Mục tiêu tạo bước đột phá trong giải quyết xung đột ở Ukraine chưa đạt được, song Hội nghị thượng đỉnh Alaska đã tạo khởi đầu mới và quan trọng cho tiến trình đối thoại tăng cường tiếp theo.
Đạt được một số tiến triển trong đối thoại
Hội nghị thượng đỉnh Mỹ - Nga diễn ra ngày 15/8 tại Anchorage, bang Alaska của Mỹ. Đây là cuộc gặp trực tiếp giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ và Nga lần đầu sau bốn năm và là chuyến công du đầu tiên của Tổng thống Putin tới Mỹ kể từ năm 2015. Hai bên đều thể hiện thiện chí đàm phán và dư luận kỳ vọng cuộc gặp có thể tạo đột phá, mang tính bước ngoặt trong nỗ lực chấm dứt xung đột tại Ukraine. Tuy nhiên, không có thỏa thuận nào được công bố sau hội nghị, điều này phản ánh rõ tính chất phức tạp trong quan hệ Mỹ - Nga, cũng như cuộc xung đột tại Ukraine.
Tại họp báo sau hội nghị, hai nhà lãnh đạo Mỹ và Nga nêu lại quan điểm của mỗi bên trong các vấn đề thảo luận và nhấn mạnh cuộc gặp diễn ra trong bầu không khí tích cực, mang tính xây dựng. Theo Tổng thống Trump, hai bên đã trao đổi “rất chân thành” và đều “muốn thấy tiến trình được thúc đẩy” về các vấn đề liên quan Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), an ninh và lãnh thổ... Ông Trump nêu rõ, chưa đi đến kết quả hay thỏa thuận cuối cùng, song hai bên đã đạt được một số tiến triển, với nhiều điểm đạt đồng thuận. Ông Trump cho biết, sẽ tiếp tục thảo luận với lãnh đạo Ukraine, NATO và các bên khác, nhằm tận dụng kết quả Hội nghị thượng đỉnh Alaska để tiến tới một thỏa thuận chấm dứt xung đột ở Ukraine.
Tại họp báo, cũng đánh giá “cuộc gặp rất hiệu quả”, Tổng thống Putin nhắc lại rằng, một thỏa thuận cấp cao Nga - Mỹ đạt được là rất quan trọng, mở đường hướng tới hòa bình ở Ukraine. Chia sẻ quan điểm của người đồng cấp Mỹ rằng “an ninh của Ukraine cần được bảo đảm”, song ông Putin nêu rõ tình hình tại Ukraine có liên quan những mối đe dọa cơ bản đối với an ninh của Nga. Và để đạt được một thỏa thuận toàn diện và lâu dài, tất cả các nguyên nhân gốc rễ, các lý do chính của xung đột phải được loại bỏ.
Phát biểu ý kiến tại Điện Kremlin ngày 16/8 thông báo về kết quả Hội nghị thượng đỉnh Alaska, Tổng thống Putin nhắc lại rằng, cuộc gặp là kịp thời và rất hữu ích, cuộc trao đổi diễn ra một cách thẳng thắn và chứa đựng nhiều thông tin, qua đó đã tiến gần tới những giải pháp cần thiết. Theo Tổng thống Putin, trọng tâm của hội nghị là tìm kiếm “giải pháp công bằng” cho cuộc xung đột ở Ukraine và việc loại bỏ các nguyên nhân gốc rễ của xung đột phải là nền tảng cho một thỏa thuận. Hội nghị thượng đỉnh Alaska là cơ hội tốt để Moscow nêu quan điểm một cách chi tiết.
Mỹ hướng tới hòa bình toàn diện Nga - Ukraine
Một ngày sau Hội nghị thượng đỉnh Alaska, Tổng thống Trump đã có các cuộc điện đàm với các nhà lãnh đạo châu Âu, trong đó, ông Trump nêu mong muốn tổ chức hội nghị ba bên giữa Mỹ, Nga và Ukraine càng sớm càng tốt, có thể ngay trong tuần này. Tổng thống Trump cũng đã điện đàm với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Truyền thông Mỹ dẫn nguồn tin ngoại giao cho biết, các nhà lãnh đạo Mỹ và châu Âu muốn có thêm một hội nghị thượng đỉnh với Tổng thống Nga, có cả Tổng thống Ukraine tham gia.
Tổng thống Trump cũng được cho là sẽ từ bỏ nỗ lực thúc đẩy một lệnh ngừng bắn giữa Nga và Ukraine, thay vào đó, hướng tới một thỏa thuận hòa bình toàn diện. Sự điều chỉnh mục tiêu này được đánh giá là kết quả cụ thể của Hội nghị thượng đỉnh Alaska. Ông Trump cho rằng, cách tốt nhất để chấm dứt xung đột là tiến thẳng tới một thỏa thuận hòa bình, bởi thỏa thuận ngừng bắn là không bền vững.
Trong khi đó, lãnh đạo Đức đã đề xuất tổ chức hội nghị thượng đỉnh ba bên Mỹ - Nga - Ukraine tại châu Âu. Trả lời phỏng vấn kênh truyền hình NTV và RTL, Thủ tướng Đức Friedrich Merz cho biết, một cuộc gặp ba bên như vậy cần thiết được tổ chức và Đức đề xuất tìm một địa điểm ở châu Âu để tổ chức. Tuy nhiên, thời gian và địa điểm cần được thống nhất và ông Merz không nêu tên một thành phố hay địa điểm nào cụ thể.
Nhiều nước đã hoan nghênh cuộc gặp cấp cao Mỹ - Nga ở Alaska, nhấn mạnh đây là bước khởi đầu mới cho các cuộc thương lượng tiếp theo, hướng tới chấm dứt xung đột tại Ukraine.
