Bà Đàm Thị Thu Trang, Tổng Giám đốc TalentsAll - công ty chuyên về dịch vụ tuyển dụng nhân sự cấp cao cho các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI), chia sẻ với Nhân Dân cuối tuần góc nhìn về hành trang cần thiết của người lao động cũng như chiến lược của doanh nghiệp để đáp ứng nhu cầu thị trường.
- Theo một thống kê gần đây, việc làm xanh tại Việt Nam chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng số việc làm với hơn 3,6%. Số liệu này chứng tỏ điều gì, thưa bà?
- Con số này phản ánh rằng việc làm xanh tại Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn đầu phát triển, chiếm tỷ trọng còn khiêm tốn trong toàn bộ thị trường lao động. Tuy nhiên, đây cũng là tín hiệu cho thấy tiềm năng mở rộng rất lớn trong tương lai gần, đặc biệt khi Việt Nam đã có những cam kết mạnh mẽ về việc đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Với các doanh nghiệp FDI, yếu tố bền vững thường đã được tích hợp từ trước. Khi đầu tư vào Việt Nam, họ có triển khai một số vị trí liên quan đến môi trường như kiểm soát chất lượng (QA/QC), nhưng tỷ lệ không cao, do phần lớn họ thuê các đơn vị tư vấn bên ngoài hoặc nhà thầu phụ trách các hạng mục liên quan bộ tiêu chuẩn đo lường phát triển bền vững (ESG). Chúng tôi đang hợp tác với các công ty trong lĩnh vực xử lý chất thải sinh hoạt, y tế, xử lý nước thải, tư vấn ESG... Những lĩnh vực này đang tạo ra nhiều cơ hội việc làm tiềm năng, song cũng gặp khó khăn về nguồn cung lao động, do số lượng các trường đại học, đơn vị đào tạo chuyên sâu về các mảng này còn hạn chế.
Một xu hướng mới nổi là mảng mua bán chứng chỉ carbon, hiện nay đã xuất hiện một số vị trí như chuyên viên bán hàng, cho thấy thị trường đang dịch chuyển theo hướng chuyên môn hóa cao hơn.
- Theo đánh giá, ngành nghề nào sẽ được thị trường lao động quan tâm, hướng tới sự phát triển bền vững?
- Chúng tôi nhận thấy một số nhóm ngành nghề sẽ có nhu cầu tuyển dụng cao trong quá trình phát triển bền vững, được chia thành hai xu hướng: ngành truyền thống chuyển đổi xanh và ngành mới nổi chuyên sâu vào công nghệ.
Cụ thể, nhóm ngành kỹ thuật môi trường, bao gồm kỹ sư xử lý chất thải, kỹ sư môi trường, kỹ sư vận hành hệ thống xử lý nước thải, khí thải… Đây là lực lượng then chốt trong việc xử lý các vấn đề môi trường ở cấp độ công nghiệp.
Hay vị trí kiểm soát chất lượng: lực lượng này nhằm bảo đảm các quy trình sản xuất tuân thủ tiêu chuẩn về môi trường.
Rồi nhóm kinh doanh các dịch vụ phát triển bền vững, như: giải pháp năng lượng tái tạo, tư vấn ESG, hoặc giao dịch tín chỉ carbon - đây là nhóm ngành vừa đòi hỏi kiến thức kỹ thuật vừa cần kỹ năng kinh doanh. Gần đây, chúng tôi cũng ghi nhận nhu cầu tuyển dụng một số vị trí đặc thù như tiếp cận thị trường, với mức thu nhập cao.
Ngoài ra, đang nổi lên một số lĩnh vực mới có thể có tiềm năng tuyển dụng mạnh, như: kỹ sư năng lượng tái tạo, chuyên viên dữ liệu môi trường, AI trong phân tích khí thải kết hợp giữa công nghệ và phát triển bền vững, logistics xanh, chuyên viên tìm nguồn cung ứng nguyên liệu thân thiện với môi trường, phát triển sản phẩm có vòng đời bền vững…
- Người lao động muốn tham gia vào thị trường việc làm xanh sẽ cần chuẩn bị hành trang gì, thưa bà?
- Người lao động cần chủ động trang bị cả về kiến thức, kỹ năng chuyên môn lẫn tư duy phát triển bền vững.
Về kiến thức nền tảng, cần am hiểu pháp luật, nắm vững các quy định, quy chuẩn mới liên quan môi trường, phát thải, an toàn sinh thái; cập nhật công nghệ mới; kỹ năng ngoại ngữ, đặc biệt là tiếng Anh.
Về hành trang thực tiễn, cần tham gia các khóa học ngắn hạn về ESG, giao dịch tín chỉ carbon, kinh tế tuần hoàn… để bắt nhịp nhanh với yêu cầu của thị trường; cập nhật xu hướng và mở rộng mạng lưới nghề nghiệp; áp dụng lối sống bền vững, điều này không chỉ tạo sự đồng bộ giữa giá trị cá nhân và nghề nghiệp, mà còn giúp người lao động thật sự trở thành “đại sứ” cho chuyển đổi xanh.
- Bà có gợi ý gì để doanh nghiệp quan tâm xây dựng các chiến lược phối hợp đào tạo cũng như tuyển dụng lao động?
- Việc làm xanh không xuất hiện một cách tự nhiên, mà được định hình từ chiến lược phát triển của doanh nghiệp. Có ba yếu tố quan trọng để doanh nghiệp quan tâm và chủ động hơn trong đào tạo, tuyển dụng lao động việc làm xanh:
Thứ nhất, nguồn lao động xanh hiện nay còn hạn chế cả về số lượng lẫn chất lượng, kéo theo chi phí tuyển dụng cao. Vì vậy, giải pháp bền vững là doanh nghiệp cần chú trọng đào tạo nội bộ, từng bước xây dựng đội ngũ từ bên trong, vừa tiết kiệm chi phí dài hạn, vừa tạo ra lực lượng phù hợp nhu cầu thực tế.
Thứ hai, việc doanh nghiệp có triển khai việc làm xanh hay không phụ thuộc vào nhu cầu thực tiễn mà điều đó lại được quyết định bởi chính sách, quy định của Nhà nước. Do đó, để thúc đẩy việc làm xanh trong doanh nghiệp, Nhà nước cần có chính sách tạo động lực: thí dụ ưu đãi thuế, tiếp cận nguồn vốn xanh…
Thứ ba, doanh nghiệp cần nhận thức rằng, đào tạo và sử dụng nhân lực xanh không chỉ là trách nhiệm xã hội, mà còn là lợi thế cạnh tranh trong dài hạn. Những doanh nghiệp đi đầu trong xu hướng này có khả năng tiếp cận các thị trường xuất khẩu khó tính như Liên minh châu Âu-EU, Mỹ… - những nơi đang siết chặt các yêu cầu về ESG. Họ cũng dễ dàng tiếp cận các quỹ tài chính xanh, đồng thời hấp dẫn hơn với nhân tài trẻ, những người ngày càng ưu tiên các chính sách bảo vệ môi trường và bền vững khi lựa chọn nơi làm việc.
Tóm lại, chiến lược nhân sự xanh cần được tích hợp ngay từ bây giờ, như một phần của năng lực cạnh tranh và phát triển dài hạn.
- Xin trân trọng cảm ơn bà!
