10 năm trước, anh Nguyễn Văn Lợi, nông dân ở huyện Bù Gia Mập (Bình Phước cũ, nay thuộc Đồng Nai), chỉ có hơn 2 ha điều. Thu nhập bấp bênh, năm được mùa thì bán rẻ, năm mất mùa thì coi như trắng tay. Có năm bán điều, trừ chi phí chỉ còn lời vài chục triệu, không đủ lo cho con ăn học.
Thay đổi cách nghĩ
Bước ngoặt đến khi địa phương triển khai mô hình hợp tác xã nông nghiệp gắn với doanh nghiệp chế biến. Anh Lợi cùng vài hộ nông dân khác tham gia lớp tập huấn kỹ thuật, chuyển đổi sang trồng điều hữu cơ, áp dụng tưới nhỏ giọt, bón phân vi sinh. Ban đầu chi phí cao hơn, nhưng sản lượng và chất lượng vượt trội. Năm 2022, hợp tác xã ký hợp đồng bao tiêu với một công ty xuất khẩu điều lớn ở Thành phố Hồ Chí Minh. Giá thu mua ổn định, cao hơn thị trường từ 10-15%. Chỉ sau 3 năm, anh Lợi đã mở rộng diện tích lên 15 ha, thu nhập hằng năm đạt hơn 1,2 tỷ đồng, gấp 10 lần trước kia. Anh còn được bầu làm Giám đốc hợp tác xã, kết nối gần 200 hộ nông dân trong vùng. “Điều quan trọng nhất không chỉ là thu nhập tăng, mà chúng tôi đã thay đổi cách nghĩ. Làm nông bây giờ không phải trồng gì có đó, mà là sản xuất theo tiêu chuẩn, gắn với thị trường quốc tế. Nông dân cũng có thể làm chủ cuộc chơi”.
Câu chuyện của anh Lợi là minh chứng sinh động cho nông nghiệp Đồng Nai, nơi các nông dân đang từng bước chuyển đổi phương thức sản xuất, áp dụng công nghệ và nâng cao giá trị nông sản. Chính quyền tỉnh đã hỗ trợ nông dân bằng nhiều biện pháp như tập huấn kỹ thuật trồng cây hữu cơ, quản lý dịch hại, ứng dụng công nghệ trong quản lý nông trại. Hợp tác xã liên kết với doanh nghiệp giúp nông dân ổn định đầu ra, trong khi tín dụng ưu đãi và bảo hiểm cây trồng giảm rủi ro. Các dự án FDI vào nông nghiệp công nghệ cao, như LEGO đầu tư chế biến hạt điều hay doanh nghiệp Nhật Bản trồng rau xuất khẩu, giúp nâng cao chất lượng nông sản và mở rộng thị trường.
Theo bà Tô Thị Nga, Giám đốc Công ty TNHH Xuất nhập khẩu một thành viên Nga Biên (chuyên xuất khẩu điều), các doanh nghiệp FDI không chỉ mang đến nguồn vốn mà còn đưa vào những công nghệ tiên tiến và quy trình sản xuất đạt tiêu chuẩn quốc tế. Nhờ vậy, nông sản Việt Nam không chỉ đáp ứng yêu cầu thị trường trong nước mà còn tăng sức cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu.
Thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững
Mục tiêu đến năm 2030 của tỉnh Đồng Nai là 70% nông sản đạt chuẩn hữu cơ hoặc GlobalGAP, thu nhập bình quân của nông dân vùng chuyên canh đạt hơn 120 triệu đồng/năm/hộ, đồng thời thu hút thêm 1-2 tỷ USD FDI vào chế biến nông sản.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, ông Nguyễn Tuấn Anh, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đồng Nai cho biết, địa phương đang triển khai nhiều chương trình trọng điểm trong những năm tới. Các chương trình tập trung vào việc nâng cao năng lực sản xuất của nông dân, bao gồm mở rộng các lớp đào tạo kỹ thuật trồng trọt, quản lý dịch hại sinh học, canh tác hữu cơ và ứng dụng công nghệ số trong quản lý nông trại. Đồng Nai cũng dự kiến triển khai các dự án hợp tác xã thông minh, kết nối nông dân với doanh nghiệp trong và ngoài nước, giúp ổn định đầu ra, tối ưu hóa chuỗi giá trị và bảo đảm thu nhập bền vững.
Bên cạnh đó, địa phương đang thúc đẩy chương trình hỗ trợ tín dụng ưu đãi và bảo hiểm cây trồng, nhằm giảm rủi ro thiên tai và biến động thị trường. Song song, tỉnh khuyến khích các doanh nghiệp FDI đầu tư vào nông nghiệp công nghệ cao, chế biến rau quả, hạt điều và các loại cây công nghiệp lâu năm, đồng thời áp dụng tiêu chuẩn quốc tế trong sản xuất và đóng gói, giúp nông sản Đồng Nai nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Các chương trình xúc tiến thương mại, hội chợ nông sản và hỗ trợ kết nối xuất khẩu cũng được tỉnh triển khai nhằm mở rộng thị trường trong nước và nước ngoài.
“Với chính sách đúng đắn, sự đồng hành của doanh nghiệp và tinh thần chủ động, sáng tạo của nông dân, nông nghiệp Đồng Nai không chỉ đạt được các mục tiêu về chất lượng và thu nhập mà còn trở thành động lực tăng trưởng mới, góp phần nâng cao đời sống người dân và thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững cho toàn vùng Đông Nam Bộ”, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đồng Nai khẳng định.
Quan trọng hơn, sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài còn tạo ra cơ hội học hỏi, kết nối và hình thành chuỗi giá trị bền vững, giúp nông dân trở thành đối tác chủ động trong toàn bộ quá trình sản xuất và kinh doanh. “Nhờ đó, họ không còn bị phụ thuộc vào đầu ra tạm thời hay giá cả thị trường thất thường, mà có thể lập kế hoạch dài hạn, cải thiện thu nhập và nâng cao chất lượng cuộc sống”, bà Nga đánh giá.
