Sự vươn tầm của các thương hiệu Việt góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế theo hướng độc lập, tự chủ, ít chịu tác động bởi biến động bên ngoài.
CÁCH MẠNG VIỄN THÔNG VÀ KỲ TÍCH CỦA NHỮNG “NGƯỜI ĐI TÌM LỬA”
Tháng 8/2024, Viettel Burundi với thương hiệu Lumitel đã xuất sắc giành giải Vàng “Công ty của năm trong lĩnh vực viễn thông” tại Giải thưởng Kinh doanh quốc tế 2024 (IBA 2024). Nói về lý do trao giải, Ban giám khảo của IBA 2024 nhấn mạnh: “Lumitel thật sự đã cách mạng hóa viễn thông tại Burundi”.
Quay lại năm 2013, Burundi - đất nước nằm phía đông châu Phi mới chỉ có 35% dân số được sử dụng điện. Phần lớn vùng nông thôn, miền núi không có điện nên viễn thông và internet được ví như giấc mơ xa vời của đa phần người dân. Và cuộc cách mạng viễn thông đã chính thức bắt đầu khi Tập đoàn Công nghiệp-Viễn thông quân đội (Viettel) được cấp phép hợp tác kinh doanh viễn thông tại đây từ tháng 1/2013.
Chỉ trong hơn một năm, Lumitel - thương hiệu của Viettel tại Burundi đã xây dựng hơn 600 trạm BTS, tương đương tổng số trạm phát sóng của tất cả các nhà mạng khác cộng lại và 3.000 km cáp quang để tạo ưu thế tuyệt đối về độ phủ toàn quốc. Thời điểm chính thức kinh doanh vào tháng 3/2014, Lumitel đã phủ sóng 18 tỉnh, thành phố của Burundi.
Bởi người dân Burundi có thu nhập rất thấp (bình quân 240 USD/người/năm), Lumitel đã thiết kế những gói dịch vụ với chi phí phù hợp để đáp ứng đa dạng đối tượng khách hàng, đơn cử như gói dịch vụ USSD cho phép chat tin nhắn không giới hạn trong một ngày chỉ có giá 0,05 USD (khoảng 500 VND). Ở nhiều nơi chưa có điện, Lumitel đã mang những tấm pin năng lượng mặt trời vừa bán rẻ, vừa tặng cho các hộ khó khăn để giúp cho thật nhiều người Burundi có thể sử dụng điện thoại di động. Kết quả chỉ sau sáu tháng, Lumitel đã vươn lên vị trí nhà mạng số một tại thị trường Burundi.
Viettel đã thật sự làm việc và cống hiến hết mình vì lợi ích của người dân Burundi. Đất nước Burundi đã đổi thay và phát triển mạnh mẽ từ khi Viettel đầu tư, trong khi nhiều nước lân cận không được như vậy.
Bà Léocadie Ndacayisaba
Bộ trưởng Truyền thông, Công nghệ thông tin và Đa phương tiện Burundi
Đến hiện tại, Lumitel vẫn đang duy trì vị thế nhà mạng có hạ tầng kỹ thuật lớn nhất tại Burundi trên tất cả các công nghệ 2G, 3G và 4G LTE với vùng phủ sóng di động bao phủ 97% lãnh thổ và 3,5 triệu khách hàng sử dụng dịch vụ di động (chiếm 67,5% thị phần); vùng phủ internet 50% dân số với hơn một triệu khách hàng. Lumitel cũng là doanh nghiệp nộp thuế lớn thứ hai tại Burundi với số tiền nộp ngân sách lũy kế sau hơn 11 năm hoạt động khoảng 286,5 triệu USD; bảo đảm việc làm và thu nhập ổn định cho hơn 60.000 lao động trực tiếp cùng 1.500 lao động gián tiếp.
Bà Léocadie Ndacayisaba, Bộ trưởng Truyền thông, Công nghệ thông tin và Đa phương tiện Burundi khẳng định: “Viettel đã thật sự làm việc và cống hiến hết mình vì lợi ích của người dân Burundi. Đất nước Burundi đã đổi thay và phát triển mạnh mẽ từ khi Viettel đầu tư, trong khi nhiều nước lân cận không được như vậy”.
Cách Burundi khoảng 10.000 km, những người “đi tìm lửa” của Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng quốc gia Việt Nam (PVN) cũng đã và đang viết nên một thành công vang dội khác. Câu chuyện bắt đầu từ tháng 7/2008, khi Liên doanh Rusvietpetro (giữa PVN và Zarubezhneft tại Nga) thành lập và được Chính phủ Nga cho phép thăm dò, khai thác 13 mỏ dầu khí tại bốn lô, với diện tích khoảng 807 km2 ở vùng cực bắc của Liên bang Nga. Đây là khu vực cách thủ đô Moscow hơn 3.000 km, nằm giữa một vùng đầm lầy hoang vu, mỗi năm phải chịu chín tháng mùa đông với nhiệt độ luôn “quanh quẩn” từ 20-50 độ âm, còn mùa hè thì... muỗi nhiều vô kể.
Khu vực này cũng không có đường vận chuyển và cơ sở hạ tầng công nghiệp, nên quá trình thăm dò cũng như khai thác gặp rất nhiều khó khăn, hao tổn chi phí, sức lực, thậm chí đã có máu hòa cùng nước mắt.
Nhưng vượt trên gian nan, thử thách, với ý chí, khát vọng, trí tuệ và lòng dũng cảm, tập thể những người “đi tìm lửa” của PVN từng bước vượt khó để gặt hái trái ngọt. Tháng 9/2010, mỏ bắc Khosedayu đã cho dòng dầu thương mại đầu tiên và tháng 7/2011, mỏ Visovoi cũng đi vào khai thác. Đây là điều chưa một công ty dầu khí nào tại Liên bang Nga thực hiện được. Đây đồng thời là dự án có hiệu quả nhất của PVN ở nước ngoài cho tới thời điểm hiện tại, với lợi nhuận hơn 2 tỷ USD sau 17 năm hoạt động.
VƯƠN ĐẾN NẤC THANG CAO HƠN TRONG OFDI
Bên cạnh các tập đoàn kinh tế nhà nước, nhiều doanh nghiệp tư nhân Việt Nam như FPT, Vinamilk, TH,... cũng đang tiến bước trở thành những nhà đầu tư lớn ra thị trường quốc tế. Tính đến hết năm 2024, Việt Nam có 1.825 dự án đầu tư ra nước ngoài còn hiệu lực với tổng vốn đầu tư hơn 22,59 tỷ USD. Trong tám tháng năm 2025, tổng vốn đầu tư của Việt Nam ra nước ngoài đạt hơn 556,1 triệu USD, gấp 3,8 lần so cùng kỳ năm 2024.
TS Phan Hữu Thắng, nguyên Cục trưởng Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũ) nhận định: Điều đáng mừng là bắt đầu xuất hiện các thương vụ mua bán sáp nhập (M&A) và đầu tư thông tin và truyền thông (ICT), cho thấy đầu tư trực tiếp ra nước ngoài (OFDI) của Việt Nam đã chuyển sang hoạt động giá trị cao hơn. Tuy nhiên, quy mô vốn dự án vẫn còn nhỏ so quy mô nền kinh tế và nhất là so vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam. Bên cạnh đó, OFDI của ta còn thiếu các dự án chiến lược, công nghệ cao có tác động lan tỏa, trong khi lại tập trung chủ yếu vào khai khoáng và nông nghiệp - các lĩnh vực dễ chịu tác động từ biến động giá cả hàng hóa, rủi ro môi trường và chính sách nước sở tại.
Ngoài ra, năng lực quản trị, tài chính, pháp lý của doanh nghiệp còn hạn chế. Phần lớn các doanh nghiệp Việt đầu tư ra nước ngoài có năng lực quản trị xuyên biên giới còn yếu, thiếu kinh nghiệm pháp lý quốc tế và am hiểu thị trường. Để tạo ra bước nhảy vọt hiệu quả của OFDI Việt Nam trong giai đoạn tới, từ kinh nghiệm hàng chục năm theo dõi, quản lý và nghiên cứu về lĩnh vực đầu tư nước ngoài, TS Phan Hữu Thắng đề xuất chiến lược trong ngắn và trung hạn (đến năm 2030) là thực hiện chuyển đổi hoạt động OFDI từ “vốn lớn-tài nguyên” sang “OFDI giá trị cao”, ưu tiên hỗ trợ các dự án công nghệ, nghiên cứu và phát triển (R&D), chuỗi cung ứng toàn cầu cũng như trung tâm dịch vụ giá trị gia tăng cao.
Việt Nam cần hoàn thiện khung pháp lý và thủ tục một cửa cho OFDI để rút ngắn thời gian chuẩn bị đầu tư, tăng tính minh bạch.
Muốn vậy, trước hết Việt Nam cần hoàn thiện khung pháp lý và thủ tục một cửa cho OFDI để rút ngắn thời gian chuẩn bị đầu tư, tăng tính minh bạch; đồng thời, ưu đãi thuế cho thu nhập từ hoạt động đầu tư quốc tế hợp pháp và xem xét thiết lập quỹ hỗ trợ/bảo hiểm rủi ro OFDI. Các bộ, ngành cũng cần xây dựng cơ chế đánh giá chiến lược OFDI, có bộ tiêu chí rõ ràng để cấp phép, khuyến khích, ưu tiên dự án có hiệu ứng lan tỏa.
Về dài hạn, Việt Nam cần xác định mục tiêu hình thành một số tập đoàn, doanh nghiệp lớn trở thành nhà đầu tư toàn cầu ở các lĩnh vực then chốt như công nghệ cao, viễn thông, năng lượng sạch hay logistics,... Khi đó, một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện từ pháp lý, quỹ đầu tư, mạng lưới thương vụ nước ngoài đến nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ là bệ đỡ cho doanh nghiệp Việt vươn xa.
“Trong bối cảnh có nhiều yếu tố thuận lợi như hiện nay, nhất là cuộc cách mạng về thể chế đang được triển khai mạnh mẽ sẽ giúp thúc đẩy hoạt động OFDI ngày càng hiệu quả, trở thành động lực đưa con tàu Việt Nam tiến xa hơn ra biển lớn”, TS Phan Hữu Thắng nhấn mạnh.
