Hệ sinh thái chuyển đổi nghề cho lao động sau tinh giản

Mau chóng rà soát nhu cầu người lao động

Theo Tiến sĩ Phạm Xuân Khánh, Hiệu trưởng Trường cao đẳng Công nghệ cao Hà Nội, việc tinh giản biên chế là xu hướng tất yếu, nhằm nâng cao hiệu quả bộ máy nhà nước. Tuy nhiên, rất cần xây dựng đồng bộ hệ thống chính sách chuyển đổi nghề nghiệp, giúp người lao động trong diện tinh giản vẫn còn khả năng lao động tiếp tục cống hiến cho xã hội, góp phần bảo đảm an sinh, ổn định trật tự và phát triển kinh tế-xã hội.

Thực tế, nhiều địa phương đã kịp thời xây dựng chính sách nhằm góp phần ổn định thị trường lao động. Đơn cử như Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội ban hành Kế hoạch số 220/KH-UBND, ngày 1/8/2025 về đào tạo, đào tạo lại nghề và giải quyết việc làm cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, lao động hợp đồng và người hoạt động không chuyên trách nghỉ việc do sắp xếp. Theo đó, ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện rà soát nhu cầu học nghề của người nghỉ việc do sắp xếp tổ chức bộ máy thành phố Hà Nội, trong đó ưu tiên đào tạo những ngành, nghề mà xã hội và thị trường có nhu cầu cao, nhất là các doanh nghiệp trên địa bàn các xã, phường; phù hợp với kiến thức cơ bản của người tham gia khóa học, phù hợp với nhu cầu phát triển của địa phương. Đối với người có nhu cầu được đào tạo nghề dài hạn thì ưu tiên đào tạo các ngành, nghề mới, nhất là trong lĩnh vực chuyển đổi số, thương mại điện tử, dịch vụ, du lịch… Đối với người có nhu cầu giải quyết việc làm ngay thì thực hiện đào tạo nghề trình độ sơ cấp, dưới ba tháng. Đối với người có nhu cầu làm việc bền vững và các ngành, nghề lĩnh vực mới thì đào tạo trình độ trung cấp nghề.

Ông Vũ Quang Thành, Phó Giám đốc Trung tâm dịch vụ việc làm Hà Nội, cho rằng số lao động nghỉ việc do sắp xếp, tinh gọn bộ máy là lực lượng lao động có trình độ, nhiều kinh nghiệm thực tiễn, đây là nguồn nhân lực dồi dào cho các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Tại đầu tàu phát triển kinh tế của đất nước, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh cũng đã phê duyệt Đề án hỗ trợ đào tạo chuyển đổi nghề nghiệp; giới thiệu việc làm; mua, thuê mua nhà ở xã hội đối với cán bộ, công chức, viên chức, người hoạt động không chuyên trách, người lao động sau khi sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị trên địa bàn.

Bàn về cơ chế hỗ trợ người lao động sau sắp xếp, tinh giản bộ máy, ông Trần Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh cho biết: “Công chức, viên chức ở độ tuổi trung niên là người có nhiều kinh nghiệm nhưng thiếu kỹ năng số, ngoại ngữ, hoặc tư duy thị trường, khó cạnh tranh trực tiếp với lao động trẻ. Tuy nhiên, họ có thế mạnh là am hiểu quản lý hành chính, tổ chức, quan hệ cộng đồng. Bởi thế, Nhà nước cần xây dựng cụ thể các chính sách, giúp họ chuyển từ tâm thế “kết thúc sự nghiệp” sang “tái định vị bản thân”.

Cốt lõi là đầu ra

Sự chuyển động của các địa phương nhằm tái cấu trúc thị trường lao động là cần thiết. Tuy vậy, để chính sách nhân văn đi vào đời sống, đòi hỏi sự đồng bộ trong xây dựng và thực thi chính sách. TS Vũ Xuân Hùng (Bộ Nội vụ), cho rằng: Muốn hỗ trợ trúng và đúng trong đào tạo lại, chuyển đổi nghề nghiệp cho lao động diện tinh giản, cần làm thật tốt công tác điều tra, khảo sát về nhu cầu thực tế của doanh nghiệp, khả năng đáp ứng của các cơ sở đào tạo nghề và quan trọng không kém là năng lực người lao động. “Người lao động cần nhất là sau khi học xong khóa đào tạo ngắn hạn, có thể sớm tìm được việc làm với mức thu nhập đủ để ổn định cuộc sống”, ông Hùng nhấn mạnh.

Cùng quan điểm, Phó Chủ tịch Hội Giáo dục nghề nghiệp Thành phố Hồ Chí Minh lưu ý, các doanh nghiệp tư nhân, tổ chức xã hội, cơ sở giáo dục nghề nghiệp, dự án phát triển cộng đồng, dịch vụ tư vấn… đang thiếu nhân sự có kỹ năng điều phối, quản trị, kết nối với cơ quan công quyền. Bởi thế, để không lãng phí nhân lực nên tổ chức các lớp đào tạo ngắn hạn, tập trung vào kỹ năng số (tin học, thương mại điện tử, quản lý dự án trực tuyến). Sau đó, tổ chức các phiên giao dịch việc làm theo hình thức chuyên đề, lưu động, online để người lao động có nhiều cơ hội được tư vấn, giới thiệu việc làm.

Nhiều chuyên gia cho rằng, thời gian tới, các cơ quan chức năng phải xây dựng được cơ chế khuyến khích doanh nghiệp tại các địa phương, ưu tiên tuyển dụng và tạo việc làm cho người lao động nghỉ việc do sắp xếp bộ máy hành chính. Cùng với đó, phải phát huy hiệu quả hệ thống trung tâm dịch vụ việc làm, sẵn sàng tham gia thực hiện tư vấn, giới thiệu việc làm miễn phí cho các trường hợp thuộc diện sắp xếp rời khu vực công và theo dõi tình trạng việc làm để kịp thời hỗ trợ, giới thiệu lại việc làm nếu công việc chưa phù hợp.