Việc tổ chức nghiên cứu, đánh giá thực trạng, xác định tiềm năng làm cơ sở đề xuất các mô hình, giải pháp khả thi để phát triển bền vững du lịch cộng đồng là một trong những nhiệm vụ quan trọng.
Tại Tây Nguyên những năm gần đây đã xuất hiện nhiều mô hình du lịch cộng đồng mang lại hiệu quả kinh tế-xã hội rõ nét. Các mô hình này đã cải thiện sinh kế, góp phần giáo dục về nền sản xuất lành mạnh, nâng cao ý thức bảo vệ môi trường và bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống. Riêng tại Lâm Đồng, chúng tôi đã trực tiếp ghi nhận sự thành công của nhiều mô hình như: Du lịch trải nghiệm Vườn quốc gia Bidoup- Núi Bà kết hợp văn hóa Cơ Ho tại phường Lang Biang-Đà Lạt và xã Lạc Dương; du lịch cộng đồng gắn với văn hóa của đồng bào dân tộc Chu Ru (tại xã Ka Đô). Tại xã Di Linh, tỉnh đã triển khai thực hiện Đề án Phát triển du lịch cộng đồng trên địa bàn với hệ thống di sản thiên nhiên và văn hóa sắc tộc. Nhìn ra các tỉnh Đắk Lắk và Gia Lai, Quảng Ngãi, nhiều mô hình được xây dựng đã khá lâu, từng bước điều chỉnh và phát huy hiệu quả…
Nhìn chung, với tiềm năng dồi dào, phong phú về giá trị văn hóa và cảnh quan thiên nhiên, với sự chỉ đạo, tổ chức của cấp ủy, chính quyền, các cơ quan hữu quan, người dân Tây Nguyên đã biết tận dụng, khai thác các tiềm năng, thế mạnh sẵn có để biến thành động lực phát triển kinh tế-xã hội. Đáng chú ý, các mô hình du lịch cộng đồng có sự kết hợp giữa sản xuất, canh tác nông nghiệp với phát triển du lịch đã mang lại hiệu quả cao, không chỉ góp phần vào phát triển kinh tế-xã hội của khu vực mà còn mang lại nguồn sinh kế ổn định, nâng cao chất lượng đời sống người dân. Các mô hình này đã trở thành những sản phẩm du lịch độc đáo, mang bản sắc riêng, thu hút du khách trong và ngoài nước.
Theo các nhà quản lý, để du lịch cộng đồng trở thành một sản phẩm hoàn chỉnh, từng bước xây dựng và phát triển thương hiệu, các địa phương cần gắn phát triển du lịch cộng đồng với bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc, trong đó có trải nghiệm thực tế tại các làng nghề; gắn với xây dựng nông thôn mới, hỗ trợ khả năng tiếp cận các nguồn lực, dịch vụ công cho khu vực nông thôn, nhất là vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Để du lịch cộng đồng tạo sinh kế bền vững, ngoài cảnh quan thiên nhiên và giá trị văn hóa khác biệt, trước tiên, cần một cộng đồng đoàn kết, thân thiện, sẵn sàng chia sẻ lợi ích. Cùng với đó là sự song hành, chung tay, định hướng của các cấp chính quyền, ban, ngành để du lịch cộng đồng ngày càng đạt đến trình độ chuyên nghiệp, phục vụ tốt hơn nhu cầu du khách và mang lại hiệu quả kinh tế-xã hội.