Từ trung tâm xã Mường La, huyện Mường La cũ của tỉnh Sơn La, chúng tôi chậm rãi men theo con dốc lúc thì bê-tông, lúc thì đường đất, đá ngoằn ngoèo lên bản Huổi Hốc. Qua Huổi Hốc, thêm chừng 3km nữa mới đến bản Huổi Có, nơi sinh sống của 42 hộ đồng bào dân tộc H’Mông.
Gập ghềnh đường lên bản
Quãng đường ngắn thôi, nhưng với người dân nơi đây, đó là hành trình gian nan trong suốt 40 năm từ khi thành lập bản. Mùa khô bụi đỏ phủ từ bánh xe lên người, mùa mưa trơn trượt. Cả chặng đường qua bản Huổi Hốc, nhất là lên bản Huổi Có, vừa đi vừa lo bánh xe ô-tô bị rách bởi đá và lo nhỡ may gặp xe ô-tô xuống thì không biết phải xử lý thế nào…
Ông Vàng A Dê, Trưởng ban Công tác mặt trận bản Huổi Hốc chỉ tay về phía những khúc cua như sợi chỉ đỏ phía xa, nói: Đường từ bản Huổi Hốc lên Huổi Có dốc và khó đi lắm. Mùa mưa thì chỉ có thể đi bộ, học sinh phải gửi người thân đưa xuống khu trung tâm học. Năm ngoái, bà con góp tiền chi trả dịch vụ môi trường rừng, cộng với xi-măng Nhà nước hỗ trợ, làm từng đoạn bê-tông rộng chừng một mét để cho xe máy đi.
Tự lực, tự làm, người dân nơi đây đã góp công, góp của, san từng đoạn dốc, đổ từng bao xi -măng Nhà nước hỗ trợ để có lối đi thuận hơn. Ông Mùa A Xịa, một hộ dân ở đầu bản, chia sẻ: Nhà nước đã quan tâm cho đường, điện, nước, san nền để bà con chúng tôi ổn định đời sống. Giờ ai cũng phấn khởi, chỉ mong tiếp tục quan tâm, sớm đầu tư đoạn đường lên bản để đi lại được bốn mùa.
Trên đường lên bản, chúng tôi gặp một chiếc xe tải nhỏ nằm bên vệ đường, nơi giáp ranh giữa 2 bản. Xe đang nằm chờ bà con bốc những bao ngô vừa thu hoạch. Con đường xe tải đỗ bên ta-luy dương, chỉ thừa vỏn vẹn khoảng trống bên ta-luy âm cho xe máy lách qua.
Chúng tôi phải chờ người dân bốc xong ngô, sau đó lùi lại một đoạn dài mới có chỗ nhường cho xe tải đi qua. Cả quãng đường khoảng 3km ấy là chuỗi dốc ngoằn ngoèo, gập ghềnh, trơn trượt. Dù là xe bán tải, đã lựa một bánh lên đoạn bê tông ở giữa, bánh còn lại dưới đường đất, nhưng gầm xe vẫn liên tục bị chạm.
Qua trao đổi với lãnh đạo xã Mường La và Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng Mường La, được biết tuyến đường từ Huổi Hốc lên Huổi Có đã được đưa vào kế hoạch đầu tư giai đoạn 2026-2030. Trước mắt, bà con vẫn phải tự khắc phục tạm, chờ dự án được triển khai chính thức.
Vượt qua những đoạn dốc trơn trượt, con đường bê tông rộng 3m dẫn vào bản Huổi Có mở ra trước mắt. Hai bên là những ngôi nhà mới của 42 hộ với 255 nhân khẩu đều là đồng bào dân tộc H’Mông vừa được sắp xếp, ổn định.
Ông Vàng A Lử, Bí thư kiêm Trưởng bản Huổi Có, cho biết: Đây là khu ổn định dân cư vùng thiên tai bản Huổi Có, xã Nặm Păm cũ, nay thuộc xã Mường La. Nhờ tỉnh quan tâm, người dân đã ổn định cuộc sống. Nhưng tuyến đường trong bản có nhiều chỗ bị nứt, gãy dù mới bàn giao từ tháng 6 năm nay.
Theo quan sát của chúng tôi, nhiều đoạn trên tuyến trục chính và nhánh phụ của dự án bố trí, sắp xếp dân cư vùng thiên tai bản Huổi Có đã có dấu hiệu nứt, nghiêng, sụt lún, thậm chí có chỗ nền đường bị rỗng, nguy cơ mất đường nếu không được khắc phục kịp thời. Có đoạn bê-tông không dày như thiết kế, đoạn khác lại bị trôi cống sau đợt mưa lớn.
Người dân cho biết, trước thời điểm bàn giao, bản đã kiến nghị với chủ đầu tư về hiện tượng mặt đường nứt, một số chỗ hỏng, nhưng được hứa “sẽ sửa sau mùa mưa”.
Do ảnh hưởng việc đi lại, bà con phải tự mua xi-măng, tận dụng vật liệu dư thừa để vá tạm các chỗ hỏng. Theo phản ánh đường mới làm, cũng do mưa nhiều làm ảnh hưởng, có đoạn nghiêng, có đoạn lún, sợ để lâu thì hỏng hết nếu không sớm khắc phục sửa chữa.
Những trăn trở về con đường nội bản
Làm việc với Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng Mường La, đại diện đơn vị cho biết: Đơn vị đã nắm thông tin phản ánh của người dân, đã đốc thúc nhà thầu kiểm tra. Dự án vẫn đang trong thời gian bảo hành, nhà thầu cam kết sửa chữa sau dịp 2/9/2025.
Theo tìm hiểu, dự án bố trí, sắp xếp ổn định dân cư vùng thiên tai, khắc phục sạt lở bản Huổi Có thuộc nhóm C, chủ đầu tư là Ủy ban nhân dân huyện Mường La (trước khi vận hành chính quyền địa phương 2 cấp).
Dự án có tổng mức đầu tư hơn 20 tỷ đồng, sử dụng vốn dự phòng ngân sách Trung ương năm 2023 và ngân sách huyện. Dự án được phê duyệt tại Quyết định số 934/QĐ-UBND ngày 24/5/2024 của Ủy ban nhân dân tỉnh Sơn La.
Dự án có diện tích sử dụng đất gần 5ha, gồm các hạng mục: San nền nhà, đường vào bản, đường nội bộ, hệ thống điện, nước sinh hoạt, nhằm di dời 42 hộ dân khỏi vùng có nguy cơ sạt lở.
Theo thiết kế, tuyến đường vào bản dài 1,83km, rộng 3m, mặt đường bê-tông M250 dày 18cm; đường nội bộ dài 0,66km, rộng 3m, bê-tông M250 dày 16cm.
Báo cáo giám sát của Ban Quản lý dự án nêu rõ: “Công tác kiểm tra kỹ thuật được thực hiện đúng quy định, nghiệm thu vật liệu, nhật ký thi công đầy đủ”. Tuy nhiên, ghi nhận thực tế cho thấy nhiều vị trí mặt đường có chiều dày bê-tông không đồng đều, có chỗ nứt dọc, nứt ngang...
Ông Trần Quốc Phong, Chủ tịch kiêm Giám đốc Công ty TNHH MTV K50, đơn vị thi công, trao đổi: Dự án hoàn thành từ cuối năm 2024, nhưng thủ tục bàn giao chậm nên tới tháng 6/2025 mới bàn giao. Quá trình thi công gặp nhiều khó khăn do mưa bão, địa hình phức tạp, vận chuyển vật liệu vất vả. Đây là công trình chúng tôi xác định thua lỗ, chỉ mong hoàn thành sớm để người dân ổn định cuộc sống. Sau khi nhận phản ánh, chúng tôi sẽ cho kiểm tra lại toàn bộ tuyến, chỗ nào hỏng sẽ sửa ngay.
Sáng 23/10, người dân bản Huổi Có thông tin đã thấy máy móc và công nhân của Công ty K50 trở lại kiểm tra, khắc phục những đoạn đường bị nứt, sạt. Đó là tín hiệu tích cực, cho thấy phản ánh của người dân và báo chí đã được lắng nghe, nhưng cũng đặt ra yêu cầu về trách nhiệm và chất lượng công trình của chủ đầu tư, nhất là đơn vị giám sát thi công...
Ngoài vấn đề mặt đường, người dân bản Huổi Có còn lo ngại khu vực điểm trường mầm non cũ, nay là nơi sinh hoạt cộng đồng của bản đã bị sạt ta-luy dưới chân, ảnh hưởng 2 hộ dân sống phía dưới và đi lại của người dân…
Ông Vàng A Lử, Bí thư kiêm Trưởng bản Huổi Có, cho biết: Chân đường đã bị sạt, lấp hết lối đi, giờ chỉ có thể đi bộ hoặc xe máy. Nguy hiểm là điểm trường nằm trên cao, nếu mưa lớn có thể sạt xuống 2 nhà phía dưới bất cứ lúc nào.
Hai hộ nằm trong khu vực có nguy cơ bị ảnh hưởng là gia đình ông Vàng A Su có 7 nhân khẩu và Mùa A Chá có 12 nhân khẩu. Các hộ đã kiến nghị nhiều lần với bản và xã để sớm có biện pháp xử lý. Bởi nếu tiếp tục mưa to thì chỉ biết di tản tạm để tránh sạt đất từ phía trên…
Ông Trần Quốc Phong, Chủ tịch kiêm Giám đốc Công ty TNHH MTV K50, thông tin thêm: Trước khi tiến hành thi công, chúng tôi đã có kiến nghị đối với địa điểm trường mầm non nằm trên tuyến, nhưng do vướng thủ tục, vẫn phải để nguyên công trình cũ để tiến hành thi công đường.
Câu chuyện ở Huổi Có cho thấy, dù đã có những chính sách, dự án quan tâm đời sống đồng bào dân tộc vùng thiên tai, nhưng khi triển khai thực tế, khâu giám sát chất lượng và xử lý kỹ thuật vẫn là yếu tố then chốt để bảo đảm công trình bền vững.
Một con đường mới bàn giao đã xuất hiện dấu hiệu hư hỏng; một điểm trường cũ đang là nơi sinh hoạt của bản có nguy cơ sạt đổ, đe dọa an toàn người dân, đó là những vấn đề cần sớm được khắc phục và cũng là câu chuyện cần rút kinh nghiệm khi triển khai các dự án tiếp theo.
Dự án ổn định dân cư vùng thiên tai Huổi Có thể hiện rõ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với đồng bào các dân tộc vùng cao ở tỉnh Sơn La. Song, điều bà con mong đợi không chỉ là ổn định đời sống mà cần có những công trình bền vững, an toàn, giúp các em nhỏ đến trường không lấm lem bùn đất, giúp người dân vận chuyển nông sản thuận tiện, giao thương dễ dàng, thúc đẩy phát triển sinh kế.
Trao đổi với phóng viên, lãnh đạo Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng Mường La khẳng định sẽ tiếp tục kiểm tra, yêu cầu nhà thầu khắc phục dứt điểm các tồn tại. Đồng thời, các kiến nghị của người dân liên quan đến điểm trường mầm non cũ cũng sẽ được tổng hợp, báo cáo để có phương án xử lý sớm.
Trong khi chờ đợi, người dân Huổi Có vẫn ngày, đêm đi trên những con đường nứt, vá tạm; vẫn kiên nhẫn chờ một tuyến đường hoàn chỉnh nối từ bản Huổi Hốc lên bản mình. Bà con nơi đây luôn một niềm tin sẽ sớm có con đường lên Huổi Có, con đường của sự gắn kết, nỗ lực và trách nhiệm; một con đường chất lượng, bền vững để người dân yên tâm ổn định cuộc sống mới trên vùng đất bình yên sau thiên tai.
