Tổng Thư ký UNCTAD Rebeca Grynspan nhấn mạnh, thế giới đang ở thời điểm bước ngoặt, với nhiều biến động sâu sắc về kinh tế, công nghệ và địa-chính trị. Mô hình thương mại toàn cầu thay đổi nhanh chóng khi trung tâm tăng trưởng kinh tế dịch chuyển sang các nước đang phát triển; cấu trúc thương mại chuyển từ hàng hóa sang dịch vụ và dữ liệu. Công nghệ xanh và trí tuệ nhân tạo (AI) mở ra cơ hội phát triển, song cũng nới rộng khoảng cách số và làm tăng nguy cơ bất bình đẳng. Khủng hoảng nợ công nổi lên là thách thức nghiêm trọng, trong khi kinh tế thế giới thêm bấp bênh trước nguy cơ một cuộc chiến thuế quan toàn cầu.
Những yếu tố rủi ro nghiêm trọng nhất mà UNCTAD chỉ ra là thương mại bất ổn, nợ công cao và đầu tư giảm sút. Thuế quan, chủ yếu do các nền kinh tế lớn áp dụng, đã tăng vọt trong năm nay, từ mức trung bình 2,8% lên hơn 20%. Tình trạng này đã làm giảm đầu tư, làm chậm tăng trưởng và gây khó khăn cho thương mại - một trong những con đường dẫn đến phát triển.
UNCTAD cảnh báo, dòng vốn đầu tư toàn cầu giảm sút trong năm thứ hai liên tiếp, nhất là đầu tư trực tiếp nước ngoài vào các nước đang phát triển. Thực tế này làm lu mờ triển vọng tăng trưởng và làm xói mòn niềm tin vào hệ thống quốc tế. Hơn cả thuế quan, thay đổi và bất ổn chính sách có thể gây gián đoạn kinh tế, làm chệch hướng đầu tư, suy yếu khả năng cạnh tranh…
Trong khi đó, nợ của các nước đang phát triển đã lên tới 31 tỷ USD vào năm ngoái. Điều này đồng nghĩa là thay vì có thể đầu tư vào tương lai của người dân bằng cách xây thêm trường học hoặc mở rộng các cơ sở chăm sóc sức khỏe, nhiều chính phủ lại phải chi những khoản tiền lớn để trả nợ. LHQ ước tính, 3,4 tỷ người trên thế giới đang sống ở những quốc gia chi nhiều tiền để trả nợ, hơn là cho y tế và giáo dục.
Trước những rủi ro, UNCTAD nhấn mạnh mục tiêu giữ vững bốn trụ cột của phát triển gồm thương mại, tài chính, đầu tư và công nghệ. Và ưu tiên là cải cách hệ thống đa phương, nhất là các thể chế tài chính và thương mại quốc tế, theo hướng công bằng, bao trùm và hỗ trợ phát triển bền vững.
