Giảm lao động, tăng lợi nhuận
Đầu tháng 9, nhiều nông dân (thôn Bình Minh, xã Bắc Bình) đang bắt đầu ra mùa gieo sạ để cho mùa vụ thu đông. Hiện nay, những cánh đồng tại thôn Bình Minh đã không còn dấu chân người. Thay vào đó, nhiều thiết bị bay không người lái (drone) bay trên thửa ruộng để gieo hạt giống lúa xuống ruộng.
Đã thu hoạch được ba mùa vụ trồng lúa giảm phát thải, nông dân Bá Hữu Nhi (dân tộc Chăm) phấn khởi cho hay, trước kia, trồng lúa rất vất vả. Do thổ nhưỡng đất chỉ phù hợp với trồng lúa, nên người dân không thể đổi sang cây trồng khác.
Hiện nay, nông dân trồng lúa “thời 4.0” rất nhàn rỗi. Khi đến lịch phun thuốc hoặc bón phân, bên cạnh thông báo cho nông dân, công ty cũng bố trí kỹ sư tại ruộng. Kỹ sư sẽ dùng ứng dụng trên điện thoại, điều khiển drone phun thuốc với diện tích 1ha chỉ mất khoảng 30 phút. Những quy trình canh tác đã có thiết bị công nghệ làm, nông dân chỉ cần ra ruộng thăm và canh mực nước đúng theo tiêu chuẩn kỹ thuật. Đã thế, mới đây, nông dân vừa nhận thêm tiền từ bán tín chỉ carbon.
Cùng tham gia trồng lúa giảm phát thải, nông dân Văn Hồng Xuân (dân tộc Chăm) kể chi tiết từ sản xuất cho đến thu hoạch. Cụ thể, trồng lúa giảm phát thải khác hoàn toàn so với thông thường như giảm: phân, nước, thuốc. Khi tham gia “dự án”, nông dân còn được hỗ trợ khoảng 60-70% từ chi phí sản xuất, thuốc, giống,… Lượng nước khô ướt dễ nhận biết, nhờ có phần mềm đo cảnh báo. Một sào (1.000m2) chỉ cần gieo sạ 10kg lúa giống, thay vì trước kia phải 25kg lúa giống. Gieo sạ bằng drone ngoài tiết kiệm, thì cây lúa còn mọc thẳng hàng, thẳng lối. So với gieo sạ bằng tay, cây lúa mọc lộn xộn, dày hơn nên sẽ bị hỏng do không đủ ánh sáng.
Nhờ vậy, mùa vụ trước, hai sào lúa thu hoạch với sản lượng 1,8 tấn, tăng hơn 30% so với trồng theo kiểu truyền thống.
Từ khi có drone, nông dân giảm được chi phí phân bón, bảo vệ môi trường hơn; không phải trực tiếp đi xuống ruộng phun thuốc, nâng cao sức khỏe. Đặc biệt, các quy trình, sức lao động đều giảm nhưng lợi nhuận tăng.
Bảo vệ môi trường
Trước đó, Trung tâm Khuyến nông tỉnh Lâm Đồng phối hợp nhiều công ty triển khai dự án mô hình trồng lúa giảm phát thải, gieo sạ theo quy trình canh tác lúa thông minh, áp dụng kỹ thuật tưới ngập-khô xen kẽ tại nhiều cánh đồng lúa. Nông dân chỉ làm một việc duy nhất là theo dõi mực nước trong ruộng để cho cây lúa không thiếu nước. Bởi, trồng lúa giảm phát thải là yêu cầu phải có nguồn nước ổn định.
Mô hình trồng lúa giảm phát được áp dụng dựa trên nền tảng "một phải, sáu giảm" cùng với nhiều tích hợp tiến bộ mới. “Một phải" là sử dụng giống lúa cấp xác nhận hoặc nguyên chủng của địa phương khuyến cáo. "Sáu giảm" gồm: hạt giống gieo trồng chỉ từ 80-120kg/ha, phân bón nên sử dụng bảng so màu lá lúa để kiểm soát việc thừa phân đạm; sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, chỉ phun thuốc bảo vệ thực vật khi cần thiết và tuân thủ theo nguyên tắc; lượng nước tưới; thất thoát sau thu hoạch; phát thải.
Chủ tịch Hội Nông dân xã Bắc Bình Thông Minh Linh (dân tộc Chăm) cho hay, hiệu quả lớn nhất của mô hình là sản xuất bằng công nghệ đã làm thay đổi tập quán canh tác của nông dân, nâng cao chất lượng sản phẩm, giảm chi phí sản xuất. Hiệu quả đặc biệt hơn nữa là giảm phát thải carbon và bảo vệ môi trường sinh sống cho người dân không còn bị ô nhiễm.
Bà Trần Thị Phương Linh, cán bộ Trung tâm Khuyến nông tỉnh cho hay, các mô hình đã áp dụng đồng bộ cơ giới hóa vào trong sản xuất từ khâu làm đất, gieo sạ, phun thuốc bằng máy bay không người lái, thu hoạch và bón lót phân hữu cơ.
Cụ thể, mùa vụ thu đông, sản lượng giống gieo sạ 100kg/ha và năng suất trung bình trên 6,5 tấn/ha. Vụ đông xuân, sản lượng giống gieo sạ 120kg/ha và năng suất trung bình trên 7,5 tấn/ha; thậm chí, một số hộ chăm sóc tốt thu hoạch khoảng 10 tấn/ha. So với gieo sạ truyền thống từ 200-300kg/ha, sản xuất lúa giảm phát thải sẽ lợi nhuận cao hơn so với gieo sạ truyền thống khoảng 5 triệu đồng/ha.
Mới đây, nông dân thôn Bình Minh đã trao Giấy chứng nhận báo cáo giảm phát thải khí nhà kính.
Ông Trần Minh Tiến, Tổng Giám đốc Công ty cổ phần Net Zero Carbon cho biết, qua đo đạc, quan trắc của Công ty Spiro Carbon, mô hình tại thôn Bình Minh với tổng diện tích 3,35ha, đã giảm phát thải được 3,62 tấn/ha, tổng cộng giảm 12,11 tấn carbon. Lần đầu tiên, nông dân thôn này nhận được tiền nhờ bán tín chỉ carbon là 200.000 đồng/sào. Quá trình sản xuất lúa từ ngày đầu tiên cho đến ngày thu hoạch được giám sát lượng phát thải thông qua vệ tinh do Công ty Spiro Carbon Hoa Kỳ đo đạc quan trắc theo UNFCCC của Liên hợp quốc. Trên cơ sở đó, công ty tính ra được lượng khí metan giảm phát thải. Không chỉ mang lại lợi ích về môi trường, người dân còn hưởng thụ được tăng sức khỏe và giá trị của cây lúa.
Từ năm 2024 đến nay, Trung tâm Khuyến nông tỉnh đã thực hiện 235ha/19 mô hình “Trình diễn sản xuất lúa theo tiêu chuẩn VietGAP hoặc tương đương-Cánh đồng không dấu chân”. Trong đó, 55ha được cấp chứng nhận VietGAP cho Hợp tác xã: Tổng hợp nông nghiệp hữu cơ Hàm Phú, Thanh long Thuận Hòa, Dịch vụ nông nghiệp Bắc Ruộng 1, Sản xuất và dịch vụ nông nghiệp Gia An và Dịch vụ Nông nghiệp Đức Phú.
Hiện nay, Trung tâm Khuyến nông tỉnh thực hiện hơn 61ha/15 mô hình “Trình diễn áp dụng một số giống lúa mới chất lượng cao” tại 13 xã, áp dụng một số giống lúa mới chất lượng.
Ngoài ra, trung tâm tổ chức được 127 lớp tập huấn các biện pháp kỹ thuật tiến tiến trong sản xuất lúa gồm hai chuyên đề “Kỹ thuật sản xuất lúa theo tiêu chuẩn bền vững SRP” và “Áp dụng nhật ký sản xuất điện tử và truy xuất nguồn gốc” với gần 3.175 lượt nông dân tham dự. Thời gian tới, Trung tâm tiếp tục phát triển vùng sản xuất lúa thương phẩm chất lượng cao, với hơn 80ha theo tiêu chuẩn VietGAP hoặc "Cánh đồng không dấu chân".
