Đại hội Đảng bộ tỉnh Quảng Ngãi lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 - 2030 là đại hội đảng bộ cấp tỉnh đầu tiên trong cả nước được tổ chức, tiếp đến là đại hội các Đảng bộ Đà Nẵng, Lai Châu, Khánh Hòa, Thái Nguyên, Quảng Ninh, Phú Thọ, Tuyên Quang... Phần lớn các tỉnh, thành phố sẽ hoàn thành tổ chức đại hội trong tháng 10/2025. Đại hội của Đảng bộ cũng là ngày hội lớn của người dân các địa phương, được nhân dân kỳ vọng, tin tưởng.
Các đảng bộ cấp tỉnh nhiệm kỳ này không còn các đảng bộ huyện. Đảng bộ cấp xã/phường sáp nhập, quy mô lớn hơn ba-bốn lần so với trước. Đó là điểm thay đổi lớn, cũng là đặc biệt nhất khi chúng ta thực hiện tổ chức bộ máy chính quyền địa phương hai cấp. Tổ chức mới, phương thức vận hành mới, cán bộ mới. Chỉ một chữ Mới thôi, nhưng ẩn sau là vô vàn thách thức, đòi hỏi sự thay đổi không ngừng, nỗ lực phi thường, không có chỗ cho sự trì trệ hay lối mòn cũ kỹ. Qua ba tháng vận hành bộ máy mới, lớn về quy mô, gọn nhẹ về tổ chức, đã có những tổng kết bước đầu về hiệu quả, trong đó hiệu quả lớn nhất vẫn là tiết kiệm nguồn lực, chính quyền gần dân hơn, phù hợp với xu thế cải cách hành chính và chuyển đổi số. Tuy nhiên, sau sắp xếp, tinh gọn, số lượng đầu mối giảm, nhưng khối lượng công việc và phạm vi quản lý rộng hơn, dẫn đến tình trạng “mỏng” cán bộ ở nhiều vị trí. Một số thủ tục, cơ chế phối hợp chưa kịp hoàn thiện, cán bộ lúng túng trong xử lý, kỹ năng quản trị theo tinh thần số hóa, liên thông cũng còn hạn chế. Đó là những khó khăn trong sự phát triển, đã được thể hiện rõ trong nội dung các tham luận tại các đại hội.
Sự chỉ đạo kịp thời, sâu sát của Bộ Chính trị từ Chỉ thị số 35-CT/TW đến Chỉ thị số 45-CT/TW cùng về đại hội đảng bộ các cấp tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng đã được triển khai từ sớm, kịp thời hướng dẫn, bổ sung những điểm mới cho sát thực tiễn, phù hợp tình hình. Gần đây nhất là Kết luận số 190-KL/TW ngày 3/9/2025 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tiếp tục tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác tổ chức đại hội đảng bộ các cấp. Có thể nói, các chỉ thị của Trung ương cùng với hàng chục bản kế hoạch, hướng dẫn cụ thể, kịp thời, nhất là khi có tình huống mới phát sinh, được xem là “sách giáo khoa” đối với các tổ chức đảng trong quá trình chuẩn bị và tổ chức đại hội.
Những nội dung chủ yếu của các đại hội vẫn tập trung ở mấy vấn đề: Tổng kết thực hiện nghị quyết đại hội đảng bộ nhiệm kỳ 2020-2025 và xác định phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp của nhiệm kỳ 2025-2030; thảo luận, đóng góp ý kiến vào dự thảo các văn kiện Đại hội XIV của Đảng và văn kiện đại hội đảng bộ cấp trên trực tiếp; bầu Ban Chấp hành Đảng bộ; bầu đoàn đại biểu dự đại hội đảng bộ cấp trên. Do việc sáp nhập các đảng bộ tỉnh, thành phố và các xã phường, cho nên ở những nơi này chỉ đại hội với hai nội dung là tổng kết việc thực hiện nghị quyết đại hội nhiệm kỳ trước và xác định phương hướng nhiệm kỳ tới, đóng góp ý kiến vào dự thảo văn kiện Đại hội XIV của Đảng, không bầu cấp ủy khóa mới và đoàn đại biểu dự đại hội cấp trên. Ban Chấp hành Đảng bộ và đoàn đại biểu dự đại hội cấp trên sẽ được chỉ định. Cơ sở của việc chỉ định này là căn cứ vào Điều lệ Đảng, cũng như cơ sở thực tiễn và bảo đảm tính kịp thời, liên tục.
Một nội dung cốt lõi của Đại hội là thảo luận, đóng góp ý kiến vào Báo cáo chính trị, Báo cáo kiểm điểm của cấp ủy, góp ý kiến vào Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng. Trung ương đã đổi mới mạnh mẽ nội dung văn kiện, ngắn gọn, bớt tính hàn lâm, tăng tính hành động. Từ Đại hội XII đến Đại hội XIII, Văn kiện Đại hội đều có ba báo cáo, gồm Báo cáo chính trị, Báo cáo kinh tế-xã hội và Báo cáo xây dựng Đảng. Đối với Đại hội XIV, ba báo cáo này được tích hợp thành một, trong đó Báo cáo chính trị là trung tâm. Điều này thể hiện rõ việc đổi mới phương thức lãnh đạo, Đảng chỉ định hướng, còn cụ thể hóa là công việc của Chính phủ, chính quyền các cấp. Việc tích hợp “ba trong một” sẽ tránh được sự chồng chéo, không “khớp” giữa các văn kiện. Khâu đổi mới mang tính định hướng này đã giúp các đảng bộ trong toàn quốc điều chỉnh, rút gọn Báo cáo chính trị ở cấp mình.
Qua các buổi làm việc của Bộ Chính trị với các đảng bộ tỉnh, thành phố và nhất là qua các đại hội đảng bộ tỉnh đã tổ chức như Quảng Ngãi, Lai Châu, điều nổi bật là tinh thần đổi mới sáng tạo. Các Báo cáo của đảng bộ tỉnh mới hợp nhất là những lựa chọn, tổng kết tinh túy, chứ không phải là phép cộng từ báo cáo của các đảng bộ tỉnh cũ. Nền tảng cơ bản nhất đáp ứng cả yêu cầu trước mắt và lâu dài chính là phương hướng, mục tiêu trong thời gian tới đã được định hướng sáng rõ, với bốn Nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị, được coi là “Bộ tứ chiến lược”. Cần xác định, quản trị quốc gia thông minh, lấy “quản trị địa phương làm nền tảng”, tận dụng lợi thế của từng địa phương và đặt nó trong tổng thể quản trị quốc gia; tranh thủ tối đa thời cơ, thuận lợi, tháo gỡ triệt để điểm nghẽn, rào cản, được coi là khâu đột phá. Như Đảng bộ Quảng Ngãi đã đề ra những nhiệm vụ, giải pháp cụ thể, khả thi nhằm khai thác tối đa tiềm năng, lợi thế, phấn đấu đạt mục tiêu tăng trưởng hai con số; từ bỏ tư duy cũ chỉ trông cậy vào đầu tư công, cách làm cũ chờ đợi Trung ương duyệt dự án và rót vốn ngân sách; có cơ chế, chính sách thông thoáng để huy động và phát huy nguồn lực trong nhân dân, trong doanh nghiệp. Còn đại hội Đảng bộ Lai Châu đã tập trung thảo luận và thống nhất 22 chỉ tiêu chủ yếu, bốn nhiệm vụ trọng tâm, sáu giải pháp chủ yếu và ba khâu đột phá để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, quyết tâm đưa vùng đất phía tây bắc Tổ quốc phát triển nhanh, xanh và bền vững. Đại hội nhấn mạnh, mọi chủ trương phải được chuyển hóa thành hành động thiết thực, mang lại hiệu quả, sản phẩm cụ thể, phân công trách nhiệm, hiệu quả rõ ràng.
Rút kinh nghiệm qua nhiều đại hội, thường có tình trạng sao chép, rập khuôn báo cáo kiểm điểm, những là “đoàn kết thống nhất”, “giữ vững nguyên tắc tập trung dân chủ”, “kiểm tra, giám sát thường xuyên”... Nội dung Báo cáo kiểm điểm của cấp ủy trình đại hội đã chú ý gắn trách nhiệm của tập thể với trách nhiệm cá nhân, nhất là người đứng đầu, người được phân công phụ trách các lĩnh vực, địa bàn. Dân chủ, tự phê bình và phê bình thẳng thắn nhưng chân thành, có trách nhiệm, tránh tình trạng lợi dụng phê bình để gây bè kéo cánh, tìm cách triệt hạ, làm mất uy tín người khác. Dân chủ để khuyến khích khả năng suy nghĩ độc lập và tư duy phản biện.
Bây giờ bàn đến công tác cán bộ, “then chốt của then chốt”, cụ thể là bầu cấp ủy sao cho đúng, cho trúng, thật sự tiêu biểu trí tuệ và đạo đức. Chuyện năm nào cũng bàn, nhiệm kỳ nào cũng bàn, cũng đánh giá thành công, nhưng thực tế không hoàn toàn như vậy. Cấp ủy viên, cán bộ chủ chốt trong thời kỳ Cách mạng công nghiệp 4.0 có những đòi hỏi rất cao. Thế nhưng, chúng ta còn rất thiếu những cán bộ lãnh đạo, quản lý giỏi, nhà khoa học và chuyên gia đầu ngành ở các lĩnh vực. Điều đáng lo nhất là căn bệnh tham nhũng, lãng phí, tiêu cực còn nặng. Một bộ phận cán bộ lãnh đạo, quản lý, trong đó có cả cán bộ cấp cao, thiếu gương mẫu, uy tín thấp, vướng vào tham nhũng, tiêu cực, lợi ích nhóm. Từ đầu nhiệm kỳ khóa XIII đến nay, Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị, Ban
Bí thư, Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã phải thi hành kỷ luật gần 100 cán bộ cao cấp thuộc diện Trung ương quản lý. Đó là một con số không bình thường, một con số đau xót! Đó phải được xem là bài học lớn để Đại hội lần này thật sự công khai, dân chủ, phát hiện người tài đức, chọn sao cho tinh, cho đúng người ra gánh vác việc lớn của Đảng, của Dân trong thời kỳ mới, nhiệm vụ hết sức to lớn, nặng nề.
Chúng tôi có dịp lắng nghe ý kiến các đồng chí lão thành cách mạng, từng đảm nhiệm các trọng trách trong các cơ quan Đảng, Nhà nước, đều thấy sự quan tâm, tin tưởng, gửi gắm vào thế hệ trẻ “thời tinh gọn bộ máy”. Nói về tiêu chuẩn cán bộ trong thời kỳ mới, cần lựa chọn các đồng chí có phẩm chất chính trị, đạo đức, uy tín cao, đặc biệt là năng lực quản trị, tổ chức thực hiện, không chỉ thuộc chủ trương, nghị quyết, mà phải có kỹ năng điều hành, khi bàn thì dân chủ, khi quyết thì quyết đoán.
Tổ chức tốt đại hội Đảng các cấp chính là trực tiếp kiến tạo tương lai, với tầm nhìn xa và những kế hoạch, mục tiêu sáng rõ cho mỗi chặng đường. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV - Đại hội mở đầu Kỷ nguyên mới là dấu mốc sáng chói trong lịch sử Đảng ta. Cuộc hành quân muốn đúng hướng và mau tới đích phải tranh thủ tối đa thời cơ, thuận lợi, tháo gỡ triệt để điểm nghẽn, rào cản, huy động tối đa sự tham gia của cán bộ, đảng viên và nhân dân, tạo sức mạnh to lớn để đạt và vượt các mục tiêu đề ra.
Ngay khi tỉnh mới hình thành, hệ thống chính trị được lãnh đạo xuyên suốt, không có “khoảng trống quyền lực”, giúp hạn chế những xáo trộn, “chạy chỗ” trong cấp ủy. Khi cấp ủy cấp trên chỉ định Ban Chấp hành Đảng bộ và đoàn đại biểu dự đại hội cấp trên, sẽ dễ chọn lựa được nhân sự có uy tín, cân bằng giữa các địa phương cũ, tránh cục bộ, khép kín.
