Bước ngoặt mới của Đặng Tiến

Không quảng bá rầm rộ, hơn 40 bức tranh khổ vừa và nhỏ nhưng triển lãm lại gây dư vang trong giới nghệ thuật Thủ đô: Ngay buổi khai mạc sáng 7/11, nhiều bức đã được “gắn nơ” - dấu hiệu quen thuộc của tranh đã có chủ.

Một cuộc trở lại

Trong giới mỹ thuật, Đặng Tiến được biết đến là họa sĩ đất Cảng có “sức vươn” toàn quốc. Nhưng ít ai biết rằng, để có được triển lãm này, ông đã phải vượt qua hai lần ốm nặng trong năm 2024.

“Tôi định bày một triển lãm ở Hà Nội từ năm 2019, nhưng rồi thôi, vì thấy vẽ đủ tranh cho một phòng lớn cũng… mệt. Gần đây, đến Art30 Quang Trung xem triển lãm của anh Dương Đính và họa sĩ Đặng Hữu, tôi thấy thích không gian ấy - một biệt thự Pháp cổ nhỏ xinh, ấm cúng, vừa sức mình và nhất là không cần vẽ tranh khổ lớn. Được “rủ rê” từ đầu năm 2024, tôi nhận lời. Rồi bất ngờ bị zona thần kinh nặng, sau đó lại bục dạ dày do chủ quan khi uống thuốc. Hai lần điều trị khiến tôi mất khá nhiều thời gian. Khi sức khỏe ổn, tôi cắm đầu vào vẽ, cộng với một số tranh đã làm trước đó - thế là triển lãm kịp đúng dự kiến”, họa sĩ Đặng Tiến chia sẻ.

“Ngày tháng này”, vì thế, mang dáng dấp của một cuộc trở lại của Đặng Tiến, nhưng nhẹ nhàng, không phô trương. Có lẽ chính sự giản dị ấy khiến “Ngày tháng này” trở thành một triển lãm “rất Đặng Tiến”: Vừa sức, vừa lòng, mà vẫn đầy cảm xúc.

Trong không gian ấm cúng, người xem dễ nhận ra những đề tài quen thuộc đã làm nên tên tuổi ông: Tĩnh vật hoa, phong cảnh và bố cục có người. Ở loạt tĩnh vật, những bình cúc chi, mẫu đơn, sen hồng, sen cạn, mào gà… vẫn mang dấu vân tay đặc trưng của họa sĩ. Những sắc hoa hiện lên giản dị trong lọ gốm hay bình thủy tinh. Dưới ánh sáng tiết chế, cánh hoa mảnh mai dường như “phát sáng” từ bên trong - thứ ánh sáng của yên tĩnh và trong lành.

Với phong cảnh, đó là những góc nhìn thân thuộc: Một khúc sông Tam Bạc trong sương sớm, bờ bãi ven đồng, hay góc làng quê với hàng xoan mùa quả chín. “Khi đi đến một nơi nào đó, nhìn hàng cây, cánh đồng, bãi sông… thấy xúc động là tôi nghĩ bố cục rồi đưa lên mặt toan. Có khi bắt gặp mấy bông hoa dại bên đường, thấy đẹp tôi cũng vẽ…”, ông nói.

Còn ở bố cục người, đặc biệt là hình ảnh những người phụ nữ, Đặng Tiến giữ được cái nhìn tế nhị và thanh khiết. Họ không được mô tả chi tiết, mà chỉ thấp thoáng qua dáng ngồi, ánh mắt, mái tóc - gợi hơn là tả. Theo họa sĩ, những bức tĩnh vật hoặc phong cảnh lần này ông vẫn vẽ theo phong cách quen thuộc nhưng cảm xúc thì hoàn toàn mới mẻ. “Bút pháp chưa mới nhưng tôi muốn khoe với mọi người những bức tranh mới với cảm xúc mới”, họa sĩ bày tỏ.

Bước rẽ mở ra chặng mới

Điều bất ngờ khi bước chân vào triển lãm “Ngày tháng này” là gặp một Đặng Tiến mới. Đó là Đặng Tiến của những bức tranh sơn mài.

Lâu nay, chất liệu sơn dầu đã tạo nên chỗ đứng của Đặng Tiến trong đời sống mỹ thuật. Nhiều người nghĩ ông đã tìm thấy mình và an vị. Lại thêm sức khỏe và tuổi tác. Vậy mà ông vẫn quyết định thử sức với chất liệu sơn mài - một chất liệu đòi hỏi kỹ thuật khác hẳn sơn dầu và với nhiều người trong nghề, đó là chất liệu đòi hỏi người họa sĩ nhiều yếu tố. Tuy nhiên, Đặng Tiến không quá e sợ. Ông chia sẻ: “Sơn mài là chất liệu mới với tôi, nhưng không phải thách thức. Tôi tiếp cận nó như một người tò mò muốn biết thêm về ánh sáng - thứ mà tôi luôn đi tìm. Trong sơn mài, ánh sáng không rực rỡ mà ẩn dưới các lớp sơn, như ký ức”.

Khoảng mười tác phẩm sơn mài ra mắt công chúng lần này như “Heo may”, “Bóng chiều”, “Bến trăng”, “Nắng sớm Tam Bạc”, “Nắng đảo” và một số bức về phụ nữ cho thấy một Đặng Tiến khác: Vẫn tiết chế, vẫn dịu dàng, nhưng đã thêm độ lắng, chiều sâu và triết lý. Chính sự “ẩn sáng” ấy khiến tranh sơn mài của ông khác biệt - ánh sáng không nằm trên bề mặt, mà như vọng lên từ bên trong, tựa hơi thở của thời gian.

Họa sĩ Đặng Tiến thừa nhận, đổi mới trong nghệ thuật không đơn giản. Và người nghệ sĩ có được gì gọi là mới thường từ lao động, nghiên cứu… “Khát vọng của người nghệ sĩ bao giờ cũng ở phía trước”, ông bộc bạch.