Hà Nội kiến tạo sức mạnh tài khóa cho phát triển bền vững

Báo cáo tại Kỳ họp thứ 25 của HĐND thành phố Hà Nội (kỳ họp thường lệ giữa năm 2025), Phó Chủ tịch UBND Thành phố Trương Việt Dũng cho biết, trong sáu tháng đầu năm, GRDP của Hà Nội đạt mức tăng trưởng 7,63%, cao hơn mức bình quân cả nước (7,52%) và vượt xa cùng kỳ năm trước (6,13%). Kết quả này cũng vượt kịch bản tăng trưởng đã đề ra (7,59%). Tổng thu ngân sách nhà nước trên địa bàn tiếp tục dẫn đầu cả nước, đạt hơn 392.000 tỷ đồng, hoàn thành 77,6% dự toán cả năm, tăng 51,4% so với cùng kỳ.

Từng bước khẳng định vai trò

Để đạt được những thành quả này, Phó Chủ tịch UBND Thành phố Trương Việt Dũng cho biết, trong sáu tháng đầu năm, UBND thành phố đã triển khai đồng bộ và quyết liệt nhiều nhóm giải pháp đột phá.

“Với đà tăng trưởng tích cực, quý sau cao hơn quý trước, Hà Nội được đánh giá hoàn toàn có khả năng đạt mục tiêu tăng trưởng 8% trong năm 2025. Khi đó, quy mô GRDP của Thủ đô ước tính đạt khoảng 63,2 tỷ USD, tăng đáng kể so với mức 58,6 tỷ USD của năm 2024”, Phó Chủ tịch Trương Việt Dũng khẳng định.

Một “điểm sáng” khác của Hà Nội trong sáu tháng đầu năm 2025 là “cú” bứt phá ngoạn mục trong thu hút đầu tư nước ngoài với số vốn đạt hơn 3,67 tỷ USD, tăng 216% so với cùng kỳ năm 2024 và vượt qua nhiều địa phương năng động khác để chiếm lĩnh vị trí số một toàn quốc.

Ông Lê Trung Hiếu, Phó Giám đốc Sở Tài chính Hà Nội cho biết, một trong những điểm khác biệt nổi bật trong cơ cấu thu hút vốn đầu tư nước ngoài của Hà Nội so với nhiều địa phương khác là lợi thế rõ rệt về bất động sản và dịch vụ. Cụ thể, lĩnh vực bất động sản chiếm 36,54% và dịch vụ thương mại, buôn bán hàng hóa chiếm 12,43% tổng vốn đầu tư lũy kế, phản ánh vị thế của Hà Nội như một trung tâm đô thị lớn và năng động.

“Hoạt động chuyên môn khoa học và nghiên cứu phát triển (R&D) chiếm tới 12,4% tổng vốn đầu tư, cho thấy tiềm năng lớn của Thủ đô trong việc thu hút các lĩnh vực sử dụng chất xám, tư vấn và đổi mới sáng tạo. Bên cạnh đó, mặc dù công nghiệp chế biến - chế tạo vẫn giữ vai trò quan trọng, Hà Nội đang có sự chuyển dịch rõ rệt sang các ngành công nghệ cao như chip, bán dẫn, trí tuệ nhân tạo và internet vạn vật. Đây là hướng đi khác biệt so với mô hình công nghiệp thâm dụng lao động phổ biến tại nhiều tỉnh, thành phố khác”, ông Hiếu nhấn mạnh.

Theo các chuyên gia, Hà Nội đang có bước chuyển mình mạnh mẽ trong vai trò mới. Không chỉ đơn thuần là địa phương có quy mô thu ngân sách lớn, Thủ đô đang từng bước khẳng định vị thế là trung tâm điều phối tài khóa, nơi định hướng dòng chảy ngân sách và các nguồn lực phát triển trọng yếu của cả nước.

Dự án đường vành đai 4 vùng Thủ đô, với tổng vốn đầu tư gần 86.000 tỷ đồng, là thí dụ rõ nét nhất. Mặc dù trải dài qua ba tỉnh, thành phố (Hà Nội, Hưng Yên, Bắc Ninh), nhưng Hà Nội với vai trò là trung tâm, hạt nhân của vùng Thủ đô sẽ chủ trì, phối hợp cùng các địa phương có tuyến đi qua tổ chức nghiên cứu, triển khai đầu tư toàn tuyến.

Sau hơn một năm khởi công, đường vành đai 4, vùng Thủ đô, Hà Nội đang dần hình thành, dự án đã giải ngân được gần 20% kế hoạch vốn. Trong thời gian tới, Hà Nội sẽ đẩy mạnh tiến độ thi công các dự án hạ tầng giao thông trọng điểm. Bên cạnh đó, Hà Nội là một trong số ít địa phương có đủ năng lực kỹ thuật và thể chế để quản lý các dự án sử dụng nhiều dòng vốn ODA phức hợp.

Tiêu biểu là tuyến đường sắt đô thị Nhổn - Ga Hà Nội, do thành phố trực tiếp quản lý, sử dụng vốn ngân sách địa phương và vốn vay từ AFD, EIB, Chính phủ Pháp. Ngoài ra, Hà Nội còn triển khai các dự án lớn khác như Nhà máy xử lý nước thải Yên Xá (vốn ODA Nhật Bản) và Dự án cải thiện giao thông đô thị giai đoạn 2 (vốn Ngân hàng Thế giới). Những dự án này khẳng định vai trò tiên phong của Thủ đô trong quản lý và sử dụng hiệu quả các nguồn vốn vay nước ngoài.

Tính chất “điểm hội tụ”

Từ một trung tâm hành chính - chính trị, Hà Nội đang chuyển mình trở thành đầu mối tài khóa quan trọng của cả vùng. Với vai trò như một “trục tải lực”, Thủ đô giúp các địa phương lân cận tiếp cận nhanh hơn với nguồn vốn đầu tư và kết nối các dự án hạ tầng liên tỉnh thành một hệ sinh thái phát triển thống nhất.

Bước ngoặt lớn cho vai trò này đến từ Luật Thủ đô số 39/2024/QH15, có hiệu lực từ cuối tháng 6/2024. Luật này tạo ra một khuôn khổ pháp lý mới, trao cho Hà Nội nhiều cơ chế, chính sách đặc thù và vượt trội, giúp thành phố chủ động hơn trong việc thu hút đầu tư, quản lý đất đai, quy hoạch và phát triển kinh tế - xã hội.

Theo ông Lê Trung Hiếu, các chính sách mới cho phép Hà Nội có quyền tự chủ và linh hoạt cao hơn, có thể “may đo” các ưu đãi đầu tư phù hợp với từng nhóm đối tượng, đặc biệt là những tập đoàn đa quốc gia. Nhờ đó, Thủ đô có thể tăng khả năng cạnh tranh với các trung tâm kinh tế lớn trong khu vực, thu hút được các nhà đầu tư chiến lược, tạo động lực phát triển bền vững.

Đáng chú ý, Nghị quyết của HĐND thành phố về thu hút nhà đầu tư chiến lược, được thông qua ngày 9/7/2025, đã thiết lập một hành lang pháp lý rõ ràng. Nghị quyết này xác định những lĩnh vực ưu tiên thu hút đầu tư, từ đó giúp Hà Nội phân bổ hiệu quả các nguồn lực, tập trung vào đúng mục tiêu.

Song song với việc ban hành chính sách, thành phố cũng chú trọng đến khâu triển khai. Mới đây, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Trương Việt Dũng đã ký ban hành Công văn số 4179/UBND-KT ngày 21/7/2025, yêu cầu đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, đặc biệt trong bối cảnh Hà Nội đang thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Công văn nhấn mạnh mục tiêu phải hoàn thành 100% kế hoạch giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Mặc dù Hà Nội đang có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về thể chế với Luật Thủ đô mới, các cơ chế, chính sách đặc thù và định hướng rõ ràng từ Trung ương, nhưng để thật sự trở thành “cái trục” điều phối kinh tế vùng và quốc gia, thành phố cần củng cố thêm năng lực nội tại, đặc biệt là năng lực kinh tế thực chất.

Tại Hội thảo khoa học “Thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cao nhất trong năm 2025 và phấn đấu đạt 2 con số giai đoạn 2026-2030”, TS Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký, Trưởng ban Pháp chế, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, Hà Nội đang phát triển thiên về dịch vụ, với các lĩnh vực như thương mại, tài chính, du lịch chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu kinh tế. Mặc dù ghi nhận tăng trưởng cao ở bán lẻ, tài chính - ngân hàng và bất động sản, Thủ đô vẫn thiếu các trung tâm tài chính quốc tế quy mô lớn.

Ông Tuấn đề xuất Hà Nội cần rà soát lại ba trụ cột tăng trưởng là tiêu dùng, xuất khẩu và đầu tư, trong đó đặc biệt lưu ý đến xu hướng tiêu dùng suy giảm và cần có chính sách kích cầu để phục hồi sức mua, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh. Theo đó, thành phố cần phát triển mạnh công nghiệp chế biến, chế tạo và công nghiệp công nghệ cao, đẩy mạnh đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong sản xuất để tạo ra giá trị gia tăng cao hơn.

Ngoài ra, Hà Nội cần mở rộng hạ tầng khu công nghiệp, nhất là Khu công nghệ cao Hòa Lạc, để thu hút đầu tư chất lượng. Đồng thời phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nâng cao chuỗi giá trị nông sản phục vụ xuất khẩu. Kiểm soát thị trường bất động sản, tránh tình trạng đầu cơ và thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội nhằm bảo đảm sự phát triển cân bằng và bền vững.

Với khu vực dịch vụ, các sở, ngành cần đánh giá cụ thể tình hình từng lĩnh vực để có giải pháp phù hợp. Những ngành có vai trò lớn như thương mại, tài chính, ngân hàng, vận tải, kho bãi cần được giữ vững đà tăng. Các lĩnh vực như giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ cần được thúc đẩy thêm ít nhất 1 điểm %. Ngành y tế cần phục hồi và đạt mức tăng trưởng 7-8% trong năm 2025 và cao hơn trong những năm tới.

Ngoài ra, nếu Hà Nội thành lập một cơ quan xúc tiến chuyên trách nhằm thu hút FDI vào công nghệ cao, chuyển giao công nghệ, thúc đẩy du lịch và xuất khẩu, năng suất và chất lượng tăng trưởng sẽ được nâng cao đáng kể.