Reuters cho hay, Jimmy Cherizier (48 tuổi) là cựu cảnh sát bị sa thải vào năm 2018 và sau đó trở thành thủ lĩnh của liên minh băng đảng có tên “Gia đình G9”, một mạng lưới vũ trang bị cáo buộc gây ra hàng loạt tội ác nghiêm trọng như giết người, cướp bóc, tống tiền, bắt cóc... Dưới sự lãnh đạo của y, Gia đình G9 hiện kiểm soát phần lớn Thủ đô Port-au-Prince (Haiti). Nhóm này cũng bị nhà chức trách cáo buộc gây ra một số vụ thảm sát, trong đó có vụ tấn công năm 2018 tại khu phố La Saline của Port-au-Prince khiến ít nhất 70 người chết và hàng chục ngôi nhà bị phá hủy.
Theo bản cáo trạng được đệ trình lên Tòa án Liên bang Mỹ, Cherizier và một số người khác đã âm mưu vi phạm lệnh trừng phạt của Mỹ từ năm 2020 đến năm 2025, có thể bị phạt tới 20 năm tù nếu bị truy tố và kết án. Các công tố viên cáo buộc Cherizier cùng Bazile Richardson - công dân Mỹ nhập tịch gốc Haiti - đã âm mưu chuyển tiền để tài trợ các hoạt động băng đảng tại Haiti. Cả hai đã kêu gọi gây quỹ từ cộng đồng người Haiti di cư tại Mỹ thông qua mạng xã hội và ứng dụng nhắn tin, sau đó chuyển tiền cho các bên trung gian để mua vũ khí và trả thù lao cho các thành viên băng đảng.
Richardson đã bị bắt vào ngày 23/7 tại Pasadena, Texas (Mỹ). Trước đó, y được cho là giữ liên lạc thường xuyên với Cherizier, thậm chí gửi ảnh chụp các khoản chuyển tiền và cam kết “luôn trung thành” với thủ lĩnh băng đảng. Ngoài hai nhân vật trên, cảnh sát cũng khẳng định có nhiều đối tượng khác ở Haiti, hai bang Massachusetts và New York (Mỹ) tham gia đường dây này.
Đây là lần đầu chính quyền liên bang Mỹ truy tố tội danh vi phạm Đạo luật Magnitsky toàn cầu năm 2016, luật liên bang của Mỹ nhắm vào những kẻ vi phạm nhân quyền nghiêm trọng trên toàn cầu trong khuôn khổ một chiến dịch điều tra tài trợ hoạt động tội phạm có tổ chức xuyên biên giới. CNN dẫn lời các quan chức Mỹ cho hay, hành vi của Cherizier đã vượt xa phạm vi một băng đảng thông thường, khi y được cho là đứng sau cả một chiến dịch gây bất ổn chính trị ở Haiti.
Cuối năm 2023, Gia đình G9 được cho là đứng sau loạt cuộc tấn công có tổ chức tại Port-au-Prince, gây sức ép lên chính trường khiến Thủ tướng Ariel Henry buộc phải tuyên bố từ chức. Trước đó, năm 2022, Cherizier đã chỉ đạo phong tỏa cảng nhiên liệu chính của quốc gia vùng Caribe trong nhiều tuần, làm tê liệt hệ thống phân phối nhiên liệu và kéo theo khủng hoảng toàn diện về y tế, giáo dục và an ninh. “Chúng tôi sẽ không dung thứ cho bất kỳ ai tài trợ cho hoạt động băng đảng. Những kẻ tiếp tay cho bạo lực và bất ổn tại Haiti sẽ bị truy tố đến cùng”, Trợ lý Bộ trưởng Tư pháp Mỹ John Eisenberg tuyên bố.
Ngoài lệnh trừng phạt từ Mỹ, Cherizier còn nằm trong danh sách trừng phạt của Hội đồng Bảo an LHQ kể từ tháng 10/2022, với các biện pháp bao gồm đóng băng tài sản, cấm vận vũ khí và hạn chế đi lại. Tuy vậy, y vẫn tiếp tục chỉ huy Gia đình G9.
Tình hình tại Haiti hiện được mô tả là hỗn loạn chưa từng có kể từ sau vụ ám sát Tổng thống Jovenel Moïse năm 2021. Lực lượng Cảnh sát quốc gia suy yếu nghiêm trọng, trong khi các băng đảng vũ trang, được trang bị vũ khí nhập lậu từ Mỹ, kiểm soát tới 90% Thủ đô Port-au-Prince và đang dần xâm chiếm khu vực nông thôn. Bất chấp việc một phái đoàn cảnh sát đa quốc gia do Kenya dẫn đầu đã được triển khai, tình trạng bạo lực vẫn không thuyên giảm.
Do đó, việc truy bắt những nhân vật chủ chốt như Cherizier được coi là bước đi cần thiết để khôi phục lại trật tự. “Các thủ lĩnh băng đảng như Cherizier chính là rào cản lớn nhất cho nỗ lực khôi phục ổn định tại Haiti. Việc bắt giữ y không chỉ là vấn đề pháp lý mà còn là bước đi thiết yếu nhằm tái lập trật tự tại quốc gia này”, một quan chức cấp cao thuộc Bộ Ngoại giao Mỹ nhận định.
