Từ năm 1997 đến nay, từ các dự án khôi phục và phát triển rừng như: Xây dựng khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước ở Thạnh Phú; đầu tư bảo vệ và phát triển rừng phòng hộ khu vực ven biển; tài trợ khôi phục, bảo vệ rừng của tổ chức Oxfam Anh; bảo vệ và phát triển những vùng đất ngập nước ven biển Nam Việt Nam;…tỉnh đã thiết lập được những vành đai xanh với gần 18.000 ha rừng ngập mặn, chắn sóng, bảo vệ các tuyến đê biển quốc gia. Diện tích rừng ngập mặn ven biển được khôi phục, tạo môi trường cư trú, sinh sản lý tưởng cho các loài động, thực vật, thủy, hải sản.
Tháng 12/2005, Ủy ban nhân dân tỉnh Trà Vinh cũ phê duyệt dự án đầu tư khu bảo tồn hệ sinh thái rừng ngập mặn Long Khánh, xã Long Thành với mục đích khôi phục, tái tạo sự đa dạng của hệ sinh thái rừng ngập mặn, phục vụ tham quan du lịch sinh thái và xây dựng mô hình kinh tế hộ gia đình gắn với công tác quản lý, bảo vệ rừng.
Khu bảo tồn có hơn 650 ha rừng ngập mặn, chủ yếu là các loại cây đước, mắm, cốc, giá, chà là. Trong đó, diện tích rừng đước gần 50 năm tuổi còn lại 183 ha. Đây là vùng đất ngập mặn duy nhất của tỉnh tồn tại hệ sinh thái rừng đước lâu năm với nguồn đa dạng sinh học quý giá, nhiều loại động vật quý hiếm như kỳ đà, chồn, sóc, rắn hổ mang, các loài chim hoang dã từ khắp nơi kéo đến cư trú.
Hiện nay, khu bảo tồn có hơn 200 hộ dân sinh sống, chủ yếu dựa vào nguồn kinh phí nhận khoán bảo vệ, chăm sóc rừng kết hợp với khai thác, nuôi trồng thủy sản dưới tán rừng.
Tại xã Mỹ Long, ngành nông nghiệp phối hợp cùng người dân địa phương phủ xanh 300 ha rừng bần ở Cồn Nạng. Hiện nay, quá trình bồi lắng phù sa tự nhiên nơi đây diễn ra rất nhanh, nguồn lợi thủy, hải sản dồi dào, quần thể ong mật xuất hiện dưới tán rừng khá đông. Từ năm 1995 đến nay, xã đã trồng hơn 200 ha rừng bần ven sông, ven biển.
Rừng bần đóng vai trò quan trọng trong việc chắn sóng, bảo vệ khoảng 15 km đê sông từ xã Vinh Kim đến vàm Thâu Râu, phường Trường Long Hòa. Ông Phạm Văn Sánh, người dân ấp 4, xã Mỹ Long cho biết, khi diện tích rừng bần được mở rộng, các loại hải sản như cua biển, nghêu cám xuất hiện ngày càng nhiều ở các bãi bồi ven sông, biển.
Ngoài tác dụng chắn sóng, bảo vệ đê biển, rừng ngập mặn còn góp phần cải thiện môi trường, bảo vệ đất sản xuất của người dân. Hằng năm, cứ vào tháng 8 đến hết tháng 12, cua nhướng xuất hiện rất nhiều dưới tán rừng bần, người dân dùng sệp bắt, thu nhập 150 đến 200 nghìn đồng/ngày. Theo ông Sánh, nhờ nghề săn tìm mật ong ở khu vực rừng bần Cồn Nạng, các bãi bần ven sông thuộc hai xã đảo Long Hòa, Hòa Minh, nhiều hộ dân trong xã thu được 30 đến 40 lít mật sau mỗi chuyến đi, với giá bán 200 nghìn đồng/lít.
Khôi phục rừng ngập mặn, thiết lập vành đai rừng phòng hộ ven biển góp phần quan trọng bảo vệ hoạt động sản xuất nông nghiệp của người dân. Trước đây, nhiều hộ dân ở phường Trường Long Hòa chỉ có thể canh tác 1 vụ lúa hoặc 1 vụ dưa hấu, dưa hấu thường gặp thiệt hại do sương muối và gió biển.
Từ khi tỉnh triển khai các dự án trồng rừng ven biển, hơn 100 ha đất sản xuất đã có thể canh tác 2 vụ màu và 1 vụ lúa. Những mô hình trồng khoai lang xuất khẩu, trồng đậu phộng tưới nhỏ giọt giúp người dân nơi đây có thu nhập hơn 120 triệu đồng/năm từ 1 ha đất canh tác.
Hơn 30 năm qua, sân chim Vàm Hồ, xã Mỹ Chánh Hòa đã góp phần bảo tồn đa dạng sinh học, tạo môi trường sinh thái lý tưởng cho các loài chim, cò quý hiếm về trú ngụ, sinh sản.
Theo ghi nhận của các nhà chuyên môn, nơi đây có hệ thực vật phong phú với 234 loài, 123 loài động vật cùng nhiều loại thú hoang như trăn, rắn, sóc, chồn, dơi, kỳ đà. Nhờ đó, vùng đất lành Mỹ Chánh Hòa đã trở thành điểm tham quan, du lịch khá nổi tiếng ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, tạo sinh kế bền vững cho người dân địa phương.
Bên cạnh đó, khu bảo tồn thiên nhiên Thạnh Phú trên địa phận hai xã Thạnh Hải, Thạnh Phong với diện tích 2.043 ha có hệ sinh thái rừng ngập mặn rất đa dạng. Theo đó, rừng ngập mặn Thạnh Phú được chia thành 4 phân khu. Khu hệ động, thực vật có 119 loài động vật, 45 họ thực vật.
Những bãi biển ngập triều, các kênh rạch chằng chịt của khu bảo tồn khi nước triều xuống là những bãi ăn lý tưởng cho nhiều loài sinh vật. Quần xã mắm trắng dày đặc ở khu bãi lầy là nơi cư trú của 27 loài bò sát, 8 loài lưỡng cư, 16 loài thú, 60 loài chim. Khu hệ cá của khu bảo tồn gồm hàng chục loài cá thuộc 32 họ, 12 bộ cá khác nhau...
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Vĩnh Long, các dự án khôi phục và phát triển rừng, góp phần rất lớn trong bảo vệ sản xuất nông nghiệp và đời sống dân sinh của người dân. Rừng ngập mặn được khôi phục, mở rộng đã tạo môi trường trú ẩn và phát triển lý tưởng cho các loài sinh vật biển. Đồng thời, ngành nông nghiệp đã đề xuất đưa hàng chục khu vực ven biển của tỉnh vào quy hoạch bảo tồn đa dạng sinh học quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050.
