Cần nhiều chính sách nâng cao trách nhiệm và vai trò kiến tạo hoạt động của bộ, ngành cũng như hội nghề nghiệp nhằm phát triển tác phẩm văn học.
Cần nhiều chính sách nâng cao trách nhiệm và vai trò kiến tạo hoạt động của bộ, ngành cũng như hội nghề nghiệp nhằm phát triển tác phẩm văn học.

Chuyên đề: Lối nào cho tác phẩm văn học “tự tin” ra thị trường?

“Bàn tay chính sách” cho một xã hội nhân văn

Trong dự thảo Nghị định Quy định về khuyến khích phát triển văn học được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) đưa ra lấy ý kiến xã hội đầu năm nay, có chương VI: Giới thiệu, quảng bá, phổ biến tác phẩm văn học. Phần này ít nhiều mở ra kỳ vọng lan tỏa tác phẩm văn học vào xã hội.

Trong đó có việc giới thiệu, quảng bá thông qua các triển lãm, hội chợ, hội sách quốc tế; các hình thức xuất bản trực tuyến, thư viện số; các sự kiện văn học, nghệ thuật trong nước và quốc tế. Trách nhiệm của ngành văn hóa và địa phương cũng được ràng buộc nhất định khi: Bộ VHTT&DL xây dựng và tổ chức giới thiệu, quảng bá văn học Việt Nam; UBND cấp tỉnh cũng có trách nhiệm tương tự với văn học địa phương và các tác giả, tác phẩm tiêu biểu ở địa phương. Về phía tổ chức xã hội, nghề nghiệp, đơn vị như Hội Nhà văn Việt Nam, Hội văn học nghệ thuật các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, và các nhà xuất bản, các tổ chức, cá nhân liên quan, cũng được yêu cầu thực hiện việc giới thiệu, quảng bá theo phạm vi quản lý của mình.

Đặc biệt, dự thảo Nghị định đã đề cập đến vấn đề phổ biến văn học trên không gian mạng. Ngoài sự cho phép đối với các tổ chức, cá nhân thực hiện công việc này theo quy định của pháp luật, thì Bộ VHTT&DL cũng được “chỉ định” tổ chức xây dựng trang thông tin điện tử để phổ biến văn học Việt Nam, với sự tham gia của Hội Nhà văn Việt Nam.

Nếu được chính thức ban hành, đây sẽ là cơ sở cần thiết đòi hỏi, thúc đẩy vai trò của cơ quan nhà nước, chính quyền địa phương, hội nghề nghiệp nhằm chung lưng đưa văn học đến với đông đảo công chúng hơn. Tuy nhiên, trước thực tiễn manh nha, thử nghiệm và đã mở ra nhiều mô hình sáng tác, thực hiện, xuất bản, phát hành, quảng bá tác phẩm văn học như hiện nay, cả ở các hình thức trực tiếp lẫn trực tuyến, thì các nội dung dự thảo dường như còn mỏng, còn thiên về quản lý và tổ chức một số hoạt động trong phạm vi lĩnh vực, địa phương chứ chưa hướng đến việc kiến tạo, gợi mở cho xã hội một cách chủ động hơn.

Ở đây rất cần phát huy sự đồng hành của cơ quan chức năng, tổ chức liên quan với các nhà xuất bản, doanh nghiệp về sách và người đọc trong việc khích lệ, đẩy mạnh các hình thức sáng tạo, kinh doanh, đọc, trang bị sách văn học cho các thành phần, lứa tuổi bạn đọc; phát huy đa dạng hoạt động liên quan đến sách văn học như liên hoan, hội chợ, tương tác với sách; triển khai các chương trình “phụ trợ” có ý nghĩa xúc tác như tôn vinh tác giả, bạn đọc, nâng cao hiệu quả dạy và học văn trong nhà trường, nâng cao hiệu quả phục vụ của hệ thống thư viện, phòng đọc, tủ sách…, cũng như khai thác giá trị văn học vào phát triển du lịch, dịch vụ, hoạt động văn hóa… Như vậy, rất cần bổ sung, hoàn chỉnh hơn đối với dự thảo Nghị địnhh Quy định về khuyến khích phát triển văn học, cũng như cần phát triển các chính sách hỗ trợ khác cho văn học, để không dừng ở tầm mức của các hoạt động nhỏ lẻ, mà hướng tới tạo dựng những không gian, môi trường, đời sống văn hóa được vun đắp bằng giá trị văn học mà ở đó, người dân được hưởng thụ về tình cảm, ngôn ngữ, tri thức, thẩm mỹ… thông qua tác phẩm.

Điều này cho thấy tầm quan trọng của chính sách và ý chí, hành động thiết thực của hệ thống chính trị, tổ chức nghề nghiệp, đơn vị chuyên môn đối với sự đọc văn, thấm văn, yêu văn, để vươn tới lối sống, đời sống nhân văn của xã hội. Tác phẩm văn học đã và đang có sự suy giảm trong đời sống, nhưng cùng với đó, cũng có nhiều tâm huyết từ các thành phần, nguồn lực xã hội nhằm cứu vãn tình hình, và quyết tâm làm cho văn học được khởi sắc, được định vị xứng đáng hơn từ khía cạnh xuất bản, phát hành, bồi đắp văn hóa đọc. Khi đó, những “bàn tay chính sách” đủ sức mạnh và kịp thời sẽ làm cho những ý nguyện và hành động tốt đẹp trong xã hội được thăng hoa, bừng nở hơn, vì một đời sống mà theo tinh thần các bậc tiền bối, thì có “văn học” sẽ có “nhân học”.

Xem thêm