Svetlogorsk thuộc tỉnh Kaliningrad của Nga, vùng đất ít nhiều còn xa lạ với nhiều du khách. Những gì được biết rõ nhất về Kaliningrad, với số đông, có thể chỉ vỏn vẹn: Một tỉnh của Nga, nhưng lại nằm tách biệt hoàn toàn với Xứ sở Bạch dương và lọt thỏm giữa lòng châu Âu hoa lệ, giáp Litva và Ba Lan, Kaliningrad khiến nhiều người tò mò, day dứt.
Trong nhiều thế kỷ, thành phố Kaliningrad mang tên Königsberg, thủ phủ miền Đông Phổ thuộc Đức. Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, theo quyết định của Hội nghị Postdam năm 1945, thành phố Königsberg và vùng ngoại vi trở thành một phần của Liên Xô, rồi Liên bang Nga.
Câu chuyện đó, với nhiều người, là đủ để sẵn sàng cho một hành trình kiếm tìm những dấu ấn châu Âu ở “cửa sổ của nước Nga”. Thường thì người ta sẽ bay thẳng đến thành phố Kaliningrad. Nhưng, “tỉnh cực Tây” nước Nga không chỉ có thế. Một mặt hướng ra biển, vùng đất này còn nhiều thành phố nghỉ dưỡng với những ngôi nhà mang kiến trúc cựu lục địa, nằm lẩn khuất trong những tán rừng thông cao ngút.
Cách trung tâm Kaliningrad khoảng một giờ chạy xe ngược lên phía bắc, Svetlogorsk nằm gọn gàng bên bờ biển Baltic. Nhìn vào kiến trúc, đây đúng là châu Âu. Người ta bảo rằng, Svetlogorsk may mắn hơn nhiều so Kaliningrad, vì được bảo tồn gần như hoàn hảo qua chiến tranh. Để giờ đây, du khách có thể cảm nhận được trọn vẹn bầu không khí cổ kính xuyên thời đại.
Những ngôi nhà tường trắng có mái gỗ và cửa sổ nhỏ xinh núp bóng trong rừng thông cổ thụ. Những con đường nhỏ uốn lượn lên đồi, còn bầu trời thì sâu thẳm, lước xước những vệt mây trắng. Cũng có những cửa hàng, khách sạn, nhà nghỉ mới được xây dựng, nhưng kiến trúc và vẻ ngoài không lạc điệu, mà hài hòa với tất cả những gì đã được cố giữ gìn “nguyên bản”.
Trên những con đường lát gạch sạch sẽ, người dân địa phương và du khách rảo bước, thả mình cùng hơi thở nhẹ nhàng và nhịp điệu chậm rãi của thành phố. Họ ngồi thoải mái trong những quán ăn bên vỉa hè, thưởng thức ẩm thực trong tiếng kèn du dương của các nghệ sĩ đường phố. Không ai vội vã. Cả những chú hải âu cũng chẳng buồn bay. Chúng đi bộ dọc bờ kè, thỉnh thoảng đứng lại lắc đầu và bạo dạn chụp ảnh cùng du khách.
Vị trí địa lý đặc biệt của Kaliningrad khiến vùng đất này được xem “dễ bị tổn thương” hơn khi căng thẳng giữa Nga và phương Tây leo thang, và nhất là khi cuộc xung đột còn tiếp diễn ở Ukraine. Trước giờ, lực lượng an ninh cũng chưa từng lơ là kiểm tra hộ chiếu người nước ngoài tại sân bay. Trên bầu trời xanh thẳm, máy bay quân sự bay qua với tần suất dày hơn.
Nhưng lạ nỗi, âm thanh gầm rú của các chiến đấu cơ ấy dường như chỉ xé rách được đôi chút bầu không khí yên tĩnh, rồi nhanh chóng sau đó, mọi thứ lại trở về như cũ, như vài viên sỏi ném xuống một mặt hồ thu. Trên vẻ mặt của người dân vốn đã quá quen với nhịp sống chậm rãi, cảm giác bất an dường như không hề hiện hữu.
Dù không muốn, chúng tôi phải rời Svetlogorsk trước khi đêm xuống trong ngập tràn tiếc nuối, khi chưa được cảm nhận toàn bộ vẻ đẹp thành phố này. Cái vẻ duyên dáng mà nhà sử học người Đức Ferdinand Gregorovius từng mô tả: “Nơi đây đặc biệt quyến rũ vào cuối ngày, khi hương thơm buổi chiều bao trùm các đỉnh núi và sương mù nhảy múa dưới ánh trăng trên mặt hồ. Thỉnh thoảng, những dòng suối tuôn trào từ lòng đất và róc rách chảy vào thung lũng. Ngọn cây xào xạc trong làn gió mát, và âm thanh của biển cả có thể nghe thấy từ xa...”.
