iSpectra là hệ thống giám sát và phát hiện nhiễu thông tin di động do Cục Tần số vô tuyến điện (Bộ Khoa học và Công nghệ) phối hợp các nhà mạng Việt Nam phát triển vừa được triển khai.
Tại lễ khai trương hệ thống giám sát và phát hiện nhiễu thông tin di động iSpectra, đại diện Cục Tần số vô tuyến điện cho biết, đây là giải pháp lần đầu được triển khai trên thế giới. Trong những năm gần đây, sự bùng nổ của mạng 4G, 5G với mật độ trạm gốc ngày càng dày đặc, cùng quá trình đô thị hóa nhanh chóng và sự gia tăng đột biến của các thiết bị vô tuyến điện đã làm tăng số lượng trạm gốc bị nhiễu, ảnh hưởng đến chất lượng mạng. Việc xác định nguyên nhân và xử lý nhiễu cho các trạm gốc thường kéo dài, tốn công sức, thời gian của các nhà mạng và cơ quan quản lý. Từ đó, đặt ra yêu cầu xây dựng một hệ thống giám sát can nhiễu đối với các mạng di động trên phạm vi toàn quốc. Thời gian qua, Cục Tần số vô tuyến điện đã phối hợp với các nhà mạng di động hoàn thành hệ thống giám sát và phát hiện nhiễu thông tin di động theo cách biến các trạm thu phát sóng (BTS) thành các cảm biến (“sensor”) kiểm soát tần số. Đây là sự kiện mang ý nghĩa quan trọng, không chỉ đối với công tác quản lý tần số mà còn đối với ngành khoa học, công nghệ, đánh dấu thêm một bước tiến trong việc ứng dụng và chuyển đổi số nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, thúc đẩy sự phát triển của đất nước.
Được kết nối và kiểm tra chéo giữa các nhà mạng, hệ thống đem lại hiệu quả xử lý nhiễu nhanh hơn. Qua quá trình thử nghiệm trong một quý, hệ thống đã phát hiện 600 vụ nhiễu, trong khi nếu không dùng chỉ phát hiện được khoảng 300 vụ. Khi ứng dụng tại Tập đoàn Bưu chính viễn thông Việt Nam (VNPT), hệ thống đã giúp giảm 30% tỷ lệ rớt cuộc gọi do nhiễu. Ngoài ra, iSpectra không chỉ thay đổi cách thức quản lý từ báo cáo giấy tờ sang quản lý dữ liệu trực tuyến mà còn rút ngắn đáng kể thời gian xử lý sự cố, đồng thời đánh giá hiệu quả sử dụng phổ tần của các nhà mạng.
Đại diện Viettel cho biết, hiện Viettel đã triển khai 51 nghìn trạm di động với khoảng 300 nghìn cell 4G phủ sóng 98% dân số Việt Nam. Trong thời gian tới, Viettel sẽ mở rộng triển khai mạng 5G với quy mô tương đương mạng 4G. Nếu tiếp tục giữ cách làm thủ công, công tác giám sát và xử lý nguồn nhiễu cho các trạm di động sẽ tốn rất nhiều thời gian và nguồn lực. Từ khi đưa iSpectra vào sử dụng (tháng 4) đến nay, hệ thống đã chủ động phát hiện 70 nguồn nhiễu (tăng 65% so trung bình một quý năm 2024), với độ chính xác đạt 76% (so trước đây là 65%), đồng thời giúp giảm tối thiểu 50% thời gian xử lý nhiễu (tương đương khoảng 1.080 giờ làm việc mỗi năm).
Theo Cục Tần số vô tuyến điện, sắp tới iSpectra sẽ được AI hóa để phát hiện số lượng nhiễu tốt hơn nhằm mở ra triển vọng tự động hóa toàn diện từ phát hiện, cảnh báo đến xử lý và quy hoạch phổ tần. Khi hoàn thiện, hệ thống có thể thay thế toàn bộ cơ chế báo cáo thủ công, tiến tới quản lý dựa trên dữ liệu minh bạch, khách quan và tức thời. iSpectra được kỳ vọng trở thành công cụ then chốt trong quản lý phổ tần tại Việt Nam, góp phần bảo đảm chất lượng dịch vụ viễn thông, đồng thời khẳng định vai trò tiên phong của ngành khoa học công nghệ trong quá trình chuyển đổi số quốc gia.
