Hoàn thiện thể chế, nâng cao hiệu quả hệ thống y tế công

Đề xuất mô hình chưa từng có

Theo phương án của Bộ Y tế, nhiều cơ sở y tế vẫn giữ nguyên mô hình quản lý trực thuộc Bộ Y tế, một số sáp nhập hoặc chuyển giao cho các địa phương và cơ sở đào tạo y khoa để tăng cường hiệu quả khai thác. Cụ thể, trong số 39 bệnh viện trực thuộc, Bộ Y tế đề xuất 25 bệnh viện tiếp tục trực thuộc. Việc những bệnh viện tuyến đầu như Bệnh viện Bạch Mai, Bệnh viện K, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, Bệnh viện Nhi Trung ương, Bệnh viện Phụ sản Trung ương, Bệnh viện Chợ Rẫy, Bệnh viện Thống Nhất… duy trì trực thuộc Bộ Y tế nhằm bảo đảm vai trò đầu tàu trong điều trị, đào tạo và nghiên cứu khoa học... Đáng lưu ý, lần đầu tiên, Bộ Y tế đề xuất mô hình, Bệnh viện E trở thành cơ sở của Bệnh viện Bạch Mai, hình thành chuỗi bệnh viện.

Bệnh viện E với khuôn viên rộng hơn 41.000 m², có quy mô hơn 1.000 giường bệnh, 62 khoa, phòng chức năng và Trung tâm tim mạch. Nhiều năm qua, bệnh viện đã triển khai thành công hàng loạt kỹ thuật chuyên sâu như phẫu thuật tim hở, can thiệp tim mạch qua da, phẫu thuật sọ não - cột sống, nội soi tiêu hóa, tán sỏi laser, lọc máu nhân tạo… Bệnh viện là cơ sở y tế đầu ngành về phẫu thuật và can thiệp tim mạch.

Bệnh viện Bạch Mai là bệnh viện đa khoa hoàn chỉnh hạng đặc biệt đầu tiên của Việt Nam, giữ vai trò tuyến cao nhất trong hệ thống khám, chữa bệnh. Với 56 đơn vị chuyên môn, quy mô 3.200 giường là nơi tiếp nhận và điều trị nhiều ca bệnh phức tạp từ khắp cả nước. Bên cạnh đó, dự án cơ sở 2 của Bệnh viện Bạch Mai với 1.000 giường nội trú, đáp ứng khoảng 5.000 lượt khám mỗi ngày, hướng tới mô hình bệnh viện đa khoa hiện đại tại Ninh Bình cũng đang gấp rút được hoàn thiện, đưa vào vận hành trong năm nay.

Là hai đơn vị y tế có quy mô lớn, theo đánh giá của các chuyên gia, việc sáp nhập có thể hình thành "chuỗi bệnh viện đầu ngành" như mục tiêu mà Bộ Y tế đề ra. Tuy vậy, quá trình sáp nhập cũng đặt ra nhiều băn khoăn, đó là sự khác biệt về cơ cấu tổ chức, văn hóa vận hành, mô hình quản trị và định hướng phát triển giữa hai bệnh viện. Đặc biệt, về phía người bệnh, nếu quá trình tổ chức lại chưa hợp lý, quy trình khám, chữa bệnh có thể bị xáo trộn, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của bệnh nhân.

Giảm bớt gánh nặng "chủ quản" của Bộ Y tế

Một đề xuất quan trọng nữa từ Bộ Y tế, đó là chuyển về địa phương 13 đơn vị, tổ chức lại 11 đơn vị, với nhiều bệnh viện chuyên khoa được bàn giao nguyên trạng về các địa phương nhằm phân cấp mạnh hơn trong quản lý và khai thác cơ sở vật chất.

Theo bác sĩ Quan Thế Dân, Giám đốc chuyên môn Bệnh viện Đa khoa Trí Đức Thành - Thanh Hóa, để giải quyết số lượng các đơn vị trực thuộc Trung ương quá lớn, Bộ Y tế đang dự định chuyển một số đơn vị về địa phương, một số khác thì sáp nhập lại. Ông nhận định, việc sáp nhập này trước mắt làm giảm cơ học số lượng các đơn vị trực thuộc Trung ương, nhưng về lâu dài không chắc đã khiến các đơn vị hoạt động tốt lên, thậm chí còn khó khăn hơn, làm giảm cơ hội tiếp cận của người bệnh, nếu cơ chế chủ quản không thay đổi.

Bác sĩ Dân kiến nghị sắp xếp lại đơn vị trực thuộc Bộ Y tế dịp này là cơ hội để đưa ra lộ trình thí điểm từng bước bỏ cơ chế bộ chủ quản với các đơn vị y tế ở Trung ương, chỉ nên bao cấp các viện nghiên cứu về dịch tễ, bệnh truyền nhiễm, bệnh lao động, vì tính chất phục vụ cộng đồng. Còn lại hãy để các đơn vị hoạt động theo luật: Luật Khám chữa bệnh, Luật Giáo dục, Luật Dược... Như vậy, Bộ Y tế sẽ được cởi bớt gánh nặng "chủ quản" để tập trung vào quản lý gián tiếp theo hướng kiến tạo chính sách và thanh tra, kiểm tra. Các chính sách an sinh xã hội được thực hiện qua con đường hỗ trợ trực tiếp vào Quỹ Bảo hiểm y tế, các chương trình y tế lớn quốc gia thực hiện thông qua đấu thầu cạnh tranh giữa các bệnh viện. Các bệnh viện, trường đại học, viện nghiên cứu, xí nghiệp dược... sẽ chủ động phát triển, tự chọn cho mình lối đi, tự mình quyết định nên hay không nên liên kết hoặc sáp nhập.

Nhiều chuyên gia y tế cho rằng, việc sáp nhập cần được cân nhắc kỹ lưỡng để bảo đảm sự ổn định của các bệnh viện và hướng tới phát triển bền vững ngành y. Thay vì gộp các đơn vị lớn, cần tập trung đổi mới cơ chế quản lý, lựa chọn đội ngũ có năng lực thật sự, tránh tình trạng "bình mới rượu cũ". Việc sáp nhập chỉ nên dựa trên năng lực quản trị, không nên thực hiện đại trà. Những bệnh viện yếu kém, khó tự chủ tài chính có thể xem xét hợp nhất, trong khi các đơn vị mạnh cần được tạo điều kiện phát triển để người dân có thêm lựa chọn chăm sóc sức khỏe.

Thiết nghĩ, chủ trương sáp nhập là đúng đắn, song điều quan trọng là phải hoàn thiện cơ chế, chính sách và khung pháp lý để bảo đảm sự thống nhất, hiệu lực và hiệu quả trong quản trị ngành y tế, đồng thời giúp các mô hình mới vận hành hiệu quả ■