Trong phát biểu tại cuộc họp Hội đồng An ninh Nga hôm đầu tuần, được hãng thông tấn Nga TASS trích dẫn, Tổng thống Putin nêu rõ: Tình hình ổn định chiến lược toàn cầu tiếp tục xấu đi, do nhiều yếu tố tiêu cực làm tăng rủi ro và xuất hiện những nguy cơ mới. Hệ thống các thỏa thuận giữa Nga và Mỹ về kiểm soát tên lửa hạt nhân và vũ khí phòng thủ chiến lược gần như bị xóa bỏ hoàn toàn.
Từng góp phần ổn định quan hệ giữa hai quốc gia sở hữu kho vũ khí hạt nhân lớn nhất thế giới, cũng như củng cố an ninh toàn cầu, New START là thỏa thuận duy nhất còn lại giữa Nga và Mỹ về vũ khí hạt nhân. Hiệp ước được Nga và Mỹ ký năm 2010, có hiệu lực năm 2011 và được gia hạn 5 năm vào năm 2021 và sẽ hết hạn vào ngày 5/2/2026.
New START quy định mỗi bên không được triển khai quá 700 tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM), tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm (SLBM) và máy bay ném bom mang vũ khí hạt nhân, số lượng đầu đạn hạt nhân trên các phương tiện này cũng không được vượt quá 1.550. Nga và Mỹ đều có thể vượt giới hạn này nếu New START không được gia hạn hoặc thay thế bằng một thỏa thuận khác.
Trong thời gian hiệu lực đến nay, New START đã đóng vai trò then chốt trong duy trì cân bằng sức mạnh và bảo đảm sự chắc chắn chiến lược. Tuy nhiên, Mỹ là bên đi trước phá vỡ New START, khiến Nga quyết định đình chỉ thực thi hiệp định này vào năm 2023. Cả Moscow và Washington vẫn khẳng định tự nguyện tuân thủ các giới hạn định lượng cốt lõi, cho đến khi thời hạn chính thức kết thúc.
New START hết hiệu lực sẽ là dấu mốc chấm dứt thỏa thuận cuối cùng quy định trực tiếp các hạn chế về năng lực tên lửa. Giới phân tích chỉ rõ, việc từ bỏ hoàn toàn di sản của New START, trên nhiều phương diện, sẽ là bước đi sai lầm và thiển cận, đồng thời tác động tiêu cực tới Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT).
Tổng thống Putin cho biết, sau khi New START hết hạn, Nga sẵn sàng tiếp tục tuân thủ các hạn chế định lượng cốt lõi trong vòng một năm. Lý do là Nga mong muốn duy trì hiện trạng mà New START đã thiết lập, nhằm tránh kích động cuộc chạy đua vũ trang chiến lược mới, đồng thời bảo đảm mức độ dự đoán và kiềm chế cần thiết.
Có điều, Nga không hành động đơn phương, mà đây là câu chuyện có đi có lại. Nhà lãnh đạo Nga nêu rõ, việc Moscow tiếp tục tuân thủ các giới hạn của New START còn phụ thuộc vào khả năng Washington có hành động tương tự và không phá vỡ thế cân bằng răn đe hiện có hay không.
