Phiên 4/11, từ mức 1.617 điểm, đã có lúc VN-Index giảm về sát 1.600 điểm, trước khi bật tăng trở lại để kết thúc phiên ở vùng gần 1.652 điểm. Chênh lệch giữa điểm số cao nhất và thấp nhất của VN-Index lên đến 50 điểm trong một phiên. Nghĩa là từ vùng điểm thấp nhất, đến cuối phiên, VN-Index phục hồi 3%. Thử đặt ra hai giả thiết: Thứ nhất, nếu nhà đầu tư (NĐT) mua vào cổ phiếu (CP) nào đó biến động tương đương VN-Index ở vùng thấp nhất, thì đến cuối phiên sẽ tạm lãi 3%. Thứ hai, nếu NĐT buộc phải bán ra CP cắt lỗ ở vùng giá thấp nhất, thì đến cuối phiên xem như thiệt thòi 3%.
Trong thực tế, NĐT hoàn toàn có thể rơi vào một trong hai giả thiết nêu trên. Tất nhiên, không ai muốn rơi vào trường hợp thứ hai, nhưng diễn biến thị trường những ngày gần đây có thể khiến nhiều người buộc phải hành động như vậy. Điển hình như phiên 3/11, VN-Index đã diễn ra theo một kịch bản khó ngờ khi tăng mạnh rồi giảm mạnh, sau đó tăng mạnh rồi lại kết thúc phiên giảm mạnh. Kết thúc phiên 3/11, VN-Index giảm gần 23 điểm, tương ứng 1,4%, xuống 1.617 điểm. Biến động này có thể khiến NĐT giữ CP tìm cách bán ra, trong khi bên dự tính mua vào chưa chắc đã mạnh dạn xuống tiền. Và thậm chí, những ai mua vào ở vùng giá thấp buổi sáng, cứ ngỡ là “vui” nhưng cuối phiên thì… không vui lắm.
Việc mua vào CP dù chỉ số lượng ít, nhưng trạng thái tâm lý sẽ khác hoàn toàn so với việc cầm “tiền tươi”, đó là điều chắc chắn và khi phải đối mặt với rất nhiều biến động trong ngắn hạn thì điều nên làm để tránh say sóng là sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Một NĐT dày dạn kinh nghiệm chia sẻ, anh có thói quen sử dụng margin (vốn vay) để tối đa hóa lợi nhuận, nhưng trong giai đoạn hiện nay phải rất tiết chế với chiến thuật này và chỉ giải ngân một phần trên vốn tự có. Điều này nói nghe có vẻ đơn giản, nhưng đến khi hành động lại không dễ vì chẳng hạn mua vào giá thấp, thấy CP có dấu hiệu tăng giá, lòng tham rất dễ trỗi dậy để mua thêm CP. Việc mua thêm trên vốn tự có, chỉ nên tính đến trong trường hợp CP đã về tài khoản.
Không thiếu các báo cáo phân tích đã chỉ ra những nhóm ngành hay CP có định giá hấp dẫn trong dài hạn. Nhưng biến động trong ngắn hạn lại yêu cầu NĐT phải có khả năng chấp nhận rủi ro, mà nói dễ hiểu là phải có khả năng chịu lỗ ngắn hạn nếu mua không đúng giá đáy. Vì vậy, chiến thuật sử dụng một phần vốn tự có giải ngân có thể giúp NĐT thêm thời gian tìm hiểu đường đi của CP, mặt khác cũng có thể hạn chế thua lỗ ngắn hạn vì ngưỡng thua lỗ 2-3% nếu xảy ra cũng là chấp nhận được.
Mặt khác, những phiên biến động mạnh cũng mang tính sàng lọc rất cao khi cho thấy nhiều CP có khả năng chống chịu tốt, chẳng hạn như giảm không quá mạnh so với đà giảm chung nhưng chỉ cần VN-Index xoay chiều là bật tăng mạnh mẽ. Nhưng điều cũng cần thận trọng là không phải lúc nào những CP này cũng có diễn biến như dự báo khi những yếu tố bất thường vẫn có thể xuất hiện.
