Những ngày gần đây, giới đầu tư chứng khoán đang xôn xao với thông tin cổ phiếu F88 của Công ty CP Đầu tư F88 sắp chính thức giao dịch trên sàn UPCoM (ngày 8/8) với mức giá tham chiếu lên tới 634.900 đồng/cổ phiếu, mức giá cao nhất từ trước đến nay của thị trường. Với hơn 8,26 triệu cổ phiếu đăng ký giao dịch, vốn hóa của công ty tại thời điểm chào sàn ước đạt hơn 5.200 tỷ đồng.
Lên sàn “kiểu mẫu”
Đáng chú ý, với biên độ dao động giá ±40% áp dụng trong phiên giao dịch đầu tiên trên sàn UPCoM, cổ phiếu F88 có thể tăng lên gần 890.000 đồng/cổ phiếu. Tính đến đầu tháng 8/2025, thị trường chứng khoán Việt Nam ghi nhận 41 mã cổ phiếu đang giao dịch trên mức 100.000 đồng/cổ phiếu. Nếu giữ vững đà tăng, F88 sẽ trở thành thành viên thứ 42 trong nhóm cổ phiếu có thị giá ba chữ số.
Trước F88, nhiều doanh nghiệp cũng từng tạo sóng trên thị trường trong ngày đầu chào sàn với mức định giá ấn tượng. Cùng lĩnh vực tài chính, Ngân hàng TMCP Kỹ thương Việt Nam (Techcombank) niêm yết trên sàn HoSE năm 2018 với mã chứng khoán TCB. Giá tham chiếu trong ngày giao dịch đầu tiên được xác lập ở mức 128.000 đồng/cổ phiếu, cao nhất trong nhóm cổ phiếu ngân hàng tại thời điểm đó.
Sau khoảng bảy năm, đến nay Techcombank đã tăng vốn điều lệ lên gấp 6, giá cổ phiếu cũng đã nhiều nhịp điều chỉnh do cung cầu, do tăng vốn… hiện đang giao dịch chỉ trong mức 34.100 đồng/cổ phiếu.
Ở các nhóm ngành khác, tháng 1/2023, gần 36 triệu cổ phiếu VNZ của Công ty CP VNG chính thức niêm yết trên UPCoM với giá tham chiếu trong ngày đầu là 240.000 đồng/cổ phiếu. Trong vòng gần ba năm giao dịch, thị giá VNZ đã có những thời điểm vượt lên trên vùng 1.000.000 đồng/cổ phiếu, trở thành cổ phiếu đắt đỏ nhất thị trường, trước khi điều chỉnh về mức 415.600 đồng/cổ phiếu như hiện nay.
Trước đó, cổ phiếu YEG của Công ty cổ phiếu Tập đoàn Yeah1 cũng từng gây tiếng vang khi chào sàn với mức giá 250.000 đồng/cổ phiếu. Tại thời điểm niêm yết năm 2018, Yeah1 là doanh nghiệp truyền hình đầu tiên lên sàn chứng khoán Việt Nam với mức giá khởi điểm kỷ lục. Trong những ngày đầu giao dịch, cổ phiếu YEG đã có lúc đạt tới 350.000 đồng/cổ phiếu.
Tuy nhiên, sau sự cố bị YouTube chấm dứt hợp tác, hoạt động kinh doanh rơi vào khủng hoảng, kéo theo giá cổ phiếu lao dốc. Hiện YEG chỉ còn giao dịch ở mức 13.900 đồng, tương đương mức giảm gần 95% so với thời điểm chào sàn.
Năm 2019, Công ty TNHH MTV In và Phát hành biểu mẫu Thống kê cũng từng đưa cổ phiếu lên sàn với mã IPH, giá tham chiếu trong ngày đầu đạt 411.000 đồng/cổ phiếu. Tuy nhiên, ngay trong phiên giao dịch đầu tiên, IPH đã giảm kịch sàn xuống còn 246.600 đồng và tiếp tục xu hướng điều chỉnh mạnh trong các phiên sau đó. Đến tháng 4/2022, cổ phiếu IPH bị hủy đăng ký giao dịch do công ty không hoàn tất thủ tục xác nhận là công ty đại chúng theo quy định mới của Luật Chứng khoán.
Thực tế cho thấy, không ít cổ phiếu từng gây sốt trong ngày đầu niêm yết nhưng nhanh chóng lao dốc sau đó, phản ánh rõ mặt trái của những màn "sớm nở, tối tàn" trên thị trường chứng khoán. Việc chào sàn với mức giá cao chưa hẳn là dấu hiệu tích cực, bởi đằng sau ánh hào quang đó đôi khi là những chiêu trò được dàn dựng kỹ lưỡng ngay từ giai đoạn tiền niêm yết.
Giá cổ phiếu cao chưa chắc doanh nghiệp đã “đắt”
Quay trở lại câu chuyện của Yeah1 trước đây, doanh nghiệp không chỉ gây chú ý với mức giá chào sàn cao kỷ lục, mà còn bởi những giao dịch khó lý giải của Chủ tịch Nguyễn Ảnh Nhượng Tống và cổ đông lớn DFJ VinaCapital.
Theo bản cáo bạch chốt ngày 24/5/2018, ông Tống đã bán ra 3,91 triệu cổ phiếu, giảm sở hữu từ 9,85 triệu xuống còn 7,4 triệu đơn vị, tương đương 27,11% vốn; DFJ VinaCapital cũng giảm sở hữu từ 8,5 triệu xuống còn 1,95 triệu cổ phiếu, tương đương 7,14% vốn.
Không rõ ông Tống và DFJ VinaCapital đã bán số cổ phiếu trên với giá nào, nhưng trên thực tế, những thương vụ giao dịch này thường có mức giá khá thấp so với định giá chào sàn sau đó, giúp chủ sở hữu giao dịch trước đó đạt mức sinh lợi khổng lồ chỉ trong thời gian ngắn sau khi cổ phiếu chào sàn. Minh chứng rõ ràng nhất là cổ phiếu YEG đã tăng trần liên tiếp ba phiên ngay sau khi chào sàn, đồng nghĩa với việc“chủ mới” của lượng cổ phiếu nói trên có thể lãi gần 44%.
Bên cạnh chiến lược kinh doanh thiếu nền tảng vững chắc khi phần lớn doanh thu phụ thuộc vào YouTube, Yeah1 lại tỏ ra chủ quan trước những thay đổi ngày càng nghiêm ngặt từ nền tảng chia sẻ video lớn nhất thế giới. Chính sự lệ thuộc này khiến doanh nghiệp dễ tổn thương, chỉ một sự cố nhỏ cũng đủ để YouTube tạm ngừng hợp tác, kéo theo chuỗi lao dốc trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.
Không chỉ dừng lại ở những chiêu trò trước thềm niêm yết, nhiều doanh nghiệp khi đưa cổ phiếu lên sàn còn chủ động đẩy giá lên mức cao, sau đó nhanh chóng phát hành thêm cổ phiếu để tăng vốn, khiến thị giá tự động bị pha loãng và giảm xuống.
Trường hợp của Công ty CP Bán lẻ Kỹ thuật số FPT (FPT Retail - mã FRT) là một thí dụ điển hình. Niêm yết vào cuối tháng 4/2018 với giá tham chiếu 125.000 đồng/cổ phiếu, không lâu sau đó, doanh nghiệp này phát hành cổ phiếu thưởng cho cổ đông theo tỷ lệ 70%, khiến giá cổ phiếu điều chỉnh xuống quanh mức 90.000 đồng.
Đáng chú ý, ngay trước thời điểm chia tách, các quỹ đầu tư nước ngoài thuộc VinaCapital đã tranh thủ bán bớt lượng cổ phiếu đang nắm giữ tại FPT Retail. Tương tự, Yeah1 cũng chào bán 7,8 triệu cổ phiếu cho các nhà đầu tư với kỳ vọng thu về hơn 100 triệu USD ngay khi lên sàn.
Theo phân tích của một chuyên gia chứng khoán, sau khi phát hành thêm và đưa cổ phiếu bổ sung lên sàn, không ít doanh nghiệp tìm cách đẩy giá và cải thiện thanh khoản trong ngắn hạn nhằm tạo hiệu ứng “sốt hàng”, thu hút dòng tiền mới. Khi đó, cổ phiếu được chuyển từ tay các cổ đông cũ sang những nhà đầu tư mới, trong khi giá trị có thể là ảo, nhưng số tiền mà người mua bỏ ra chắc chắn là thật.
Quay trở lại với câu chuyện niêm yết của F88, có người lý giải rằng, mức định giá “đắt nhất lịch sử” của F88 khi lên UPCoM nằm ở sự tương đồng với những thương vụ thành công trước đây của Mekong Capital và mô hình phát triển của các công ty tài chính trong khu vực.
Trước đây, Mekong Capital từng thu lợi gấp 10 lần từ khoản đầu tư vào Thế giới Di động (MWG). Với F88, quỹ này vẫn đặt kỳ vọng tương tự. Điều này cho thấy, tiềm năng sinh lời dài hạn của F88 được đánh giá tương đương hoặc thậm chí vượt trội hơn so với những thương hiệu bán lẻ hàng đầu Việt Nam.
Tuy nhiên, với khả năng sinh lời như hiện tại và rủi ro tương đối cao từ thị trường cho vay tiêu dùng trong giai đoạn kinh tế khó khăn, F88 gần như không có cơ hội viết lại câu chuyện sinh lời “đáng kinh ngạc” của Thế giới Di động hơn chục năm trước.
Đáng chú ý, hơn 80% vốn hiện thuộc về bảy cổ đông (sáu cổ đông lớn), bao gồm Mekong Capital, Oman Investment Authority... và Chủ tịch HĐQT Phùng Anh Tuấn. Với “lợi thế” số cổ đông không quá lớn cùng tình trạng tiết cung có thể hỗ trợ đáng kể cho giao dịch cổ phiếu F88 trong ngày đầu giao dịch.
Nhìn chung, trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn còn nhiều biến động, diễn biến của cổ phiếu F88 sau khi niêm yết sẽ là phép thử quan trọng, không chỉ về sức hấp dẫn thị giá mà còn về năng lực duy trì tăng trưởng và tạo giá trị bền vững cho cổ đông của các doanh nghiệp trong giai đoạn mới.
Thị trường chứng khoán luôn khát khao những cái tên mới để làm mới khẩu vị dòng tiền và thu hút sự quan tâm từ giới đầu tư. Tuy nhiên, trước khi quyết định giải ngân, nhà đầu tư cần theo dõi sát sao và đánh giá kỹ lưỡng các doanh nghiệp vừa lên sàn. Nếu thiếu thận trọng, nhà đầu tư cá nhân rất dễ trở thành "miếng mồi" hấp dẫn cho các tay chơi dày dạn kinh nghiệm, thậm chí là chính cổ đông lớn hoặc ban lãnh đạo doanh nghiệp.
