Từ những chuyển động thực tiễn
Năm 2024, quy mô thị trường thương mại điện tử của Việt Nam đã vượt mốc 25 tỷ USD (tăng 20% so với năm 2023). Ngành logistics cũng bùng nổ mạnh mẽ với quy mô đạt khoảng 42 tỷ USD (tăng gần 15% so với năm 2023). Thế nhưng, điểm yếu cố hữu của hai ngành này nằm ở chi phí vận chuyển chiếm tới 14-16% GDP. Đây là tỷ lệ cao so với nhiều quốc gia, tác động đến năng lực cạnh tranh. Việt Nam hoàn toàn có thể ứng dụng công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) để giải quyết bài toán này.
Hiện tại, doanh số ngành thương mại điện tử của Thành phố Hồ Chí Minh chiếm khoảng 33% so cả nước. Với vai trò là trung tâm khoa học-công nghệ, Thành phố Hồ Chí Minh cũng đang đi đầu ứng dụng AI ở nhiều lĩnh vực. Trong đó, địa phương này chú trọng hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng chuyển đổi, cũng như ứng dụng các tiến bộ khoa học-công nghệ vào sản xuất, kinh doanh để nâng cao sức cạnh tranh. Đây chính là nỗ lực nhằm hiện thực hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Tại Hội nghị Trí tuệ nhân tạo Thành phố Hồ Chí Minh năm 2025, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư Thành phố Hồ Chí Minh (ITPC) Hồ Thị Quyên nhận định: AI đã len lỏi vào từng mắt xích của chuỗi giá trị, từ việc phân tích hành vi người dùng, cá nhân hóa trải nghiệm mua sắm đến việc điều phối vận hành kho bãi thông minh, tối ưu hóa đường đi của hàng hóa. Việt Nam đang có cơ hội lớn để kết hợp AI và dữ liệu lớn trong chiến lược phát triển kinh tế số. Tuy nhiên, cần sự phối hợp đồng bộ giữa doanh nghiệp, nhà nước và các tổ chức nghiên cứu để hiện thực hóa tiềm năng này.
Bốn trụ cột chính sách
Trên thế giới, thị trường AI dự kiến sẽ bứt tốc với tốc độ tăng trưởng kép hằng năm (CAGR) là 38,1% từ năm 2022-2030. Sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo đang đặt ra những yêu cầu mang tầm chiến lược đối với Việt Nam nói chung và Thành phố Hồ Chí Minh nói riêng trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh, biến công nghệ mới trở thành một động lực phát triển.
Những năm gần đây, AI được xem là công nghệ then chốt, là nền tảng thúc đẩy quá trình chuyển đổi số, giúp các địa phương chuyển mình trở thành đô thị thông minh. Bên cạnh đó, AI cũng trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp trực tiếp vào sự tăng trưởng bền vững. Để hiện thực hóa điều đó, Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh đã phê duyệt Chương trình Nghiên cứu và phát triển ứng dụng AI tại Thành phố Hồ Chí Minh giai đoạn 2020-2030, với kim chỉ nam là công tác nghiên cứu phải luôn gắn liền với ứng dụng thực tiễn trong đời sống.
Không chỉ tạo điều kiện, thành phố còn đặt ra những chỉ tiêu cụ thể: thúc đẩy gia tăng 20% mỗi năm số lượng các công trình khoa học và bằng sáng chế về AI, đồng thời ưu tiên ứng dụng công nghệ này để đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số trên mọi lĩnh vực. Khát vọng lớn nhất là đưa Thành phố Hồ Chí Minh trở thành một trung tâm của Việt Nam và khu vực về nghiên cứu, phát triển và chuyển giao các ứng dụng AI tiên tiến.
Để biến những mục tiêu trên thành hiện thực, tại Hội thảo về phát triển nguồn nhân lực AI, các chuyên gia đề xuất bốn nhóm trụ cột chính sách, giúp Thành phố Hồ Chí Minh thúc đẩy ứng dụng AI trong giai đoạn tới.
Trụ cột đầu tiên và quan trọng nhất là phát triển hạ tầng số. Thành phố đang tập trung nguồn lực để phát triển mạng thông tin di động 5G, nâng cấp chất lượng mạng 4G và tích hợp cảm biến cùng công nghệ số vào các hạ tầng thiết yếu như giao thông, năng lượng, cấp thoát nước, và môi trường. Song song đó, một đề án về hạ tầng tính toán hiệu năng cao đang được xây dựng, nhằm đáp ứng nhu cầu xử lý dữ liệu khổng lồ cho các mô hình AI phức tạp.
Trụ cột thứ hai là dữ liệu. Thành phố đang đẩy mạnh triển khai Chiến lược quản trị dữ liệu, phát triển kho dữ liệu dùng chung và hệ sinh thái dữ liệu mở. Nền tảng trực tuyến chia sẻ dữ liệu đã được chuẩn hóa và gắn nhãn sẽ sớm ra đời, phục vụ trực tiếp cho việc huấn luyện các mô hình AI, giải quyết bài toán thiếu hụt dữ liệu chất lượng cao mà nhiều doanh nghiệp đang đối mặt.
Trụ cột thứ ba là con người và hệ sinh thái. Hàng loạt sự kiện quy mô như Hội thi “Thử thách trí tuệ nhân tạo (AI Challenge)” và Cuộc thi “AI.Star” đã được tổ chức để khơi dậy đam mê và tìm kiếm tài năng. Đồng thời, thành phố đang xây dựng một hệ sinh thái bền vững như Công viên Phần mềm Quang Trung (QTSC), nhằm tạo ra một môi trường mở với không gian làm việc chung, hạ tầng AI sẵn có và chính sách hỗ trợ để các chuyên gia, viện-trường và startup có thể đến làm việc, nghiên cứu. Các chương trình đào tạo, bồi dưỡng kiến thức về AI cũng được triển khai sâu rộng, từ học sinh phổ thông đến đội ngũ công chức, viên chức và cộng đồng xã hội.
