Trên đà phát triển đó, một số ý kiến người trong cuộc và người quan tâm chia sẻ với Thời Nay về việc cần có thêm hoạt động và tiến tới phát triển chính sách để bồi bổ văn học cho lứa tuổi thanh, thiếu nhi.
Nhà thơ Đỗ Doãn Phương (Phó Tổng Biên tập báo Thể thao và Văn hóa, đơn vị tổ chức Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn):
“Khi tìm thấy phải nói to lên về tác phẩm hay”
Thành lập Giải thưởng Thiếu nhi Dế Mèn năm 2020, chúng tôi đã xác định phải chủ động đi tìm những cái hay, cái đẹp sẵn có trong đời sống nghệ thuật, mà nhiều khi thiếu đi một “cặp mắt xanh”, mình đã bỏ qua. Thế nên, dẫu còn khá mới mẻ nhưng qua 6 mùa giải, chúng tôi nhận thấy những “hạt vàng” đáng kinh ngạc sẵn có trong đời sống nghệ thuật của chúng ta. Công việc của chúng tôi chỉ đơn thuần là đọc/thưởng thức, càng nhiều càng tốt, tận dụng tất cả các kênh thông tin của mình, kêu gọi thí sinh gửi tác phẩm dự thi, gửi công văn mời các nhà xuất bản chọn tác phẩm, nhờ những người yêu nghệ thuật thiếu nhi giới thiệu, đề cử; và sau đó chúng tôi “nói to” trước mọi người về những gì khiến mình ngạc nhiên, xúc động và cảm phục...
Các cơ quan chức năng nên có những chính sách phát triển văn học thiếu nhi. Nhưng trước hết, chúng ta hãy chịu đọc. Đọc một cách cẩn trọng, kiên trì với thái độ vừa khách quan, khoa học - như một biên tập viên cặm cụi với nghề, lại vừa vô tư, trong sáng như một đứa trẻ ngây thơ, lần đầu tiên “vớ” được quyển sách. Tiếp đó, hãy chịu khó tìm kiếm để phát hiện ra những tác phẩm hay và khi phát hiện rồi thì hãy lan tỏa trên báo chí, trên mạng xã hội... Đấy mới là kế sách lâu bền, là cách tự lực để phát triển nghệ thuật cho thiếu nhi, thay vì phải trông chờ vào sự đầu tư từ nơi khác.
Ông Nguyễn Anh Dũng (Nhà sáng lập, Chủ tịch SBOOKS):
“Sẵn sàng phối hợp tổ chức các cuộc thi”
Hiện số lượng tác phẩm văn học dành cho thiếu nhi không ít, từ ngoại văn đến văn học trong nước. Cùng với những đơn vị đã có tiếng tăm nhờ số tựa sách dành cho thiếu nhi phong phú, các đơn vị phát hành trẻ trung, năng động khác đã dần quan tâm hơn đến nhóm độc giả này, trong đó có SBOOKS. Dẫu vậy, đại đa số tác phẩm kinh điển mới được in đi in lại, từ nhà này qua nhà khác, hoặc được mua bản quyền và chuyển ngữ tiếng Việt, trong khi lại có ít sáng tác mới của tác giả Việt Nam dành cho thiếu nhi. Thiết nghĩ, đây là sự thiếu sót đến cả từ những người làm sách khi thiếu hành động thiết thực trong việc khơi dậy cảm hứng sáng tác từ những cây bút nội lực.
Tôi xin chia sẻ, văn học thiếu nhi ở Việt Nam chưa có sự thể nghiệm ở đa dạng phong cách minh họa các cuốn sách, đa số thiết kế vẫn đơn giản, rập khuôn hoặc thiếu sự tinh tế. Bởi thế, những người làm sách phải mở rộng biên độ cảm thụ nghệ thuật, mang đến cho thiếu nhi những cuốn sách chất lượng, chắp cánh cho trí tưởng tượng của các em.
Thời gian tới, các cơ quan chuyên trách về văn chương cần tăng cường tổ chức các hội thảo, trại sáng tác văn học chuyên đề dành riêng cho cây bút thiếu nhi. Tại đó, các đơn vị tổ chức phải có những phương án thu hút, thúc đẩy đam mê sáng tác của các em. Đây cũng là cơ hội để cả tác giả và các đơn vị xuất bản, phát hành được trao đổi, tìm sự tương đồng.
Một vấn đề khác, qua quá trình làm sách, tôi thấy nhiều bạn có khả năng sáng tạo, ngôn từ phong phú nhưng lại chưa chuyên sâu viết văn học thiếu nhi. Để tiếp cận nhóm tác giả này, nên có những cuộc thi đề cao tính sáng tạo, với sự phối hợp của nhiều đơn vị chứ không chỉ đơn thuần là cuộc thi đơn lẻ, do một cơ quan tổ chức.
Nhà văn Thái Chí Thanh (Chủ tịch Hội đồng Văn học thiếu nhi, Hội Nhà văn Việt Nam):
“Cần chính sách từ thượng tầng”
Để khuyến khích sáng tác cho thiếu nhi, Hội Nhà văn Việt Nam đã có sự quan tâm đặc biệt. Ngay từ đầu nhiệm kỳ, Hội đã có Cuộc vận động Sáng tác văn học viết về đề tài thiếu nhi (2021-2026). Qua sơ kết đợt một, đã thu được những thành công rất đáng khích lệ. Hội cũng đưa văn học thiếu nhi vào xét thưởng hằng năm để trao cho những tác phẩm hay nhất.
Hội đồng Văn học thiếu nhi đã xã hội hóa trong các hoạt động như giao lưu, hội thảo, mở các trại viết thường xuyên, được đội ngũ nhà văn viết cho thiếu nhi, phụ huynh và chính các em nhỏ nhiệt liệt ủng hộ. Qua quá trình làm việc, chúng tôi hiểu sâu sắc hơn thực tế các vùng miền, những yêu cầu, đòi hỏi của các em trong văn học thiếu nhi và những nghịch lý, bất ổn cần thay đổi… Chúng tôi thu hút ngày một đông đảo tác giả viết cho thiếu nhi và hơn thế, khích lệ, động viên các em nhỏ yêu văn chương và nhiều em trở thành những cây bút nhí. Điều đó thể hiện rõ trong Chuyên đề Văn học Thiếu nhi, do Hội đồng phối hợp báo Thiếu niên Tiền phong và Nhi đồng của Trung ương Đoàn thực hiện, đã ra tập 1. Với 150 trang, gần ½ là bài viết của các tác giả nhí khắp mọi miền đất nước.
Song, về lâu dài, cần có một chính sách cụ thể từ thượng tầng, ưu tiên những gì tốt nhất có thể cho thiếu nhi, nhất là cần thu hút nguồn xã hội hóa trong tổ chức giải thưởng, in sách, tạp chí. Chúng tôi rất mong thành lập được tạp chí văn học cho thiếu nhi cả nước, điều mà bao thế hệ nhà văn viết cho thiếu nhi, chính các em thiếu nhi ao ước.
