1. Âm thanh khụt khịt, tiếng kêu bất thường, hay những cử động như nhún vai, nháy mắt liên tục, lắc đầu vô thức... thường bị nhiều gia đình cho là thói quen xấu hoặc trò nghịch ngợm của trẻ. Thế nhưng, các chuyên gia thần kinh cho biết, đây chính là những biểu hiện điển hình của hội chứng Tic, một rối loạn vận động và âm thanh không kiểm soát, thường xuất hiện ở lứa tuổi dậy thì hoặc trẻ vị thành niên.
Nhận ra những dấu hiệu bất thường, chị Ngô Thu Trang (38 tuổi, ở Hà Nội) cho con đi khám tại Bệnh viện Nhi Trung ương. Ban đầu, chị nghĩ con chỉ mải chơi, lười học. Nhưng khi các biểu hiện ngày càng tăng, chị đưa con đến bệnh viện thì được bác sĩ chẩn đoán cháu mắc hội chứng Tic. “Cháu thường ngồi hàng giờ dán mắt vào điện thoại để xem TikTok, YouTube. Từ khi biết bệnh, tôi mới hiểu rằng, chính thói quen đó đã khiến thần kinh của cháu bị ảnh hưởng”, chị Trang lo lắng cho biết.
Theo số liệu từ Bệnh viện Nhi Trung ương, từ tháng 12/2020 đến tháng 3/2024, bệnh viện chỉ ghi nhận 57 trường hợp trẻ được chẩn đoán rối loạn Tic, tức trung bình chỉ 1-2 ca/tháng. Nhưng trong 10 tháng của năm 2025, số ca tiếp nhận tăng lên tới 40-50 ca/tháng. Đặc biệt vào cao điểm hè, có ngày bệnh viện tiếp nhận 3-5 ca mắc hội chứng Tic.
Theo TS, bác sĩ Nguyễn Mai Hương, Phó Trưởng khoa Tâm thần, Bệnh viện Nhi Trung ương, việc tiếp xúc với màn hình điện tử quá lâu có thể gây căng thẳng, làm ảnh hưởng thị lực, hệ thần kinh và gây ra các vấn đề khác ở trẻ như giảm khả năng tập trung chú ý, học tập… “Khi con mất tập trung, học kém, nhiều phụ huynh lại nghĩ con chỉ mải chơi, lại mắng mỏ, tạo nên tâm lý căng thẳng cho trẻ, từ đó vô tình làm gia tăng nguy cơ mắc hội chứng Tic ở trẻ. Trong một số trường hợp, khi trẻ xem thiết bị di động quá lâu thì các biểu hiện của Tic cũng tăng theo. Nếu không để ý, cha mẹ dễ bỏ lỡ giai đoạn can thiệp sớm”, bác sĩ Hương lưu ý.
Giới hạn thời gian sử dụng thiết bị điện tử là yếu tố bắt buộc phải có. Ánh sáng xanh từ màn hình cùng những nội dung kích thích có thể làm các cơn Tic bùng phát mạnh mẽ hơn. Thay vì để con giải trí hoàn toàn bằng điện thoại, phụ huynh có thể hướng trẻ đến các hoạt động lành mạnh như đọc sách, tham gia câu lạc bộ thể thao hay trải nghiệm hoạt động cộng đồng.
2. Hội chứng Tic được chia thành hai dạng: Tic vận động và Tic âm thanh. Bác sĩ Đinh Hữu Uân, Viện trưởng Sức khỏe tâm thần Phương Đông cho biết, để nhận biết sớm hội chứng Tic, phụ huynh cần quan sát kỹ các biểu hiện nhếch mép, nháy mắt liên tục, nhún vai, giật cơ, nhăn mặt… bất thường ở trẻ. Với triệu chứng của Tic âm thanh, trẻ thường phát ra những âm thanh khụt khịt ở mũi giống với cảm cúm, tiếng kêu giống tiếng chó con, tiếng khè khè phát ra trong cổ với tần suất liên tục. Nếu các cử động hay âm thanh này kéo dài trên một tháng, xuất hiện nhiều lần trong ngày và tăng khi trẻ căng thẳng hoặc mệt mỏi, cha mẹ nên đưa con đến chuyên khoa thần kinh hoặc tâm lý nhi để được thăm khám.
Nếu không được phát hiện và can thiệp sớm, những cơn Tic có thể xuất hiện ngày càng dày, làm trẻ dễ rơi vào rối loạn cảm xúc như mất ngủ, cáu gắt, mệt mỏi. Nghiêm trọng hơn, Tic có thể trở thành thói quen khó bỏ, ảnh hưởng khả năng giao tiếp, học tập và sự hòa nhập xã hội của trẻ.
Theo các chuyên gia, điều trị Tic cần kết hợp giữa can thiệp y tế, tâm lý và thay đổi môi trường sống. Với những trường hợp được phát hiện sớm, phác đồ điều trị thường kéo dài từ 3-6 tháng, bao gồm thuốc theo chỉ định, liệu pháp hành vi và hỗ trợ tâm lý. Song, yếu tố quyết định thành công vẫn nằm ở vai trò của gia đình. “Cha mẹ cần xây dựng cho con một nhịp sống cân bằng: Ngủ đủ giấc, ăn uống hợp lý, tăng cường vận động ngoài trời và đặc biệt là giảm áp lực học tập, giảm căng thẳng tâm lý. Việc trò chuyện, đồng hành với con mỗi ngày quan trọng không kém bất kỳ toa thuốc nào”, TS, bác sĩ Nguyễn Mai Hương nhấn mạnh.
Không ít phụ huynh thừa nhận việc tách con khỏi thiết bị điện tử là thử thách lớn trong thời đại số. Nhưng chính sự kiên nhẫn và gương mẫu của cha mẹ mới giúp trẻ hình thành thói quen mới. Một ánh nhìn quan tâm hơn từ cha mẹ, một chiếc điện thoại được đặt xuống sớm hơn có thể chính là bước khởi đầu để ngăn chặn hội chứng Tic, giúp cuộc sống của con trẻ vui khỏe và trọn vẹn hơn.
