Việc này không đến nỗi nhọc nhằn nhưng đòi hỏi chuẩn bị kỹ càng, chuẩn xác, nhất là khi sách giáo khoa - tài liệu chính để dạy và học chưa điều chỉnh kịp. Đặc biệt ở các môn nhắc nhiều đến địa danh, địa bàn, ranh giới hành chính như địa lý, lịch sử, giáo dục địa phương… Cùng với đó là các phần chú thích, phần giới thiệu lý lịch tác giả văn học, nhà khoa học, nhân vật lịch sử có thể nằm rải rác ở các cuốn sách giáo khoa khác nhau.
Các trường có thể nóng lòng đợi hướng dẫn của bộ ngành, phụ huynh cũng có thể băn khoăn khi rất nhiều nội dung, thông tin đã khác đi. Nhưng có lẽ, không gì hơn là kỳ vọng vào sự chủ động, sáng tạo và tinh thần trách nhiệm của các thầy, cô giáo. Cùng với việc tham khảo hướng dẫn, tập huấn chung của ngành, thầy cô rất cần điều chỉnh cụ thể trong nội dung giáo án. Để phần nội dung nào trong sách chưa sát với thực tế thì chỉnh sửa luôn, giúp giảng bài cho chính xác.
Nhưng có lẽ, không chỉ nên dừng ở sự thay đổi có tính cơ học như thế trong cách gọi tên mỗi phường, xã, tỉnh, thành phố, vùng đất. Mà quan trọng là trong cách hình dung của các em học sinh, thầy cô giáo cần giúp các em cảm nhận được phần nào sự thay đổi, điều chỉnh về không gian địa lý với cả các yếu tố diện tích, địa hình, khí hậu; đặc biệt là ở yếu tố lịch sử, văn hóa với sự bao hàm rộng lớn hơn, đa dạng hơn về phong tục, tập quán, bản sắc cộng đồng, dấu ấn làng xã, dấu mốc lịch sử… Như thế, sự đổi thay, nhắc nhớ tới những địa danh sau thay đổi mới có “hồn”, có nội dung, có dấu ấn đáng nhớ. Tất nhiên, không thể dành cả buổi học để giảng giải, so sánh cũ - mới, nhưng chọn lựa, nhấn nhá một chút cho các địa danh mới để các em thấy có thêm điểm gì đáng nhớ, gợi tò mò, thôi thúc tìm hiểu thì rất nên. Điều đó đòi hỏi cái tài, sự nhạy bén và công sức sưu tầm, chắt lọc, truyền tải của người dạy.
Nên chăng các tổ bộ môn, các thầy cô xây dựng các bảng địa danh cũ - mới theo các bài học, các cuốn sách giáo khoa để học sinh nắm bắt theo từng bài học. Cùng với đó, có sự trao đổi, bổ trợ cho nhau về tài liệu ở dạng thông tin, hình vẽ, ảnh tư liệu, có thể ở dạng tĩnh hay các sơ đồ động, các clip để giới thiệu về các tỉnh, thành phố, phường, xã mới; hoặc những vùng đất từng là quận, huyện, phường, xã sáp nhập với địa phương nơi học sinh đang cư trú. Ngoài ra, có thể sử dụng tư liệu về ca khúc hiện đại, ca dao, dân ca, lễ hội, sản vật địa phương, danh nhân các vùng đất… để minh họa cho truyền thống lịch sử, văn hóa các vùng đất. Khi mạng xã hội đã trở nên một kênh hữu hiệu để liên lạc giữa thầy cô với phụ huynh thì cũng rất nên tận dụng để gửi thông tin, tư liệu qua phụ huynh nhằm cùng phối hợp giới thiệu, diễn giải với con em. Như thế, các bậc cha mẹ cũng yên tâm và hợp tác, khi mà tên địa danh trên sách vẫn khác, còn bài giảng, vở ghi của các con lại khác.
Và ngẫm ra, những cách làm đa dạng, sinh động, khác lạ hơn cho bài học cũng rất cần được thầy cô vận dụng, không riêng việc giảng giải cho các em về các địa danh, những vùng quê hương mới.
