần và túi nylon khó phân hủy.

Từ năm 2020, với Luật Bảo vệ môi trường, Việt Nam đã chọn hướng đi mới không chỉ dừng lại ở thu gom và xử lý truyền thống vốn lạc hậu và tốn kém mà chuyển sang phòng ngừa từ đầu, tái sử dụng, tái chế và thiết kế sinh thái. Trong đó điểm nhấn là cơ chế trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR), buộc doanh nghiệp không chỉ sản xuất và tiêu thụ mà còn phải chịu trách nhiệm xử lý sản phẩm sau sử dụng. Đây là bước ngoặt giúp kéo dài vòng đời vật liệu và điều chỉnh hành vi tiêu dùng, từ đó giảm thiểu ô nhiễm nhựa. Một số địa phương như Hải Phòng, Quảng Ninh, Đà Nẵng, Bình Dương, TP Hồ Chí Minh đã triển khai mô hình phân loại rác tại nguồn, phát triển “chợ dân sinh xanh” và các khu đô thị không rác thải nhựa. Cùng với đó, một số doanh nghiệp tiêu dùng cũng bắt đầu sử dụng vật liệu sinh học và bao bì tái chế, hướng tới nền kinh tế tuần hoàn.

Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Ngày Môi trường thế giới, Ngày Đại dương thế giới và Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam năm 2025 là cơ hội để Việt Nam khẳng định quyết tâm, thay đổi nhận thức và thống nhất hành động bảo vệ môi trường, bảo vệ đại dương là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Từ các cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức tôn giáo đến từng doanh nghiệp, từng gia đình và mỗi người dân hãy cùng hành động bằng những việc làm nhỏ nhất như: hạn chế sử dụng túi nyon, phân loại rác tại nguồn, giảm thiểu rác thải nhựa, nói không với rác thải nhựa sử dụng một lần, không xả rác ra sông, biển, vận động ngư dân bám biển mang rác vào bờ, tăng cường công tác trồng rừng, cây xanh, rừng ngập mặn ven biển, chống sa mạc hóa và chống hạn, xâm nhập mặn, ứng phó với biến đổi khí hậu.

Xem thêm