Thương mại điện tử dưới góc nhìn... shipper

Có thể nói rằng, muốn biết sàn thương mại điện tử (TMĐT) làm ăn thế nào, cứ hỏi shipper sẽ rõ. Thậm chí chưa cần hỏi, cứ nhìn mật độ shipper di chuyển trên đường, hay xuất hiện tại các tòa nhà văn phòng, chung cư, cũng có thể nhận định được sàn nào đang chiếm lợi thế.

Những sàn TMĐT có thương hiệu đều đã thiết lập hệ thống shipper riêng cho mình như Shopee Express, LEX (của Lazada), TikiNOW. Khi có đội ngũ shipper là “người nhà”, sàn TMĐT có thể tối ưu hóa hoạt động vận chuyển, giao nhận. Mặt khác, với đội “shipper nhà”, sàn TMĐT có thể điều chỉnh các chi phí ở mức tối ưu, khi phí vận chuyển (phí ship) luôn đóng vai trò quan trọng với cả bên bán và bên mua.

Tuy nhiên, để thiết lập và duy trì đội ngũ shipper lại không đơn giản. Sàn TMĐT muốn duy trì được đội shipper hùng hậu để ship hàng nhanh thì số lượng đơn hàng cũng phải có quy mô tương ứng. Trường hợp nếu shipper không được bảo đảm thu nhập, họ lập tức có thể chuyển sang đơn vị khác. Một shipper kỳ cựu chia sẻ, tại sàn TMĐT anh làm việc, trước khi tuyển dụng, thường sẽ được giới thiệu về điều kiện làm việc. Chẳng hạn số lượng đơn hàng dự kiến sẽ vận chuyển trong ngày, cùng thu nhập “sàn”.

Mức thu nhập 10 triệu đồng/tháng được nhiều shipper chia sẻ là mức “sàn” để chọn đơn vị làm việc. Câu hỏi đặt ra ở đây là nếu sàn TMĐT có ít đơn, shipper không đủ thu nhập và tìm việc khác thì hệ quả sẽ như thế nào? Lúc này, có thể sàn sẽ sử dụng các công ty vận chuyển bên ngoài, nhưng điều này cũng đồng nghĩa sẽ kém linh hoạt hơn trong giao nhận. Ngoài ra, chi phí phục vụ hoạt động giao nhận sẽ khác, các chương trình khuyến mãi kiểu miễn phí vận chuyển (freeship) sẽ gặp thách thức khi triển khai.

Nhìn chung, shipper làm việc cho các sàn lớn đều được “rào” bằng lương cơ bản, cùng các quyền lợi làm việc. Nhưng họ cũng phải chịu áp lực không hề nhỏ để đạt được mục tiêu về số lượng, thời gian giao hàng. Có những shipper thu nhập lên đến hơn 20 triệu đồng/tháng, nhưng lượng đơn hàng phải giao mỗi ngày không hề nhỏ. Theo chia sẻ của những người này, trừ khi bị ốm đau không thể làm việc, còn lại sẽ phải giải quyết tất cả đơn hàng trong ngày, thậm chí sớm hơn, vì để đến hôm sau áp lực có thể gia tăng. Thậm chí, trong trường hợp có thành viên của một tổ/nhóm/đội shipper phải nghỉ việc, đơn hàng chia lại cho các shipper khác giao, thì mỗi ngày chỉ cần tăng lên khoảng 10% đơn hàng cũng có thể khiến shipper quá tải. Và nặng nhọc nhất có lẽ là sau những đợt sale lớn, rơi vào “ngày đôi” mỗi tháng (như ngày 10/10, 11/11…), lượng đơn hàng sẽ tăng vọt thêm vài chục %. Lúc này, các shipper sẽ phải tối ưu hóa cách thức giao nhận để có thể đưa hàng đến tay người mua cũng giống như ngày thường.

Nếu ví TMĐT như một cỗ máy, thì shipper giống như bánh răng, hoặc mắt xích để cỗ máy đó liên tục vận hành và vận hành trơn tru. Và sau khi tối ưu hóa về giao diện, thuật toán, sản phẩm để tăng doanh số thì các sàn TMĐT cũng phải tối ưu hóa hoạt động, thu nhập của shipper để tiếp tục chiếm lĩnh thị phần và tăng trưởng.

Xem thêm