Vụ lúa hè thu năm 2025 ở tỉnh Quảng Trị chịu thiệt hại nặng nề do mưa lũ trái vụ và ảnh hưởng liên tiếp của nhiều cơn bão. Hàng nghìn ha lúa bị ngập, gãy đổ, năng suất và chất lượng thấp.
Vụ lúa hè thu nhọc nhằn
Thông thường, cuối tháng 5, đầu tháng 6 hằng năm là thời điểm nông dân vùng Bắc Trung Bộ xuống giống lúa hè thu - vụ sản xuất chính thứ 2 trong năm. Theo khung lịch thời vụ, thì giữa tháng 9 là thu hoạch xong lúa để… đón bão, mưa lũ. Thế nhưng năm 2025 lại khác. Mưa lũ ngay giữa mùa hè làm nông dân không kịp trở tay. Bão số 1 năm nay hình thành ngay trên Biển Đông vào ngày 11/6, là hiện tượng hiếm gặp trong nhiều năm qua. Tuy gió không lớn nhưng đã gây mưa rất to tại Bắc Trung Bộ, nơi mà nông dân vừa xuống giống lúa hè thu.
Nhớ lại thời điểm đó, nông dân cự phách của thôn Hoành Vinh, xã Trường Ninh (Quảng Trị) Võ Đức Giỏi nói, sau gần 1 ngày đêm mưa rất to, tôi cùng mấy người ra thăm đồng thì không khỏi buồn lòng khi hàng trăm ha lúa vụ hè thu của Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Hoành Vinh ngập sâu, không thấy bờ thửa. Mới gieo được 10 ngày, mầm lúa vừa nhú mà ngâm nước nhiều ngày nên chết trắng hết. “Làm nông nghiệp được và mất là chuyện thường nhưng mưa lũ giữa mùa hè miền trung thì xưa nay chưa từng xảy ra nên người dân bất lực”, ông Giỏi thở dài.
Phó Giám đốc Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp Hoành Vinh Võ Doãn Chúc cho biết, trận lũ trái mùa vào đầu tháng 6 đã làm thiệt hại hơn 250 ha lúa vụ hè thu. Sau đó chờ bơm hết nước, bà con xã viên gieo lại nhưng khung lịch thời vụ đã bị kéo dài, lại sợ lụt cuối vụ. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Quảng Trị, mưa lũ đầu tháng 6 đã ảnh hưởng đến hàng nghìn ha lúa vụ hè thu vừa xuống giống, nhất là các vùng trũng thấp. Điều này vừa gây khó khăn cho nông dân khi phải mất tiền mua lúa giống gieo lại diện tích bị hỏng, vừa ảnh hưởng đến quá trình sinh trưởng và năng suất khi lịch thời vụ bị kéo lùi lại.
Khi lúa hè thu vừa bén rễ thì gặp bão số 3 vùi dập. Rất may, lượng mưa vừa phải và nhờ hệ thống thủy lợi nội đồng của các địa phương được đầu tư đầy đủ, hoạt động tốt nên đã chống được úng, cứu lúa. Khoảng 500 ha lúa bị ảnh hưởng trong toàn tỉnh sau đó được dưỡng sức bằng chế phẩm sinh học nên bù lại thời điểm bị ảnh hưởng do ngập úng. Đến lúc lúa vừa chín được nửa bông vào cuối tháng 8 thì bão số 5 ập tới. Vậy là với phương châm “xanh nhà hơn già đồng” nông dân Quảng Trị, nhất là ở phía bắc cùng với các tỉnh Hà Tĩnh và Nghệ An phải tất bật ra đồng, tranh thủ lúc trời chưa mưa để gặt lúa. Các địa phương trong tỉnh đã động viên người dân, huy động nhiều nhân lực, phương tiện thu hoạch lúa xuyên đêm nhằm hạn chế thiệt hại. Trong ánh đèn đội đầu và trong lấp ló ánh sáng của đèn máy gặt, người dân cần mẫn làm việc xuyên đêm, trước khi bão đổ bộ vào bờ. Dù lúa chưa chín hẳn, hạt còn non nhưng bà con vẫn chấp nhận thu hoạch sớm để giảm bớt thiệt hại. Còn bây giờ, những diện tích lúa hè thu phải gieo lần 2 dù chưa chín hẳn cũng đang được nông dân khẩn trương thu hoạch để “chạy” bão số 9 đang quần thảo trên Biển Đông.
Tìm cách ứng phó thiên tai bất thường
Theo dự báo, bão số 9 tuy không ảnh hưởng trực tiếp đến Quảng Trị nhưng sẽ gây đợt mưa rất lớn. Hiện, toàn tỉnh vẫn còn hơn 3.000 ha lúa đang trong giai đoạn chín sáp. Để chủ động ứng phó với mưa, bão, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị đã ban hành công điện khẩn, yêu cầu các địa phương khẩn trương huy động người dân thu hoạch lúa và các loại cây hoa màu nhằm giảm thiệt hại do thiên tai gây ra. Ngày 23/9, chính quyền các xã còn diện tích lúa hè thu đã tuyên truyền, động viên, cử lực lượng hỗ trợ người dân thu hoạch lúa trước khi có mưa to đổ xuống. Ông Nguyễn Hậu, ở xã Triệu Phong cho biết, lúa hè thu của gia đình mới vừa chín nhưng chưa đều bông. Nếu chờ thêm vài ngày mới thu hoạch mà gặp mưa to thì dễ mất trắng, nên gia đình phải gặt sớm để bảo toàn mùa vụ. Theo ông Hậu, không chỉ thiên tai, điều mà nhà nông buồn còn là chi phí các khâu như: Mua giống, làm đất, phân bón và công gặt đều tăng, trong khi giá lúa thì “đứng yên”, thậm chí có lúc giảm.
Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Trị Trần Quốc Tuấn cho rằng, 1 vụ lúa với khoảng 3 tháng sinh trưởng, phát triển mà trải qua tới 4 cơn bão thì đúng là thiên tai đang diễn biến bất thường, không theo quy luật. Trước thực tế này, ngành nông nghiệp tỉnh sẽ nghiên cứu, thử nghiệm các giống lúa mới năng suất cao nhưng thời gian sinh trưởng ngắn và thân cây cứng cáp để hạn chế thiệt hại do thiên tai. Mới đây, HĐND tỉnh Quảng Trị ban hành Nghị quyết quy định mức hỗ trợ sản xuất nông nghiệp để khôi phục sản xuất vùng bị thiệt hại do thiên tai, dịch hại thực vật trên địa bàn. Theo đó, đối với cây trồng bị thiệt hại do thiên tai, dịch hại thực vật sau gieo trồng từ 1-10 ngày nếu bị thiệt hại trên 70% diện tích thì được hỗ trợ 6 triệu đồng/ha, thiệt hại từ 30-70% diện tích được hỗ trợ 3 triệu đồng/ha. Cây trồng bị thiệt hại sau gieo trồng trên 10 đến 45 ngày với trên 70% diện tích, tỉnh hỗ trợ 8 triệu đồng/ha. Sau gieo trên 45 ngày: Thiệt hại trên 70% được hỗ trợ 10 triệu đồng/ha; từ 30-70% được hỗ trợ 5 triệu đồng/ha.
