Thực thi chính sách nhân văn, giảm gánh nặng cho hệ thống y tế!

Điểm đáng chú ý, Nghị quyết 72-NQ/TW nêu rõ, từ năm 2026, người dân được khám sức khỏe định kỳ hoặc khám sàng lọc miễn phí ít nhất mỗi năm 1 lần. Đến năm 2030, người dân được miễn viện phí ở mức cơ bản trong phạm vi quyền lợi bảo hiểm y tế theo lộ trình.

Vì mục tiêu không để ai bị bỏ lại phía sau

Để hiện thực hóa Nghị quyết 72-NQ/TW của Bộ Chính trị, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, Bộ Y tế đang gấp rút xây dựng đề án triển khai.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, miễn viện phí ở mức cơ bản cho toàn dân thông qua bảo hiểm y tế vào năm 2030 là chủ trương thể hiện tính ưu việt của chế độ ta, có ý nghĩa an sinh xã hội sâu sắc, hợp lòng dân, giúp phát hiện sớm bệnh tật, giảm chi phí y tế.

Theo bà Lan, chính sách này vẫn phải dựa trên nền tảng trụ cột là bảo hiểm y tế, đồng thời thực hiện có lộ trình. “Nhà nước và Quỹ sẽ chi trả các chi phí y tế cơ bản, thiết yếu, giảm tối đa gánh nặng tài chính cho người dân - trước hết là đối với đối tượng chính sách xã hội, người yếu thế, người có thu nhập thấp và một số đối tượng cần ưu tiên khác. Phần dịch vụ y tế theo yêu cầu, vượt mức cơ bản thì người bệnh vẫn phải chi trả một phần để nâng cao ý thức sử dụng dịch vụ hợp lý, tiết kiệm chi phí. Chính sách miễn viện phí vì thế phải gắn chặt với bao phủ bảo hiểm y tế toàn dân, mọi người đều tham gia bảo hiểm y tế để chia sẻ rủi ro, người có điều kiện lo cho người nghèo, người khỏe đỡ người yếu; cùng với hỗ trợ của ngân sách nhà nước để người bệnh không phải trả thêm chi phí khi không may mắc bệnh”, bà Lan nêu rõ.

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới, viện phí và học phí chiếm 30-35% tổng chi tiêu của các hộ gia đình nghèo tại Việt Nam. Trong khi đó, theo thống kê của Bảo hiểm xã hội Việt Nam, bình quân Quỹ Bảo hiểm y tế chi trả từ 87-89% tổng chi phí khám chữa bệnh bảo hiểm y tế và người tham gia bảo hiểm y tế có trách nhiệm đồng chi trả từ 11-13%. Như vậy, thực hiện được việc miễn viện phí sẽ góp phần xóa bỏ gánh nặng tài chính, giúp người dân được tiếp cận dịch vụ y tế cơ bản.

Về chính sách này, GS, TS Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Bộ Y tế thông tin thêm, Bộ này đã giao Vụ Bảo hiểm y tế là đầu mối, kết nối các đơn vị khẩn trương hoàn thành dự thảo đề án miễn viện phí toàn dân trình lãnh đạo bộ; tham mưu việc thành lập ban soạn thảo, trong đó mời các chuyên gia, nhà khoa học, bộ, ngành liên quan và đại diện tổ chức quốc tế tại Việt Nam. Các đơn vị tham mưu hoàn thành báo cáo thành phần về thực tiễn tình hình đóng viện phí, mô hình sử dụng dịch vụ và chi phí của quốc tế, rà soát quy định pháp luật có liên quan và báo cáo đánh giá tác động của chính sách khi ban hành đề án (dự kiến dự thảo đề án hoàn thành trong tháng 9/2025).

“Bộ Y tế hướng tới phương châm chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân là trên hết, trước hết, do đó bộ đã và đang nghiên cứu xây dựng đề án theo lộ trình, từng cấp chuyên môn, phạm vi, quy mô với mục tiêu từng bước giảm gánh nặng chi phí y tế cho người dân, tiến tới miễn viện phí toàn dân vào giai đoạn từ 2030-2035 và mọi người dân đều có thẻ bảo hiểm y tế, đều được tiếp cận, tham gia và thụ hưởng dịch vụ khám chữa bệnh”, Thứ trưởng Thuấn nhấn mạnh.

Giải pháp hiện thực hóa Nghị quyết

Nhiều ý kiến chuyên gia nêu rằng, giảm viện phí là thách thức lớn trong bối cảnh Việt Nam đang thực hiện chính sách tự chủ tài chính trong y tế. Mặt khác, với số dân nước ta hiện tính tròn 100 triệu người, việc khám sàng lọc/khám sức khỏe cho toàn dân hằng năm sẽ rất khó khăn.

Trao đổi về vấn đề này, nhiều lãnh đạo bệnh viện cho rằng, đây là bước đi phù hợp và cần thiết để bảo đảm mục tiêu phát hiện và sàng lọc bệnh sớm, thay vì để bệnh nặng mới chữa trị khiến chi phí y tế gia tăng và hiệu quả điều trị lại không cao.

PGS, TS Đào Xuân Cơ, Giám đốc Bệnh viện Bạch Mai chia sẻ, gần 30 năm gắn bó với nghề y, ông chứng kiến nhiều hoàn cảnh bệnh nhân rơi vào khốn khó khi mắc bệnh hiểm nghèo. Không ít trường hợp từ vùng sâu, vùng xa về đến Bệnh viện thì gia đình đã khánh kiệt. Có những hộ dân vừa thoát nghèo lại tái nghèo sau một đợt điều trị cho người thân. Vì vậy, theo ông Cơ, chính sách miễn viện phí không đơn thuần là một quyết sách về y tế mà còn mang tính cách mạng, thể hiện rõ định hướng vì con người của Đảng và Nhà nước ta.

Tuy vậy, để hiện thực hóa, bài toán nguồn lực là thách thức lớn. Ông Cơ kiến nghị, cần tập trung vào ba trụ cột. Thứ nhất, bảo hiểm y tế toàn dân phải được mở rộng về số lượng người tham gia, đồng thời nâng cao chất lượng dịch vụ và đa dạng hóa loại hình. Thứ hai, ngân sách Nhà nước cần ưu tiên đầu tư vào khu vực khó khăn, vùng sâu, vùng xa và hệ thống y tế chuyên sâu. Thứ ba, xã hội hóa y tế phải được khuyến khích mạnh mẽ, huy động doanh nghiệp, quỹ xã hội và các nhà hảo tâm tham gia, hướng tới mô hình bệnh viện phi lợi nhuận như ở nhiều quốc gia phát triển. Cả ba nguồn lực này được kết hợp hiệu quả, cộng với đà tăng trưởng kinh tế hiện nay, mục tiêu miễn viện phí toàn dân vào năm 2030-2035 hoàn toàn khả thi.

Bà Trần Thị Trang, Vụ trưởng Vụ Bảo hiểm y tế (Bộ Y tế), cho rằng, y tế cơ sở đóng vai trò then chốt, nền móng để chính sách miễn viện phí thành công. Nghị quyết nêu rõ đến năm 2027 mục tiêu mỗi trạm y tế xã có 4-5 bác sĩ thường trực. Để đạt được điều này, Bộ Y tế sẽ luân chuyển ít nhất 1.000 bác sĩ từ tuyến trên về trạm y tế xã làm việc lâu dài từ 1-3 năm. Ban hành chính sách phụ cấp ưu đãi nghề, tối thiểu 70% cho bác sĩ y tế cơ sở và 100% cho bác sĩ làm việc ở vùng sâu, vùng xa. Bảo đảm danh mục thuốc, trang thiết bị y tế phù hợp, đầy đủ để phục vụ khám chữa bệnh ban đầu, nhân lực là yếu tố số một. “Phải có bác sĩ cắm chốt lâu dài, đủ thuốc, đủ thiết bị mới thu hút người dân khám chữa bệnh tại tuyến cơ sở. Đây cũng là nơi triển khai quyền lợi cơ bản nhất của chính sách miễn viện phí”, bà Trang nói.

Nghị quyết 72-NQ/TW đã mở ra hướng đi đúng, toàn diện và nhân văn. Nhưng để sớm đưa chính sách đi vào cuộc sống, không chỉ mỗi ngành Y tế mà cần có sự vào cuộc của toàn bộ hệ thống chính trị, các bộ, ngành, địa phương và cả người dân. Vì vậy, cần sự chủ động phối hợp chặt chẽ giữa ngành Y tế với các bộ, ngành, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố để cùng triển khai các giải pháp đồng bộ, hiệu quả, kịp thời.