Thiếu quỹ đất, nguồn vốn
Tỉnh Quảng Ngãi được Chính phủ giao đến năm 2030 phải hoàn thành 8.500 căn nhà ở xã hội (NƠXH), song đến nay, địa phương mới hoàn thành đưa vào sử dụng 144 căn. Theo lộ trình, tỉnh sẽ hoàn thành 200 căn trong năm 2027, 1.163 căn vào năm 2028, 2.500 căn năm 2029 và 4.113 căn vào năm 2030. Quảng Ngãi là địa phương mạnh về thu hút và phát triển công nghiệp, số lượng công nhân tăng hằng năm, song nhà ở cho đối tượng này lại thiếu trầm trọng và chưa được quan tâm đầu tư đúng mức. Tại buổi làm việc với lãnh đạo tỉnh Quảng Ngãi, Thứ trưởng Xây dựng Nguyễn Việt Hùng cho rằng, phát triển NƠXH là chương trình an sinh xã hội quan trọng, nhằm chăm lo cho người yếu thế, người thu nhập thấp. Việc triển khai phải bám sát nhu cầu thực tế, bảo đảm tiến độ, chất lượng, không để xảy ra tình trạng chậm trễ kéo dài.
Ông Nguyễn Hữu Hồng, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Quảng Ngãi cho biết: Khó khăn lớn nhất của tỉnh là quỹ đất chưa được bồi thường, giải phóng mặt bằng, trong khi ngân sách tỉnh còn nhiều khó khăn, vì vậy chưa thực hiện tốt việc tạo quỹ đất sạch để thu hút đầu tư.
Tại Bắc Ninh, toàn tỉnh đã, đang triển khai 83 dự án với tổng diện tích khoảng 289,52 ha, khi hoàn thành đáp ứng hơn 118.000 căn hộ. Trong đó, 34 dự án đã hoàn thành và hoàn thành một phần, với 23.437 căn hộ đã hoàn thành, 7.289 căn đang thi công; 15 dự án đang đầu tư xây dựng và chuẩn bị đầu tư xây dựng; 36 dự án đang trong giai đoạn giải phóng mặt bằng và chuẩn bị đầu tư. Từ đầu năm 2025 đến nay, tỉnh xây dựng thêm hơn 12.600 căn hộ, đạt gần 80% so chỉ tiêu được giao (15.920 căn hộ). Tuy nhiên, còn 17 dự án gặp khó khăn, vướng mắc về giải phóng mặt bằng. Ngoài ra, tỉnh cũng gặp khó khăn trong việc bán, cho thuê mua quỹ nhà ở xã hội để cho thuê; điều kiện về nhà ở của đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ và một số nội dung liên quan thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư… Làm việc với lãnh đạo tỉnh, Thứ trưởng Xây dựng Nguyễn Văn Sinh đề nghị tỉnh Bắc Ninh tiếp tục tập trung chỉ đạo hỗ trợ chủ đầu tư thực hiện các dự án bảo đảm đúng tiến độ, góp phần tăng nguồn cung; tạo điều kiện thuận lợi để người lao động tiếp cận quỹ NƠXH.
Nhiều khó khăn, vướng mắc về cơ chế, chính sách, đặc biệt là thủ tục đầu tư, nghĩa vụ tài chính đối với 20% quỹ đất dành cho NƠXH, lợi nhuận định mức của nhà đầu tư còn thấp, khó thu hút doanh nghiệp tham gia... là những nội dung được các lãnh đạo hai tỉnh Vĩnh Long và Đồng Tháp đề cập với Thứ trưởng Xây dựng Phạm Minh Hà trong chương trình làm việc. Ông Phạm Minh Hà đề nghị hai tỉnh rà soát kỹ lưỡng cả những khó khăn khách quan và chủ quan, đồng thời đánh giá sát thực nhu cầu NƠXH để có cơ sở đề xuất điều chỉnh chỉ tiêu phù hợp tình hình thực tế.
Ở các tỉnh Ninh Bình, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Lâm Đồng… nhiều dự án chung tình trạng ngổn ngang, chậm tiến độ và giấc mơ an cư của nhiều người dân vẫn chưa được đáp ứng. Tại Thủ đô Hà Nội, quỹ NƠXH cũng không khả quan hơn, khi giai đoạn 2021-2025 chỉ có bốn dự án mới với hơn một nghìn căn hộ đủ điều kiện mở bán. Tại nhiều dự án phải bố trí 20% quỹ đất để phát triển NƠXH, nhà đầu tư chậm hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng, phải thực hiện điều chỉnh chủ trương đầu tư; một số chủ đầu tư có năng lực yếu kém, không hoàn thành nghĩa vụ tài chính đối với Nhà nước, dự án ngừng triển khai nhiều năm. Bà Nguyễn Thị Nhung, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Ngọc Hồi cho biết: Hiện nay trên địa bàn có dự án Xây dựng khu chung cư cao tầng. Chủ đầu tư là Công ty cổ phần Cơ khí và Xây lắp số 7. Đến nay đã hoàn thành công tác giải phóng mặt bằng, nhưng địa phương chưa nhận được thông tin dự án có tiếp tục được triển khai hay không.
Tập trung thực hiện các giải pháp hiệu quả
Hải Phòng là một trong số ít địa phương dự kiến vượt chỉ tiêu về phát triển NƠXH. Cụ thể, đến hết năm 2025, thành phố hoàn thành khoảng 11.900 căn, vượt chỉ tiêu chính phủ giao (10.694 căn). Để có được kết quả khả quan, thành phố đã chủ trương tạo quỹ đất sạch, ưu tiên các quỹ đất phù hợp, có vị trí thuận lợi về hạ tầng cho chiến lược phát triển nhà ở. Bên cạnh đó, thành phố có chính sách đặc thù về tài chính, bao gồm hỗ trợ tài chính đối với người mua nhà và doanh nghiệp đầu tư. Thứ trưởng Xây dựng Nguyễn Văn Sinh cho rằng: Hải Phòng là một trong những địa phương tích cực, tạo điểm sáng trong công tác triển khai Đề án 1 triệu căn hộ. Thành phố đã lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, bố trí quỹ đất tại những vị trí thuận lợi để đầu tư, phát triển dự án; đồng thời đẩy mạnh triển khai các dự án, lựa chọn chủ đầu tư và cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp và người dân.
Theo PGS, TS Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), có ba vướng mắc lớn nhất cần tháo gỡ ngay, đó là quỹ đất, quy trình thủ tục, nguồn vốn. Ngoài ra, phải mau chóng ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số để tháo gỡ các nút thắt về quỹ đất dành cho NƠXH. “Việc xây dựng một nền tảng tích hợp các phân hệ quản lý quy hoạch, giải phóng mặt bằng, thủ tục hành chính và tài chính sẽ giúp cơ quan quản lý có cái nhìn toàn diện, rõ ràng và chính xác hơn về tình hình sử dụng đất”, ông Thọ nhấn mạnh.
Làm việc với đoàn công tác do Thứ trưởng Nguyễn Tường Văn dẫn đầu, đại diện tỉnh Quảng Trị kiến nghị Bộ Xây dựng xem xét điều chỉnh lộ trình hoàn thành chỉ tiêu giai đoạn 2025-2030 phù hợp điều kiện thực tế sau sáp nhập. Địa phương cũng đề xuất Chính phủ hỗ trợ nguồn vốn đầu tư công để đẩy nhanh tiến độ các dự án trọng điểm.
Phát triển NƠXH là công việc khó, cần nguồn vốn đầu tư lớn, đòi hỏi quyết tâm cao và sự nỗ lực của nhiều bộ, ngành, địa phương. Tại buổi làm việc với Đoàn công tác của Bộ Xây dựng, ngày 2/10 mới đây, đại diện Sở Xây dựng Bắc Ninh kiến nghị: Bộ Xây dựng trình Chính phủ ban hành hướng dẫn về việc thẩm định giá bán NƠXH đối với trường hợp quy định tại Điểm g, Điều 198 Luật Nhà ở năm 2023; hướng dẫn quy trình cho thuê và mẫu hợp đồng thuê đối với trường hợp chủ đầu tư; hướng dẫn một số nội dung liên quan thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư...
Các địa phương chung đề xuất: Bộ Xây dựng sớm tham mưu Chính phủ ban hành Nghị định sửa đổi, bổ sung các quy định liên quan phát triển NƠXH, theo đó mở rộng đối tượng, nâng mức thu nhập được hưởng chính sách để tạo điều kiện cho người dân thụ hưởng chính sách.
Trước mắt, mỗi địa phương cần nghiên cứu rõ nhu cầu nhà ở, bảo đảm phù hợp thu nhập của người dân, đồng thời đưa chỉ tiêu vào kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội hằng năm, chuẩn bị quỹ đất sạch tại các vị trí thuận lợi về giao thông và hạ tầng xã hội để sẵn sàng triển khai dự án.
