Sống khỏe nhờ “con tôm ôm cây lúa”

Sống khỏe nhờ tôm càng xanh

Những ngày này, về vùng U Minh Thượng (còn gọi vùng Miệt Thứ), hay vùng Tây sông Hậu nhiều người dễ dàng bắt gặp nông dân bàn tán về giá tôm, nhất là tôm càng xanh. Anh Nguyễn Văn Thừa, ấp Hòa Thành, xã Vĩnh Bình cho biết gia đình anh vừa thu hoạch hơn 400 kg tôm càng xanh từ vuông tôm 7 công đất, bán với giá 128 nghìn đồng/kg. “Tôm càng xanh tăng từ 10 nghìn đồng/kg đến 20 nghìn đồng/kg từ khoảng 10 ngày nay. Với giá này, tôi lợi nhuận 50%”, anh Thừa phấn khởi nói.

Xã Vĩnh Bình được xem là “thủ phủ” tôm càng xanh. Địa phương này có diện tích thả nuôi mỗi năm hơn 12 nghìn ha tôm, trung bình sản lượng tôm nuôi đạt 61 nghìn tấn/năm. Tính đến đầu tháng 9/2025, toàn xã có diện tích thả nuôi tôm trong kỳ đạt hơn 3.401 ha; đã thu hoạch 1.511 ha với năng suất bình quân 650 kg/ha, sản lượng 982,15 tấn.

Bên cạnh đó, trên cùng diện tích nuôi tôm, người dân còn thu hoạch được 168 tấn cua, cá các loại. Tổng sản lượng thủy sản trong kỳ đạt 1.150 tấn, lũy kế từ đầu năm đến nay đạt 14.179 tấn.

Tại vùng Tây sông Hậu, ông Võ Văn Trinh, ngụ xã Vĩnh Tuy cho biết, khoảng chục năm nay nhiều nông dân chuyển sang nuôi 2-3 vụ tôm càng ghép với tôm thẻ và lúa. “Vụ tôm càng xanh này, bà con nông dân vui hơn do đạt cả về sản lượng và giá bán”.

Ông Nguyễn Hoàng Phi (64 tuổi), ngụ xã An Minh có 5 ha trồng lúa-tôm, mỗi vụ thu hoạch hơn 1,2 tấn tôm càng xanh. Ngoài vụ tôm càng xanh trên, ông Phi còn nguồn thu từ tôm sú, tôm thẻ, cua và cá đồng từ diện tích trên. Theo ông Phi, từ những năm 1990, chính quyền vùng U Minh Thượng lãnh đạo người dân khai phá vùng đất hoang vu để trồng 1 vụ lúa, dần trồng được 2 vụ lúa/năm. Từ những năm 2000, người dân đã học cách chuyển đổi từ 2 vụ lúa kém hiệu quả (do thường xuyên bị nhiễm phèn, mặn) sang nuôi 2 vụ tôm-1 vụ lúa kết hợp. “Nhờ “con tôm ôm cây lúa”, kèm với một số năm sản lượng và giá tôm tăng cao, góp phần nâng dần đời sống người nông dân”, ông Phi cho hay.

Nguyên Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Kiên Giang Nguyễn Văn Tâm cho biết, để chuyển dịch cơ cấu nông nghiệp phù hợp với lợi thế của từng địa phương, tỉnh Kiên Giang cũ đã định hướng vùng nào phù hợp với nuôi tôm thì phát triển con tôm, không nhất thiết phải đeo bám cây lúa, cây khóm. “Các vùng Tây sông Hậu, vùng U Minh Thượng và nhiều địa phương ven biển rất phù hợp nuôi con tôm “sạch”, cây lúa “sạch” trên nền đất tôm bền vững, thích ứng phó với biến đổi khí hậu…”, ông Tâm nhớ lại.

Lan tỏa trồng lúa “sạch”

Hiện người dân địa phương không dừng lại ở việc duy trì mô hình mà đang cùng nhau nâng tầm hạt lúa, hướng đến sản xuất sạch, an toàn, gắn với thị trường tiêu thụ ổn định. Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Nam Quý, xã Đông Thái, ông Phạm Trí Thương cho hay sau 7 năm hoạt động, hợp tác xã có 125 thành viên, canh tác 192 ha lúa-tôm theo quy trình hữu cơ. Năm 2019, sản phẩm của hợp tác xã đạt chứng nhận hữu cơ chuẩn châu Âu, giá lúa của xã viên luôn cao hơn thị trường từ 2.000 đồng/kg trở lên.

Phó Chủ tịch UBND xã Đông Thái, bà Nguyễn Thị Bích Thủy cho biết: “Hiện xã có 7 hợp tác xã và 56 tổ hợp tác, quản lý hơn 560 ha lúa chất lượng cao, lúa sạch, thủy sản và rau màu an toàn. Nhiều hợp tác xã đã mạnh dạn ứng dụng khoa học kỹ thuật, chuyển đổi số trong sản xuất, ký kết hợp đồng bao tiêu, giúp thu nhập xã viên đạt 60-80 triệu đồng/năm, cao hơn 20-30% so với sản xuất riêng lẻ”.

Hợp tác xã nông nghiệp Bào Trâm, xã Tây Yên có hơn 260 ha sản xuất lúa-tôm theo hướng hữu cơ. Hợp tác xã áp dụng kỹ thuật “1 phải, 5 giảm”, hạn chế tối đa thuốc bảo vệ thực vật. Đặc biệt, lúa trồng sau vụ tôm ít sâu bệnh, nhờ tận dụng phù sa trên nền đất tôm nên chất lượng gạo vượt trội.

Đến năm 2025, xã Tây Yên có hơn 9.100 ha lúa trên nền đất tôm, sản lượng đạt trên 53.100 tấn, trong đó 98% là lúa chất lượng cao. Riêng xã An Biên có hơn 4.700 ha lúa trên nền đất tôm và là một trong các địa phương đi đầu triển khai cánh đồng lớn, lúa sạch, an toàn, thích ứng biến đổi khí hậu.

Xã An Biên đã xây dựng được sản phẩm OCOP 3 sao “Gạo sạch Anh Thoại” sản xuất theo quy trình hữu cơ. Hạt gạo trắng, thơm tự nhiên, giữ được vị ngọt đặc trưng. Trong khi đó, xã Tây Yên xây dựng thương hiệu “Gạo sạch Tây Yên”. Hiện các địa phương trên tập trung tuyển chọn giống lúa chất lượng cao như ST24, ST25, OM18; áp dụng đồng bộ quy trình canh tác tiên tiến... hướng tới nông nghiệp xanh.

Nỗ lực nâng cao chất lượng hạt lúa trên nền đất tôm ở vùng U Minh Thượng, vùng Tây sông Hậu đang mở ra hướng phát triển bền vững cho nông dân. Các địa phương đang khẳng định vị thế nông sản chủ lực đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường, góp phần vào mục tiêu tăng trưởng xanh của tỉnh An Giang.