Sau 11 ngày thảo luận căng thẳng, khủng hoảng ô nhiễm nhựa - thách thức môi trường lớn nhất thế kỷ 21 - vẫn không được giải quyết giữa gần 200 quốc gia và tổ chức, tập đoàn trên thế giới. Thất bại của giai đoạn một vòng đàm phán thứ năm (INC 5.1), diễn ra tại thành phố Busan (Hàn Quốc) tháng 12 năm ngoái đã lặp lại tại hội nghị lần này, dù vẫn có một số tín hiệu khả quan.
Giới phân tích cho rằng, sở dĩ INC 5.2 không đạt được bước ngoặt như kỳ vọng là do mâu thuẫn về lợi ích kinh tế, giữa một bên là Liên minh Tham vọng cao với hơn 100 quốc gia, gần 300 công ty trong Liên minh Doanh nghiệp vì Hiệp ước Nhựa toàn cầu và bên kia là nhóm quốc gia sản xuất dầu mỏ. Liên minh Tham vọng cao thúc đẩy việc áp trần sản xuất nhựa toàn cầu, cấm các hóa chất độc hại và yêu cầu ràng buộc pháp lý chặt chẽ, trong khi nhóm các quốc gia sản xuất dầu mỏ kiên quyết phản đối với lý do việc hạn chế sản xuất nhựa đồng nghĩa ảnh hưởng trực tiếp đến kinh tế và việc làm. Các nước này chỉ ủng hộ giải pháp tự nguyện, ưu tiên tái chế và tái sử dụng.
Sự phân cực giữa các doanh nghiệp vẫn đang diễn ra khá gay gắt. Liên minh Doanh nghiệp vì Hiệp ước Nhựa toàn cầu, gồm Coca-Cola, PepsiCo, Walmart, L’Oréal… công khai ủng hộ giảm sản xuất nhựa gắn với tái chế. Đây được coi là tín hiệu tích cực khi các “ông lớn” thể hiện sẵn sàng thay đổi mô hình kinh doanh. Tuy nhiên, không ít doanh nghiệp khác, đặc biệt trong ngành hóa dầu, lại vận động hành lang để trì hoãn các quy định ràng buộc, bởi nhựa nguyên sinh được sản xuất từ dầu mỏ, than đá và khí đốt.
Từ năm 1950 đến 2022, hơn 11 tỷ tấn nhựa nguyên sinh đã được sản xuất, sản lượng tăng từ 2 triệu tấn/năm lên 504 triệu tấn/năm. Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) dự báo con số này có thể tăng gấp 3 vào năm 2060. Nghiên cứu của Trường đại học Newcastle (Australia) còn chỉ ra rằng, trung bình mỗi người có thể đang nuốt phải 5 gram vi nhựa mỗi tuần, tương đương một chiếc thẻ tín dụng.
Các nhà nhiên cứu cảnh báo, nếu thế giới không đạt được một giải pháp thống nhất, toàn diện và bền vững về chấm dứt sử dụng nhựa dùng một lần, cuộc khủng hoảng “ô nhiễm trắng” sẽ ngày càng lan rộng và sẽ không thể đảo ngược.
