Muôn nỗi khổ trên xe quá tải
Trước những năm 1995 của thế kỷ 20, những ai làm khách xe đò sẽ không thể nào quên hình ảnh nhà xe chất hàng hóa, heo, gà trong khoang hành khách, dưới gầm ghế, trên nóc xe. Hành khách cũng bị nhồi nhét, thở hổn hển cùng với hàng hóa, thi thoảng còn được “tắm” thứ nước không ai ngờ từ đầu xuống chân.
Đã bước sang năm thứ 25 của thế kỷ 21, phương tiện giao thông phát triển vượt bậc. Trên các cung đường, xuất hiện vô số “chuyên cơ mặt đất”, hay “cung điện di động”. Đó là cách người ta gọi những chiếc xe khách chất lượng cao, những xe giường nằm hiện đại, như một lời cam kết của các hãng xe, chủ xe uy tín hứa hẹn, đưa đón, phục vụ hành khách như những tỷ phú, như thượng đế. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều nhà xe vì lợi nhuận xem thường tính mạng, tài sản của hành khách. Ngoài việc tham lam chở quá số người quy định, họ còn biến chiếc xe giường nằm, xe chất lượng cao của mình thành chiếc xe tải chở hàng hóa.
Ngoài việc chất hàng hóa dưới hầm xe, dưới hai tầng ghế của xe khách, người ta thiết kế khoang chứa hành lý cao hơn 1 m; rộng, dài bằng cả thân xe. Và không chỉ chất đầy hàng trong khoang hành lý, nhiều xe còn đưa hàng hóa lên khoang hành khách; cả trên mui xe… Không quá khó để nhận ra trên nhiều chuyến xe xuất phát từ Tây Nguyên đi các tỉnh bắc, trung, nam và ngược lại. Ngay tại thời điểm các tỉnh Tây Nguyên như Lâm Đồng, Đắk Lắk, Gia Lai… đang vào mùa thu hoạch trái cây như chôm chôm, nhãn, bơ, sầu riêng…, nếu kiểm tra sẽ biết chính xác hầm để hành lý của hành khách không chỉ dùng để hành lý. Ở đó, nhà xe sẽ chất đầy các loại trái cây và đặc sản Tây Nguyên đi khắp cả nước. Các đặc sản vùng miền như hải sản cá, tôm, nước mắm, rượu, trứng gà, vịt… cũng được chất đầy hầm xe khách để lên miền ngược. Nhiều lái, phụ xe, những người trực tiếp khuân, vác thừa nhận nếu đem cân tải trọng sẽ không thể tin nổi: Hầm một chiếc xe khách loại 22 buồng nằm, nếu xếp “lút” (phun, đầy) có thể chở đến mấy chục tấn hàng mà phải mấy chiếc xe tải loại nhỏ mới chở hết.
Trong một chuyến về quê miền trung gần đây, người viết bài cùng vợ con và hành khách cả chuyến xe phải kêu trời vì nhà xe chất hàng trái cây đầy hầm xe. Chưa hết, họ chất sầu riêng lên cả hai đường luồng khoang hành khách khiến việc di chuyển khi xe dừng nghỉ cho hành khách ăn uống, vệ sinh vô cùng khó khăn, và mùi sầu riêng đậm đặc khiến cả xe không thở nổi.
Quả bom hẹn giờ
Nhìn lại vụ tai nạn kinh hoàng sáng 25/7, xe khách giường nằm BKS: 43F-007.76 chạy từ Hà Nội về Đà Nẵng, đến đoạn Sông Trí, Hà Tĩnh xe bị lật do mất lái, hậu quả làm chết 10 người và 14 người bị thương. Lái xe bước đầu đã khai nhận xe bị nổ lốp trước dẫn đến mất lái tông vào cột mốc bên đường rồi lật nghiêng. Cơ quan điều tra sau đó đã xác minh lái xe đã chạy quá tốc độ.
Trước đó ngày 9/7, trên tuyến cao tốc Vĩnh Hảo - Phan Thiết, đoạn thuộc địa phận xã Hàm Liêm, tỉnh Lâm Đồng đã xảy ra vụ tai nạn nghiêm trọng giữa 2 xe khách giường nằm. Xe khách BKS: 78F - 002.64 đã tông vào phía sau cùng chiều với xe khách BKS: 85F - 000.37. Hậu quả, làm 3 người tử vong. Hai phương tiện ô-tô khách bị hư hỏng.
Cả hai vụ tai nạn đặc biệt nghiêm trọng nói trên, cơ quan chức năng đã điều tra làm rõ do nhiều nguyên nhân: Lái xe chạy quá tốc độ, không chú ý quan sát, không giữ khoảng cách an toàn… và đều có chung một nguyên nhân: Nổ lốp.
Người viết bài nhiều năm trực tiếp lái xe khách nên biết rõ: Tình trạng các phương tiện xe khách nổ lốp cũng có nhiều nguyên nhân: Do dùng lốp cũ, lốp đắp, lốp quá mòn, lốp không đúng tiêu chuẩn; do chạy tốc độ cao quá lâu, mặt đường nắng nóng khiến lốp nóng… nổ. Và góp phần lớn cho lốp một chiếc xe khách chóng mòn, mau hư hỏng và nổ sớm hơn thời gian bảo hành là do tình trạng chở quá số khách quy định, đặc biệt là chở hàng quá tải.
Một chiếc xe bình thường nhà thiết kế đã tính toán đưa ra những quy định số ghế, số người và tải trọng chiếc xe được phép chở để bảo đảm an toàn trong suốt quá trình vận hành. Ngoài ra Luật Giao thông đường bộ cũng có quy định chặt chẽ về xe tải, ngoài số người được chở trên ca-bin, thì tuyệt đối không được chở người (trừ những xe được ưu tiên). Về xe khách, chỉ được chở đúng số người trên giấy phép lưu hành quy định và mỗi hành khách được đem theo 20 kg hành lý.
Như vậy, một chiếc xe khách chở đúng số khách theo quy định, nhưng lại chở thêm cả chục tấn hàng hóa dưới hầm thì chẳng khác nào một quả bom hẹn giờ!!! Tất cả động cơ, hệ thống chuyển hướng, hệ thống truyền động, cầu, gầm, lốp… dù đứng tại chỗ cũng đều quá tải so với tính toán của nhà sản xuất. Còn khi chiếc xe vận hành với tốc độ cao, vào đường quanh co, hay lên đèo xuống dốc thì hệ thống phanh và tất cả đều phải làm việc vượt quá sức chịu đựng bình thường. Những lái xe chuyên nghiệp ai cũng biết, một chiếc xe khách chở hàng quá tải nếu không may xảy ra tai nạn thì số hàng hóa này sẽ biến thành những vật thể có thể đè chết người!
Người viết bài có giấy phép lái xe khách hạng E từ năm 2004, và chạy nhiều loại xe khách, nhưng đến thời điểm xe giường nằm xuất hiện và trực tiếp cầm lái cho đến nay. Để hạn chế tai nạn theo thiển nghĩ của tôi sẽ phải giải quyết nhiều vấn đề và cần nhiều thời gian, nhưng đầu tiên và trước mắt, cơ quan chức năng tập trung kiểm tra và xử lý dứt điểm không để tình trạng xe khách chở hàng quá tải được xuất phát trước mỗi hành trình thì sẽ giảm được rất nhiều nguy cơ tai nạn. Và căn cơ lâu dài phải có quy định và công việc cân tải trọng xe khách trước mỗi chuyến đi là hết sức cần thiết.
Và căn cơ nhất vẫn phải giải quyết triệt để tình trạng lái xe mù Luật như ý kiến của ông Vũ Đức Hoàng, Giám đốc Công ty vận tải Hoàng Long: “Qua một thời gian dài chúng ta buông lỏng quản lý, đặc biệt là đối tượng bằng D và bằng E trở lên. Đề nghị Cục cảnh sát giao thông sát hạch chuẩn, vì chúng tôi cần những tài xế có bằng D, bằng E xịn sò”.
