Đó là những đề xuất đóng góp vào Dự thảo văn kiện trình Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV mà một số nghệ sĩ, chuyên gia tiếp tục chia sẻ với Thời Nay.
Họa sĩ Vũ Ngọc Long, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Mỹ thuật Việt Nam, Giám đốc Nhà Triển lãm Mỹ thuật 16 Ngô Quyền (Hà Nội):
“Tránh loay hoay ở khâu phong trào”
Chúng ta cần hệ sinh thái sáng tạo, từ chính sách hỗ trợ nghệ sĩ sáng tác, đào tạo giám tuyển chuyên nghiệp, đầu tư cho bảo tàng và không gian nghệ thuật công cộng, cho tới việc hình thành thị trường mỹ thuật minh bạch. Khi những tác phẩm của Việt Nam có thể đứng vững trên sàn đấu giá quốc tế hay xuất hiện trong bảo tàng danh tiếng, đó vừa là thành công của cá nhân nghệ sĩ, nhưng quan trọng hơn chính thành công của quốc gia trong hội nhập văn hóa. Tôi mong Dự thảo văn kiện bổ sung rõ định hướng kết hợp giữa nền tảng văn hóa dân tộc và tư duy hiện đại. Nếu không có một tầm nhìn dài hạn, chúng ta sẽ mãi loay hoay ở khâu phong trào, thiếu sức lan tỏa chiến lược. Cụ thể, ở lĩnh vực mỹ thuật, nên bổ sung chiến lược quốc gia về phát triển công nghiệp sáng tạo, trong đó mỹ thuật - thiết kế - công nghệ tạo hình cần được quan tâm hơn nữa.
Ngoài ra, cần có chính sách cụ thể hơn nhằm khuyến khích hợp tác quốc tế trong lĩnh vực mỹ thuật: Mời giám tuyển, nghệ sĩ, nhà sưu tập nước ngoài tham gia các hoạt động tại Việt Nam; đưa nghệ sĩ Việt ra thế giới bằng các chương trình lưu trú, trại sáng tác, tuần lễ nghệ thuật quốc tế.
Diễn viên trẻ Thái Vũ:
“Cần xây dựng “văn hóa hình ảnh” lành mạnh trong kỷ nguyên số”
Dự thảo Văn kiện Đại hội lần này đã thể hiện tầm nhìn sâu sắc khi khẳng định vai trò của văn hóa là nền tảng tinh thần, sức mạnh nội sinh của phát triển đất nước. Trong bối cảnh chuyển đổi số và bùng nổ truyền thông hiện nay, cần bổ sung rõ hơn định hướng phát triển “văn hóa hình ảnh” một lĩnh vực đang có sức ảnh hưởng mạnh mẽ tới nhận thức, hành vi và thẩm mỹ xã hội. Hình ảnh ngày nay không chỉ là công cụ truyền tải, mà đã trở thành ngôn ngữ định hình tư duy, cảm xúc và lối sống, đặc biệt trong giới trẻ.
Vì vậy, văn hóa hình ảnh cần được nhìn nhận như một cấu phần quan trọng trong chiến lược phát triển văn hóa con người Việt Nam hiện đại.
Tôi cho rằng, người nghệ sĩ đặc biệt là nghệ sĩ biểu diễn, diễn viên điện ảnh không chỉ là người thể hiện vai diễn mà còn là chủ thể kiến tạo giá trị thẩm mỹ và nhân văn. Nếu thiếu nền tảng văn hóa, nghệ thuật sẽ trở nên sáo rỗng, còn hình ảnh sẽ dễ rơi vào phản cảm. Dự thảo Văn kiện nên nhấn mạnh hơn về yêu cầu nâng cao ý thức trách nhiệm xã hội của nghệ sĩ, người có ảnh hưởng, hướng tới chuẩn mực hành vi, ngôn ngữ, ứng xử mang bản sắc Việt Nam. Văn hóa hình ảnh cần được định hướng bằng giáo dục, truyền thông và những giá trị cốt lõi của đạo đức nghề nghiệp.
Bên cạnh đó, cũng cần đề xuất xây dựng thêm cơ chế khuyến khích sáng tạo song song với việc hoàn thiện khung pháp lý về kiểm duyệt, phát hành và quản lý nội dung nghệ thuật, đặc biệt trên không gian mạng. Các chế tài xử phạt các nghệ sĩ có những phát ngôn, hình ảnh thiếu chuẩn mực cũng cần mạnh tay hơn.
TS Phạm Minh Huyền, Phó trưởng bộ môn Luật Sở hữu trí tuệ, Khoa Pháp luật Dân sự, Trường đại học Luật Hà Nội:
“Hoàn thiện khung pháp lý bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và xây dựng môi trường số văn minh”
Dự thảo văn kiện Đại hội lần này đã đề cập đúng hướng khi xác định văn hóa và con người là nền tảng tinh thần của phát triển đất nước, song cần nhấn mạnh hơn vai trò của pháp luật trong việc kiến tạo môi trường văn hóa lành mạnh trên không gian số. Sự phát triển của Cách mạng công nghiệp 4.0, cùng internet và trí tuệ nhân tạo, đang đặt ra nhiều thách thức mới như vi phạm bản quyền, lan truyền nội dung độc hại hay quảng cáo sai sự thật. Đây không chỉ là vấn đề quản lý thông tin, mà còn liên quan trực tiếp đến bản sắc, đạo đức và niềm tin xã hội.
Trong những năm qua, Việt Nam đã nỗ lực hoàn thiện hệ thống pháp luật về sở hữu trí tuệ và quản lý thông tin. Tuy nhiên, vẫn tồn tại những “điểm nghẽn” khiến việc thực thi chưa đồng bộ: Thẩm quyền xử lý vi phạm còn chồng chéo, chế tài chưa đủ sức răn đe và sự phối hợp giữa các cơ quan quản lý còn hạn chế. Từ thực tiễn ấy, tôi cho rằng, Dự thảo nên nhấn mạnh định hướng hoàn thiện cơ chế thực thi quyền sở hữu trí tuệ phù hợp với mô hình quản lý hai cấp hành chính mới, đồng thời sớm ban hành quy định cụ thể về Tòa án Sở hữu trí tuệ với cơ cấu tổ chức, nhân sự và tiêu chuẩn chuyên môn rõ ràng. Cùng với đó, cần bổ sung chế tài hình sự đối với các hành vi xâm phạm bản quyền trong môi trường số, nhằm bảo đảm hiệu lực thi hành và nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật của các tổ chức, cá nhân.
Theo quan điểm của tôi, cần làm rõ định hướng xây dựng hành lang pháp lý cho phát triển xuất bản, in và phát hành, những lĩnh vực giữ vai trò quan trọng trong bảo vệ quyền tác giả và lan tỏa tri thức xã hội. Pháp luật cần quy định minh bạch cơ chế phối hợp giữa chủ sở hữu quyền, cơ quan quản lý và doanh nghiệp trung gian; đồng thời, xác định rõ các ngoại lệ hợp lý cho phép công chúng tiếp cận tác phẩm nhằm bảo đảm cân bằng giữa lợi ích cá nhân và lợi ích cộng đồng.
Dự thảo Văn kiện cần nhấn mạnh rõ hơn yêu cầu xây dựng khung pháp lý thúc đẩy thương mại hóa và khai thác tài sản trí tuệ, coi đây là động lực để phát triển kinh tế sáng tạo. Việc hoàn thiện chính sách về thuế, tài chính, thế chấp tài sản trí tuệ sẽ khuyến khích các chủ thể đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong hội nhập quốc tế.
