Ồ ạt san ủi
Phia Đăm là một trong những thôn khó khăn thuộc xã Bằng Thành, xã cách trung tâm hành chính tỉnh Thái Nguyên khoảng 250km. Cuộc sống yên bình của người dân Phia Đăm bắt đầu xáo trộn khi từ tháng 4/2025, Công ty Trách nhiệm hữu hạn Ngọc Linh (công ty) ồ ạt san ủi, cải tạo mặt bằng trên nhiều diện tích đất lâm nghiệp trong thôn.
Anh Đ.V.N, một người dân trong thôn cho biết, tôi có vài nghìn mét vuông đất lâm nghiệp đang canh tác ngô, trồng rừng ổn định hằng năm. Tuy nhiên, thời gian qua, đột nhiên, công ty tiến hành san ủi, lấp hàng trăm mét vuông đất của anh mà không hề thông báo hay thỏa thuận gì với anh.
Anh Đ.V.N cho biết, sau khi phát hiện, anh lên tìm gặp công ty để làm rõ sự việc thì công ty thỏa thuận sẽ đền bù cho anh với giá 70 nghìn đồng/m2. Sự việc tưởng kết thúc thì đến ngày 20/10, anh N lại phát hiện công ty tiếp tục san ủi, lấp thêm một số diện tích đất của gia đình.
Tại hiện trường vụ việc ở khu vực đồi Phia Làn, con đường mòn vào khu sản xuất của nhân dân được công ty cho san ủi mở rộng nền lên khoảng 3m, đất sau san ủi hất đổ xuống taluy âm.
Trên diện tích hơn 3ha đất lâm nghiệp đã bị san ủi nham nhở, công ty đã cho xây dựng 11 nhà xưởng quy mô lớn.
Trong khu vực này tập kết nhiều ô-tô, máy xúc, máy ủi… Phía trên đồi cao công ty đã cho xây dựng một trạm biến áp.
Đặc biệt, tại khu vực đồi Lủng Chè, công ty đã mở một con đường dài khoảng gần 2km đi từ Phia Đăm, xuyên qua nhiều diện tích rừng sản xuất của người dân đi về phía thôn Pác Nặm.
Theo Trưởng thôn Phia Đăm Hoàng Thồng Trình, việc san ủi của công ty đã thực hiện trên đất của 6 hộ dân trong thôn trong thời gian dài.
Còn theo Trưởng thôn Pác Nặm Phạm Văn Nhất, quá trình công ty mở đường từ Phia Đăm tới Pác Nặm đã làm bẹp một số đường ống dẫn nước của người dân thôn Pác Nặm. Điều này khiến lượng nước sinh hoạt về yếu ảnh hưởng tới đời sống của 30 hộ dân trong thôn. Hiện tại, công ty đã khắc phục cho người dân.
Cũng theo ông Nhất, việc công ty thỏa thuận với các hộ dân về giá cả đền bù ra sao thôn không nắm được do công ty làm việc, thỏa thuận riêng với từng hộ gia đình.
Cần kiểm tra, xử lý nghiêm
Tìm hiểu được biết, ngày 6/10/2023, Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Kạn cũ đã ban hành quyết định số 1812/QĐ-UBND chấp thuận chủ trương đồng thời chấp thuận nhà đầu tư cho Công ty Trách nhiệm hữu hạn Ngọc Linh thực hiện dự án Đầu tư xây dựng công trình khai thác và chế biến quặng chì-kẽm khu vực Phia Đăm-Khuổi Mạn, xã Bằng Thành, huyện Pác Nặm (nay là xã Bằng Thành, tỉnh Thái Nguyên).
Theo quy định tại quyết định này thì triển khai dự án, công ty phải hoàn thiện thủ tục thiết kế, đánh giá tác động môi trường, cấp phép khai thác mỏ, đất đai trước khi thi công xây dựng cơ bản mỏ và tiến hành khai thác khoáng sản.
Tuy nhiên, thực tế, khi chưa hoàn thiện các thủ tục này, công ty đã ồ ạt tiến hành san ủi, tự ý mở đường, tự ý thỏa thuận đền bù cho các hộ dân khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép.
Từ tháng 4/2025, công ty đã bắt đầu tiến hành san ủi nhưng đến ngày 19/9, Ủy ban nhân dân xã Bằng Thành vẫn chưa hề nhận được bất cứ hồ sơ thủ tục nào có liên quan của công ty được cấp có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt và cấp phép.
Công ty tự ý san ủi, có dấu hiệu của hành vi hủy hoại đất và tự chuyển mục đích sử dụng đất lâm nghiệp sang đất giao thông nhưng không có bất cứ hồ sơ, thủ tục nào về chuyển đổi mục đích sử dụng rừng sang mục đích khác được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Diện tích san ủi tại thời điểm cuối tháng 8/2025 vào khoảng 5.000m2.
Theo thông tin từ Ủy ban nhân dân xã Bằng Thành, đến ngày 19/9, công ty chưa cung cấp được các hồ sơ liên quan được cấp có thẩm quyền phê duyệt nhưng đã tự ý san ủi, dựng lán trại, tự mở đường gây bức xúc cho người dân; tác động đến nguồn nước sinh hoạt, tưới tiêu; phương tiện tải trọng lớn làm hỏng đường giao thông nông thôn.
Từ ngày 21/8/2025, Ủy ban nhân dân xã Bằng Thành sau khi kiểm tra đã yêu cầu công ty dừng ngay mọi hoạt động tự ý san ủi, mở đường, xây dựng, lắp đặt hạng mục các công trình cho tới khi hoàn thiện các thủ tục, hồ sơ theo quy định.
Tuy nhiên, phía công ty không dừng san ủi mà vẫn tiếp tục phớt lờ chỉ đạo của xã Bằng Thành, tiếp tục triển khai nhiều hạng mục theo cách “không cần xin phép, không cần giấy phép”. Cho đến ngày 20/10, diện tích bị san ủi, mở đường đã lên tới hơn 3ha trên đất lâm nghiệp.
Việc mở rộng san ủi, lấp đất này đã ảnh hưởng trực tiếp đến hơn 33.200m2 đất rừng của 8 hộ dân ở thôn Phia Đăm và 7.500m2 đất rừng của 19 hộ dân ở thôn Pác Nặm.
Theo tìm hiểu của phóng viên, công ty tự ý thỏa thuận đền bù với các hộ dân này để thực hiện san ủi nhưng chưa hề được cấp có thẩm quyền thẩm định, phê duyệt, đặc biệt là về chuyển mục đích sử dụng đất.
Trong khi đó, theo thông tin từ Hạt Kiểm lâm số 1, vị trí san ủi, xây dựng các công trình phụ trợ của công ty có diện tích 3,2ha thuộc các lô rừng 8, 18, 19, 21, 24, 25, 26 khoảnh 8, tiểu khu 7, quy hoạch rừng sản xuất.
Vị trí mở đường có chiều rộng trung bình 7m, chiều dài tuyến gần 2km đi qua 17 lô đất rừng. Trong đó, có 10 lô quy hoạch rừng sản xuất là rừng tự nhiên; 3 lô quy hoạch rừng sản xuất rừng trồng; 1 lô quy hoạch đất nông nghiệp; 1 lô quy hoạch đất trống; 3 lô ngoài quy hoạch lâm nghiệp.
Tại thời điểm kiểm tra hiện trường san ủi phát hiện một số cây gỗ bị tác động, gẫy, đổ nằm trong lô rừng quy hoạch rừng trồng.
Tại buổi làm việc với Tổ liên ngành của xã Bằng Thành vào ngày 28/9/2025, đại diện công ty cho biết, công ty đang thực hiện các thủ tục để xin cấp phép khai thác khoáng sản và tự thỏa thuận với các hộ gia đình, cá nhân về việc đền bù đất và tài sản trên đất.
Công ty cũng khẳng định, việc mở đường từ Phia Đăm đi Pác Nặm là do được sự đồng ý của hộ gia đình, cá nhân hai thôn đề xuất nhờ công ty mở rộng đường để thuận tiện đi lại, phát triển kinh tế. Đồng thời cũng thuận lợi cho công ty thăm dò, thực hiện dự án.
Công ty thừa nhận, đến ngày 28/9, công ty chưa thực hiện các thủ tục về đề nghị thu hồi đất, xin cấp phép xây dựng đối với các hạng mục mở đường, san ủi tạo mặt bằng, xây dựng các công trình phụ trợ mỏ.
Thực tế tại hiện trường ngày 20/10 cho thấy, công ty đang dừng hoạt động san ủi, chỉ còn một số ít công nhân đang tiếp tục hoàn thiện các lán trại, nhà xưởng.
Tuy nhiên, hiện trường san ủi và số lượng các nhà xưởng cho thấy có vẻ như công ty đã hoàn thành cơ bản việc san ủi để tạo mặt bằng. Tuyến đường mở qua rừng cũng đã kéo đến thôn Pác Nặm, chỉ còn một đoạn ngắn nữa là nối xuống đường chính ra trung tâm xã Bằng Thành.
Vụ việc san ủi ở Phia Đăm cho thấy, Công ty Trách nhiệm hữu hạn Ngọc Linh đã phớt lờ các quy định của pháp luật và chỉ đạo của Ủy ban nhân dân xã Bằng Thành.
Hiện tại, Ủy ban nhân dân xã Bằng Thành cũng đã báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh, Công an tỉnh và Sở Nông nghiệp và môi trường tỉnh Thái Nguyên, đề nghị vào cuộc kiểm tra, xử lý.
