Hà Nội, với tốc độ đô thị hóa nhanh và áp lực giao thông ngày càng lớn, có thể rút ra nhiều bài học quý báu từ các thành phố phát triển, đồng thời đẩy mạnh mạng lưới đường sắt đô thị hướng tới một Thủ đô xanh, hiện đại và văn minh.
Thực hiện mục tiêu này, Hà Nội - Thủ đô nghìn năm văn hiến - đang phát triển mạng lưới đường sắt đô thị đồng bộ. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, chỉ đạo của Chính phủ và sự quan tâm của thành phố, 14 tuyến metro với tổng chiều dài khoảng 410km đang được triển khai, góp phần nâng cao đời sống người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội.
Tuyến Cát Linh-Hà Đông, tuyến Nhổn-ga Hà Nội: Khẳng định vai trò vận tải công cộng hiện đại
Sau gần 2 năm vận hành, tuyến đường sắt đô thị Cát Linh-Hà Đông đã trở thành lựa chọn ưu tiên của người dân trong việc di chuyển giữa khu vực nội thành và phía tây Hà Nội.
Theo thống kê của Ban Quản lý đường sắt đô thị Hà Nội, trong tháng 9/2025, tuyến này đã phục vụ hơn 1,5 triệu lượt hành khách, đạt doanh thu gần 20 tỷ đồng. Tuyến đường này không chỉ góp phần giảm ùn tắc giao thông mà còn hạn chế ô nhiễm môi trường nhờ khuyến khích người dân sử dụng phương tiện công cộng.
Tuy nhiên quá trình vận hành vẫn còn một số khó khăn cần khắc phục. Cơ sở hạ tầng chưa hoàn thiện đồng bộ, đặc biệt tại các khu vực tiếp cận nhà ga và bãi đỗ xe, dẫn đến tình trạng ùn tắc cục bộ. Việc phối hợp giữa các đơn vị vận hành và quản lý đôi khi chưa chặt chẽ, ảnh hưởng đến hiệu quả khai thác.
Tuyến Nhổn-ga Hà Nội, với đoạn trên cao đi vào vận hành từ tháng 8/2025, đã góp phần giảm tải cho tuyến Cát Linh-Hà Đông và đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân khu vực phía tây bắc Thủ đô. Trong tháng 9, tuyến này phục vụ khoảng 1 triệu lượt hành khách, đạt doanh thu 15 tỷ đồng.
Việc đưa vào vận hành 2 tuyến metro này mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho người dân. Hành khách có thể di chuyển nhanh chóng, an toàn và tiết kiệm chi phí, đặc biệt trong các khung giờ cao điểm. Đồng thời, góp phần giảm ùn tắc giao thông, cải thiện chất lượng không khí và hình thành thói quen đi lại văn minh, thúc đẩy phát triển bền vững của đô thị.
Các tuyến đường sắt đô thị tương lai: Phục vụ người dân, thúc đẩy kinh tế, kiến tạo Thủ đô văn minh, hiện đại
Hiện nay, Hà Nội đã khởi công và đang thi công: Tuyến số 2 (Nhổn-ga Hà Nội): Đoạn đi ngầm đang thi công, dự kiến hoàn thành năm 2027.
Tuyến số 4 (Liên Hà-Ngọc Hồi): Đang thi công, dự kiến hoàn thành năm 2030.
Tuyến số 5 (Văn Cao-Ngọc Khánh-Hòa Lạc): Đang thi công, dự kiến hoàn thành năm 2032.
Tuyến số 6 (Đại Mỗ-Nam Thăng Long): Đang thi công, dự kiến hoàn thành năm 2030.
Tuyến số 7 (Xuân Mai-Cổ Nhuế): Đang thi công, dự kiến hoàn thành năm 2032.
Tuyến số 8 (Sơn Tây-Ba La): Đang thi công, dự kiến hoàn thành năm 2035.
Riêng tuyến đường sắt đô thị Văn Cao-Hòa Lạc chiều dài 38,43km, khi đi vào vận hành sẽ phục vụ lượng hành khách đông đảo từ nhiều đối tượng. Trong đó, Khu công nghệ cao Hòa Lạc là một trong những điểm nhấn quan trọng.
Với hàng trăm doanh nghiệp công nghệ, viện nghiên cứu và trung tâm khởi nghiệp, khu vực này tập trung lượng lớn chuyên gia, kỹ sư và nhân viên văn phòng thường xuyên di chuyển giữa trung tâm Thủ đô và Hòa Lạc.
Việc có tuyến metro hiện đại sẽ giúp giảm đáng kể thời gian đi lại, nâng cao hiệu quả lao động và tạo thuận lợi cho các hoạt động nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh.
Bên cạnh đó, các trường đại học lớn tại Hòa Lạc, như Đại học FPT, Học viện Kỹ thuật Quân sự, Đại học Quốc gia Hà Nội (cơ sở Hòa Lạc) và nhiều trường đại học, cao đẳng khác, tạo ra nguồn hành khách ổn định với nhu cầu đi lại hằng ngày rất cao.
Sinh viên, giảng viên và cán bộ trường học sẽ được hưởng lợi trực tiếp từ phương tiện công cộng hiện đại, bảo đảm an toàn, tiết kiệm thời gian và chi phí, đồng thời hình thành thói quen sử dụng phương tiện công cộng văn minh.
Mặc dù được kỳ vọng cao, tuyến metro này vẫn đối mặt với một số khó khăn. Việc giải phóng mặt bằng tại một số khu vực còn chậm. Bên cạnh đó, sự phối hợp giữa các đơn vị liên quan trong triển khai dự án vẫn cần được tăng cường, đòi hỏi nỗ lực và quyết tâm lớn từ các cơ quan chức năng.
Cũng theo Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội, cùng với các tuyến nói trên, hiện Hà Nội còn có các tuyến sắp khởi công bao gồm:
Tuyến số 3 (Ga Hà Nội-Yên Sở): Dự kiến khởi công ngày 19/12/2025.
Tuyến số 9 (Mê Linh-Nội Bài): Dự kiến khởi công sau năm 2025.
Tuyến số 10 (Đông Anh-Trung Hòa): Dự kiến khởi công sau năm 2025.
Cùng với đó là các tuyến đang trong quá trình chuẩn bị như:
Tuyến số 11 (Hòa Lạc-Xuân Mai): Đang giai đoạn lập dự án đầu tư, dự kiến khởi công sau năm 2025.
Tuyến số 12 (Ngọc Hồi-Thường Tín): Đang giai đoạn lập dự án đầu tư, dự kiến khởi công sau năm 2025.
Tuyến số 13 (Ba La-Sơn Tây): Đang giai đoạn lập dự án đầu tư, dự kiến khởi công sau năm 2025.
Tại phiên họp thứ 4 Ban Chỉ đạo các công trình trọng điểm, dự án quan trọng quốc gia lĩnh vực đường sắt ngày 23/10/2025, dưới sự chủ trì của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính, Thủ tướng yêu cầu thành phố Hà Nội khẩn trương hoàn thiện hồ sơ để Bộ Tài chính tổng hợp, trình Thủ tướng quyết định huy động vốn ODA và vốn vay ưu đãi cho Dự án tuyến số 3 (Ga Hà Nội-Hoàng Mai).
Đồng thời, phối hợp Bộ Quốc phòng sớm thống nhất chủ trương thu hồi đất cho Depot Dự án tuyến số 5 (Văn Cao-Hòa Lạc) và đẩy nhanh tiến độ các dự án tuyến số 2, tuyến số 3 (Cầu Giấy-ga Hà Nội).
Những công trình này không chỉ góp phần hiện đại hóa Thủ đô mà còn khẳng định quyết tâm của thành phố trong việc xây dựng mạng lưới giao thông công cộng đồng bộ, hiệu quả.
Với quyết tâm của Thành phố, sự phối kết hợp của các bộ, ngành liên quan và sự đồng thuận của người dân, mạng lưới đường sắt đô thị Hà Nội từng bước hoàn thiện sẽ không chỉ là phương tiện giao thông mà còn là biểu tượng cho một Thủ đô văn minh, đúng giờ, hiện đại và phát triển bền vững.
