“Nhưng mạng nói khác!”
Câu nói ấy của cô con gái 6 tuổi đã khiến anh Tuấn Anh (Cầu Giấy, Hà Nội) cẩn trọng hơn khi cho con mình tiếp xúc với thiết bị công nghệ. Mới 6 tuổi, cô bé đã sở hữu một ipad riêng để học cờ vua, chơi các trò chơi rèn luyện trí tuệ, học tiếng Anh và nói chuyện với họ hàng ở xa. Anh cũng dạy con cách tra cứu các thông tin để học hỏi kiến thức mới. Điều không ngờ là cô bé hay cãi bố mẹ, tin tưởng vào những thông tin trên mạng, mà trên đó “thật giả lẫn lộn”. Sự việc khiến anh phải điều chỉnh lại cách con tiếp xúc với thiết bị thông minh và quản lý chặt chẽ các nội dung phù hợp với lứa tuổi.
Trên hành trình trở thành “phụ huynh số” cũng có không ít nỗi niềm. Chị Nguyễn Phương Hoa (Long Biên, Hà Nội) quyết định trở thành “phụ huynh số” khi phát hiện con mình nghiện games online. Công tác trong ngành giáo dục, chị Hoa tự tin mình đủ kiến thức giáo dục đồng hành cùng con trai. Con chị học lớp 5 ở trường quốc tế, tham gia đầy đủ các hoạt động thể thao dưới sự dìu dắt, đồng hành của bố mẹ. Đáng buồn là ngay cả điều đó cũng không bảo đảm cháu tránh khỏi cám dỗ của trò chơi điện tử. Cho đến một buổi sáng, chị giật mình kiểm tra thấy ipad của con hoạt động liên tục 6 tiếng. Kiểm tra lịch sử thì phát hiện ra sự thật ngỡ ngàng: Con chị bắt đầu chơi games online cả năm nay. Cậu làm bài tập trên lớp, nói dối ngủ sớm để “cày” games thâu đêm. Bạn bè games ngoài một nhóm bạn cùng lớp, có cả nhiều bạn học sinh lớn tuổi vị thành niên, sinh viên... Tin tưởng giao cho con ipad riêng để tiện trao đổi cùng cô giáo và các bạn trên lớp, làm bài tập trên trường, chị không nghĩ điều này lại biến con mình thành trẻ nghiện games. Giờ đây, chị phải sắp xếp lại công việc, bắt đầu một hành trình cùng trao đổi với các thầy, cô giáo, làm việc với con và cùng con cai nghiện các thiết bị điện tử.
Phát hiện con mình nghiện thiết bị điện tử, phần lớn phụ huynh sẽ từ chối, cấm tuyệt đối con tiếp xúc với thiết bị công nghệ hoặc đành “chịu” cho con thoải mái sử dụng mà không có sự kiểm soát nào. Bản thân quản lý một doanh nghiệp nhỏ ở Hà Nội, chị Ngọc Hân (Tây Hồ, Hà Nội) thường xuyên rời nhà từ sáng sớm đến 9 giờ tối mới có mặt ở nhà. Chồng đi công tác xa quanh năm, chuyện chăm sóc học tập của hai đứa con trai đều do ông bà nội quản lý. Sau giờ cơm, hai anh em đều dán mặt vào hai chiếc ipad cho đến tận khuya. Dẫu biết con mình nghiện games nhưng chị Ngọc Hân cũng không có lựa chọn nào khác. Bản thân không thể gác lại công việc, chơi games thì hai đứa mới chịu yên tĩnh ở nhà. Đối với chị Hân, miễn là kết quả học tập tốt, con vẫn ngoan, games online thì... cai sau cũng được!
Cần những khoảng dừng kỹ thuật số
Cho đến nay, ở nước ta chưa có một khảo sát quy mô lớn, một báo cáo tổng quan nào xem xét tác động của thời gian sử dụng thiết bị thông minh đối với trẻ em. Các nghiên cứu, nếu có, hầu như chỉ tiến hành quy mô nhỏ. Và khi đề cập đến hệ lụy của việc lạm dụng thiết bị điện tử, chỉ nêu những tác hại chung chung như: Thị lực sa sút, thoái hóa sức khỏe, đau xương khớp, mất ngủ, mất tập trung học hành, làm việc, dễ bị trầm cảm, bạo lực, khó gắn kết tập thể và dễ mắc các bệnh về tâm thần.
Theo báo cáo Digital 2025 do We Are Social và Meltwater, Việt Nam có khoảng 79,8 triệu người sử dụng internet (chiếm 78,8% dân số). Việt Nam là một trong những nước đứng đầu thế giới về tỷ lệ người dùng internet và mạng xã hội. Về vấn đề trẻ em sử dụng điện thoại, số liệu năm 2024 của Cục Trẻ em Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội cũ (nay là Bộ Nội vụ) cho thấy, hiện có tới 89% trẻ em truy cập và sử dụng internet mỗi ngày với trung bình 5-7 giờ. Đặc biệt, độ tuổi trung bình của trẻ em Việt Nam sử dụng và sở hữu điện thoại di động là 9, trên thế giới là 13. Như vậy trẻ em Việt Nam tiếp cận điện thoại sớm hơn 4 năm so với trẻ em trên thế giới.
Đến nay, nhiều quốc gia đã có những bước mạnh tay trong việc hạn chế trẻ em phụ thuộc vào điện thoại. Theo một số nguồn tư liệu, năm 2025, Chính phủ Pháp triển khai chương trình “Khoảng dừng kỹ thuật số” trên toàn bộ các trường THCS. Theo đó, yêu cầu học sinh phải để điện thoại thông minh của mình ở lối vào tòa nhà, trong tủ khóa hoặc túi đựng đặc biệt. Pháp cũng là nước đi đầu trong việc cấm điện thoại thông minh ở các trường tiểu học từ năm 2018 và đang xem xét áp dụng với các trường THPT trên toàn quốc vào đầu năm học 2026-2027. Từ tháng 12/2025, Australia cũng sẽ cấm trẻ em dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội. Còn theo Bộ Giáo dục Singapore, nước này sẽ áp dụng lệnh cấm nghiêm ngặt hơn đối với điện thoại thông minh và đồng hồ thông minh trong các trường THCS kể từ tháng 1/2026.
Hạn chế trẻ em phụ thuộc vào điện thoại thông minh không chỉ là cuộc chiến của phụ huynh, nhà trường mà còn là trách nhiệm của các nhà quản lý!
