Tôn vinh một sĩ khí lớn

Tôn vinh một sĩ khí lớn

Đúng dịp kỷ niệm 195 năm sinh Tổng đốc Hoàng Diệu (1829-2024), công trình “Cuộc đời, sự nghiệp của Tổng đốc Hoàng Diệu và công cuộc giữ thành Hà Nội”, do TS Nguyễn Quang Hà (Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội) và Luật sư Hà Thị Thanh biên soạn, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội vừa ấn hành tháng 2/2025.

Sách dày 376 trang, chia làm 5 chương: Bối cảnh lịch sử và quê hương của Tổng đốc Hoàng Diệu; Cuộc đời và sự nghiệp làm quan của Tổng đốc Hoàng Diệu; Hoàng Diệu với trọng trách trông coi khu vực Hà Nội và Bắc Bộ; Công cuộc giữ thành Hà Nội và sự hy sinh của Tổng đốc Hoàng Diệu; và Tri ân người anh hùng.

Thành tựu bước đầu của công trình là tập hợp được nhiều nguồn gồm: tư liệu bản đồ, tư liệu văn bản Hán Nôm được lưu trữ tại Viện Nghiên cứu Hán Nôm, Viện Thông tin Khoa học xã hội. Ngoài ra, các tác giả cũng tập hợp đầy đủ những châu bản triều Nguyễn liên quan đến danh nhân Hoàng Diệu trong suốt quá trình làm quan trong triều đình nhà Nguyễn (chủ yếu dưới thời Tự Đức).

Các sử liệu thu thập từ điền dã thực địa cũng là một nguồn tài liệu quý giá làm nên giá trị của công trình. Có thể nói, tập sách đã sưu tầm, bổ sung tương đối đầy đủ các tư liệu thư tịch cổ viết về Hoàng Diệu từ cuối thế kỷ XIX đến đầu thế kỷ XX. Riêng về bài “Trần tình di biểu” (Bài di biểu để lại gửi Vua Tự Đức trước khi tuẫn tiết) đã được các tác giả khảo cứu, so sánh văn bản kỹ lưỡng. Bên cạnh đó, tác phẩm “Hà thành chính khí ca”, “Hà thành thất thủ” phản ánh về sự hy sinh oanh liệt của Tổng đốc Hoàng Diệu như một khúc tráng ca đau thương sau khi thành Hà Nội thất thủ hoàn toàn. Tác phẩm đã được TS Nguyễn Quang Hà và Luật sư Hà Thị Thanh so sánh, đối chiếu từ các tư liệu Hán Nôm với các văn bản đã được in trong tập sách “Tiểu sử cụ Hoàng Diệu” (xuất bản năm 1946) của học giả Lê Dư và công trình “Các bài văn cổ về Hà thành thất thủ và Hoàng Diệu” của GS Hoàng Xuân Hãn (xuất bản năm 1950).

Từ đó, công trình của Nguyễn Quang Hà - Hà Thị Thanh viết về quan Tổng đốc Hoàng Diệu đã bổ sung và đính chính thêm một số thiếu sót và lầm lẫn trong công trình của GS Hoàng Xuân Hãn đã xuất bản trước đây. Cuốn sách “Cuộc đời và sự nghiệp của Tổng đốc Hoàng Diệu” lần này của Nguyễn Quang Hà - Hà Thị Thanh là một công trình khảo cứu công phu, phong phú về tư liệu và có quy mô nhất từ trước đến nay về Tổng đốc Hoàng Diệu.

Qua tập sách, các tác giả đã làm rõ hơn được quá trình làm quan, công lao đóng góp của Tổng đốc Hoàng Diệu đối với sự nghiệp của vương triều Nguyễn nói chung và công cuộc giữ thành Hà Nội nói riêng. Hy vọng, công trình sử học này sẽ góp phần thiết thực vào việc giáo dục truyền thống yêu nước, tự hào dân tộc của học sinh, sinh viên trên địa bàn Thủ đô Hà Nội.

Xem thêm