Dù vẫn còn một số vướng mắc liên quan việc bảo đảm an ninh cho Ukraine thời hậu chiến, song những động thái ngoại giao gần đây đang tạo bước đệm quan trọng để tiến tới hòa bình.
Theo AP, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo đã nói chuyện với Tổng thống Nga V.Putin sau khi gặp các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU), NATO và Ukraine. Ông Trump cũng cho biết, Mỹ bắt đầu sắp xếp cuộc gặp song phương tiềm năng giữa Tổng thống Putin và người đồng cấp Ukraine Volodymyr Zelensky, trước khi diễn ra cuộc họp ba bên với sự tham gia của nhà lãnh đạo Mỹ.
Trong khi đó, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron ngày 19/8 cho biết, cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Nga và Ukraine có thể diễn ra trong vòng hai tuần tới. Trả lời phỏng vấn của kênh tin tức La Chaîne Info của Pháp, ông Macron nói rằng, trong cuộc điện đàm với Tổng thống Trump, Tổng thống Putin đã bày tỏ sẵn sàng gặp Tổng thống Zelensky vào khung thời gian trên. Phát biểu ý kiến trên kênh truyền hình Rossiya-24, Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov khẳng định Moscow không từ chối bất kỳ hình thức đối thoại nào liên quan giải pháp cho vấn đề Ukraine, dù là song phương hay ba bên.
Trước đó, Người phát ngôn Nhà Trắng Karoline Leavitt thông báo, Tổng thống Trump và người đồng cấp Nga Putin đã đạt được thỏa thuận về việc thúc đẩy tiến trình hòa đàm cho cuộc xung đột tại Ukraine. Theo bà Leavitt, sau cuộc điện đàm "đầy khích lệ" giữa hai nhà lãnh đạo, Moscow đã đồng ý tham gia giai đoạn tiếp theo của tiến trình hòa bình, bao gồm một cuộc gặp song phương giữa Tổng thống Putin và Tổng thống Ukraine Zelensky.
Phát biểu ý kiến với báo giới, bà Leavitt nêu rõ, để bảo đảm tiến trình này diễn ra thuận lợi, các quan chức cấp cao Mỹ gồm Phó Tổng thống Vance, Bộ trưởng Ngoại giao Rubio và Đặc phái viên Witkoff sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với cả Nga và Ukraine. Bà Leavitt nhấn mạnh rằng, đây có thể là "ánh sáng cuối đường hầm" và cơ hội để đạt được hòa bình lâu dài tại Ukraine.
Theo báo La Stampa của Italy, một ý tưởng táo bạo đang manh nha trong các cuộc thảo luận ngoại giao, đó là biến khu vực xung đột tại Ukraine thành một “phiên bản bán đảo Triều Tiên” ở châu Âu, với vùng đệm phi quân sự trải dài hàng trăm km, nơi các bên sẽ giám sát lẫn nhau bằng những tiền đồn quốc tế.
Mặc dù vậy, viễn cảnh quân đội NATO đặt chân lên lãnh thổ Ukraine - dù dưới danh nghĩa “gìn giữ hòa bình” - đã lập tức vấp phải phản ứng dữ dội từ phía Nga. Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov tuyên bố sự hiện diện của quân đội các nước NATO trên lãnh thổ Ukraine, dưới bất kỳ hình thức nào đều là mối đe dọa trực tiếp đối với Nga, có thể dẫn đến leo thang xung đột không kiểm soát và Moscow sẽ không bao giờ chấp nhận điều này. Phát biểu của Bộ trưởng Lavrov nhằm đáp trả tuyên bố của Anh trước đó về khả năng triển khai một lực lượng quân sự phương Tây tại Ukraine trong trường hợp đạt được thỏa thuận ngừng bắn.
Trong một tuyên bố dường như để trấn an Nga, Nhà Trắng ngày 19/8 khẳng định, Tổng thống Donald Trump đã chỉ đạo đội ngũ an ninh phối hợp với châu Âu để hỗ trợ điều phối các cơ chế bảo đảm an ninh cho Ukraine sau xung đột. Người phát ngôn Nhà Trắng Karoline Leavitt cho biết, Tổng thống Trump đã khẳng định rõ rằng, binh sĩ Mỹ sẽ không hiện diện ở Ukraine, nhưng Washington chắc chắn có thể hỗ trợ hoạt động điều phối và cung cấp phương tiện bảo đảm an ninh khác cho các đồng minh châu Âu.
Tuyên bố được đưa ra một ngày sau khi Tổng thống Trump cho biết, Mỹ có thể đóng vai trò hỗ trợ “từ trên không” trong cơ chế bảo đảm an ninh sau xung đột cho Ukraine. Phát biểu ý kiến trên kênh Fox News một ngày sau cuộc gặp tại Nhà Trắng với Tổng thống Ukraine và các nhà lãnh đạo châu Âu, NATO, ông Trump cho biết, quân đội Mỹ có thể hỗ trợ các đồng minh của Ukraine “từ trên không”. Tuy nhiên, hiện chưa rõ sự hỗ trợ mà nhà lãnh đạo Mỹ đề cập có phải là việc sử dụng máy bay tiêm kích hay chia sẻ năng lực, như tình báo, giám sát hay trinh sát.
Khả năng diễn ra hội nghị thượng đỉnh giữa Nga và Ukraine cũng như một cuộc gặp khác có sự tham gia của nguyên thủ Mỹ hiện vẫn ở giai đoạn sơ khai. Để tiến trình hòa bình đi đúng đường ray, yếu tố tiên quyết vẫn sẽ là thiện chí và lòng tin của các bên liên quan.
