Tất cả nhà giáo đều được hưởng “hệ số lương đặc thù”
Chị Nguyễn Thị Nh. đã có gần 17 năm gắn bó với công việc giáo viên mầm non. Dù đã được vào biên chế, công tác tại một trường mầm non ở phường Cầu Giấy (Hà Nội) nhưng cuộc sống xoay quanh đồng lương vẫn còn rất khó khăn. Chị kể: “Bước vào nghề, tôi là giáo viên hợp đồng, chỉ vỏn vẹn có 540 nghìn đồng/tháng, cộng thêm phụ cấp cũng được khoảng 1,2 triệu đồng/tháng, nhưng ngày đó khó khăn tôi vẫn quyết tâm, cố gắng để được vào biên chế. Năm 2008, tôi quyết tâm đi học và nhận bằng liên thông đại học tại Trường đại học Sư phạm Hà Nội để được tuyển vào biên chế ngành giáo dục. Thế nhưng, khi mới được vào biên chế, thu nhập của tôi cũng chỉ hơn 2 triệu đồng mỗi tháng. Sau khi lập gia đình và có con, gánh nặng cơm áo gạo tiền khiến tôi vô cùng áp lực, mức lương nghề giáo chẳng đủ giúp tôi lo cho cuộc sống. Chồng tôi làm nghề tự do, tổng thu nhập của hai vợ chồng chưa đến 10 triệu đồng, nuôi 3 con ăn học rất vất vả”.
Chị Nh. tâm sự, từ nhỏ, chị đã mong ước trở thành giáo viên, đặc biệt rất yêu trẻ con nên quyết định thi vào ngành giáo dục mầm non. Dẫu vậy, làm giáo viên mầm non, đồng lương thấp nhưng cực kỳ vất vả, cả ngày làm việc ở trường, đi làm về muộn nên chị khó để thu xếp việc nhà, ít có thời gian cho gia đình, con cái. “Thời gian gần đây, chúng tôi được nghe chính sách cải thiện lương cho giáo viên mầm non nhưng thực tế chưa thấy đâu. Năm ngoái, thu nhập của chúng tôi có điểm mới là thêm tiền nâng hạng giáo viên, nhưng nâng một bậc chỉ 100 nghìn đồng/tháng thôi, chẳng bõ bèn gì. Còn lương vẫn nâng theo niên hạng, chưa có gì đổi mới cả. Mấy tháng nay, giá cả leo thang, ngoài chợ từ mớ rau đến cân thịt đều tăng chóng mặt khiến cuộc sống của chúng tôi vẫn rất khó khăn!”.
Mới đây, Bộ GD&ĐT đã công bố Dự thảo Nghị định quy định chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp đối với nhà giáo để lấy ý kiến góp ý rộng rãi.
Theo dự thảo, tất cả nhà giáo đều được hưởng “hệ số lương đặc thù”. Trong đó giáo viên mầm non được hưởng hệ số lương đặc thù mức 1,25 so với hệ số lương hiện hưởng; các chức danh nhà giáo khác được hưởng hệ số lương đặc thù mức 1,15 so với hệ số lương hiện hưởng. Đối với nhà giáo giảng dạy tại trường, lớp dành cho người khuyết tật, trung tâm hỗ trợ phát triển giáo dục hòa nhập, trường phổ thông nội trú vùng biên giới được cộng thêm 0,05 so với mức quy định. Dự thảo quy định nhà giáo được bổ nhiệm chức danh giáo sư được áp dụng bảng lương chuyên gia cao cấp. Theo đó, bảng lương gồm ba bậc: 8,8 - 9,4 - 10. Giáo sư hiện đang là chức danh cao nhất, thể hiện năng lực, uy tín khoa học và vai trò dẫn dắt chuyên môn, khai phá và sáng tạo tri thức mới đối với lĩnh vực được bổ nhiệm chức danh giáo sư. Vì thế xét theo tiêu chuẩn, điều kiện của chuyên gia cao cấp theo Quy định số 180-QĐ/T.Ư thì giáo sư cũng có sự tương đồng với chuyên gia cao cấp. Tuy không khẳng định giáo sư là chuyên gia cao cấp nhưng quy định tại dự thảo đang áp dụng bảng lương chuyên gia cao cấp đối với giáo sư.
Dự thảo nghị định làm rõ quy định về việc bảo lưu trong thực hiện chế độ, chính sách khi điều động nhà giáo theo nhiệm vụ Quốc hội giao tại khoản 4 Điều 17 Luật Nhà giáo. Theo đó, trường hợp điều động nhà giáo giữa các cơ sở giáo dục mà các mức phụ cấp áp dụng tại cơ sở giáo dục nơi đi cao hơn cơ sở giáo dục nơi đến thì nhà giáo được bảo lưu các chế độ phụ cấp được hưởng trước khi điều động hoặc biệt phái với thời gian tối đa 36 tháng theo thời gian được điều động, biệt phái. Sau thời gian đó được xem xét để bố trí lại chế độ phụ cấp cho phù hợp công việc và địa bàn công tác.
Trường hợp điều động nhà giáo từ cơ sở công lập sang cơ quan quản lý giáo dục mà các mức phụ cấp áp dụng tại cơ sở giáo dục cao hơn cơ quan quản lý giáo dục thì nhà giáo được bảo lưu tiền lương và các chế độ phụ cấp trước khi điều động với thời gian 12 tháng. Sau thời gian đó được xem xét để xếp lại bậc lương, các chế độ phụ cấp phù hợp với vị trí việc làm đang đảm nhiệm.
Để tránh việc giảm đột ngột chế độ, chính sách của nhà giáo, dự thảo nghị định cũng quy định trường hợp đơn vị hành chính nơi cơ sở giáo dục đang hoạt động được cấp có thẩm quyền thay đổi loại đơn vị hành chính mà phân loại đơn vị hành chính cũ được hưởng các mức phụ cấp cao hơn thì nhà giáo đang công tác tại cơ sở giáo dục đó tiếp tục được hưởng các mức phụ cấp này trong thời gian sáu tháng kể từ ngày có quyết định phân loại đơn vị hành chính mới của cơ quan có thẩm quyền.
Đối với phụ cấp trách nhiệm công việc, dự thảo nghị định bổ sung các trường hợp được hưởng phụ cấp trách nhiệm công việc gồm có tổ trưởng/tổ phó chuyên môn, tổ trưởng/tổ phó bộ môn và tương đương, nhà giáo dạy tiếng dân tộc thiểu số trong các khoa đào tạo tiếng dân tộc thiểu số tại cơ sở giáo dục đại học, nhà giáo giảng dạy môn học bằng ngoại ngữ (trừ nhà giáo dạy môn ngoại ngữ), nhà giáo được giao thực hiện công tác tư vấn học sinh.
Đối với phụ cấp lưu động, dự thảo nghị định bổ sung các trường hợp được hưởng phụ cấp lưu động gồm có nhà giáo được cử biệt phái, dạy liên trường và nhà giáo phải di chuyển để dạy ở các điểm trường hoặc phân hiệu.
“Nghề giáo chưa được đãi ngộ đúng mức so với chủ trương xuyên suốt mà Đảng đã xác định gần 30 năm qua. Theo thống kê, hiện nay có tới 88% nhà giáo đang được xếp ở mức lương thấp hơn so với viên chức các ngành khác. Cụ thể, phần lớn nhà giáo chỉ có thể đạt hệ số lương cao nhất là 6,78, trong khi viên chức các ngành khác có thể đạt hệ số 8,0, cao hơn khoảng 1,18 lần. Đáng lưu ý, toàn bộ giáo viên mầm non hiện đang xếp ở nhóm lương thấp nhất trong hệ thống hành chính sự nghiệp. Chỉ có khoảng 1,17% nhà giáo hạng I được xếp vào nhóm lương cao nhất (A3.1 và A3.2), trong khi tỷ lệ này ở các ngành khác là khoảng 10%”. Theo Bộ GD&ĐT.
Tranh luận về “hệ số lương đặc thù”
Đề xuất nhà giáo được hưởng “hệ số lương đặc thù” đang tạo nhiều ý kiến tranh luận. Nhiều ý kiến so sánh nhân viên y tế làm việc vất vả gấp nhiều lần, trực đêm, trực lễ, đối mặt rủi ro, nhưng lương lại thấp hơn. Trong bối cảnh hiện nay, bất cứ đề xuất nào cũng cần tính đến sự hài hòa giữa các ngành nghề trong xã hội để không tạo nên sự so sánh. Một số đại biểu Quốc hội cũng thể hiện quan điểm thận trọng trước đề xuất này của Bộ GD&ĐT. Không ít đại biểu lưu ý, phải tính đến sự hài hòa giữa tiền lương các ngành nghề, tính đến lộ trình thực hiện, đánh giá nguồn lực để bảo đảm khả thi trong triển khai, bởi số lượng nhà giáo, nhân viên trong các cơ sở giáo dục công lập là rất lớn.
Ngày 14/11, Bộ GD&ĐT đã phát hành thông cáo liên quan đến đề xuất này. Thông tin này được đưa ra trong bối cảnh Chính phủ đã ban hành Nghị quyết 369/NQ-CP, thông qua hồ sơ báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia hiện đại hóa, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2026-2035. Theo đó, Chính phủ giao Bộ trưởng GD&ĐT thừa ủy quyền Thủ tướng Chính phủ ký tờ trình trình Quốc hội xem xét, quyết định chủ trương đầu tư chương trình theo quy định.
Bộ GD&ĐT đang xây dựng và lấy ý kiến đối với dự thảo Nghị định quy định chính sách tiền lương, chế độ phụ cấp với nhà giáo - một nội dung quan trọng nhằm thể chế hóa Luật Nhà giáo trong thời gian tới. Trước những ý kiến cho rằng việc đề xuất “hệ số lương đặc thù” là không có cơ sở pháp lý và làm phá vỡ thiết kế hệ thống tiền lương, Bộ GD&ĐT khẳng định đây là cách tiếp cận phù hợp và cần thiết, không làm ảnh hưởng đến cấu trúc lương chung. Theo Bộ GD&ĐT, thang bậc lương của nhà giáo vẫn sử dụng hệ thống chung với viên chức sự nghiệp công lập, chỉ bổ sung hệ số đặc thù để bảo đảm đúng nguyên tắc đã được Đảng xác định: “Lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong thang bậc lương hành chính sự nghiệp”. Hệ số lương đặc thù chỉ được dùng để tính mức lương cơ bản, không tính vào phụ cấp, cũng không ảnh hưởng đến các khoản chênh lệch bảo lưu.
Bộ GD&ĐT khẳng định việc bổ sung hệ số lương đặc thù là cần thiết để khắc phục bất cập, bảo đảm đúng chủ trương tôn vinh, đãi ngộ nhà giáo. Đây không phải là sự ưu ái mang tính “ân huệ”, mà là chính sách hợp lý để khẳng định vai trò, vị thế của người thầy trong xã hội. Trong thời gian tới, Bộ GD&ĐT sẽ tiếp tục hoàn thiện nội dung quy định chính sách lương trong dự thảo nghị định, phối hợp với Bộ Tài chính để xác định nguồn lực và bảo đảm tính khả thi, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời thể hiện sự nhất quán với quan điểm xuyên suốt của Đảng và Nhà nước trong việc ưu tiên phát triển giáo dục và chăm lo đội ngũ nhà giáo.
