Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Ninh Thuận Nguyễn Văn Hòa cho biết, những năm qua, để khai thác giá trị văn hóa Chăm thúc đẩy phát triển du lịch, địa phương đã quảng bá rộng rãi hình ảnh các di tích lịch sử, kiến trúc đền tháp, lễ hội gắn với làng nghề truyền thống và các Bảo vật quốc gia của đồng bào Chăm hằng năm, thu hút hàng triệu lượt du khách đến với Ninh Thuận.
Cùng với Lễ hội Katê và Nghi lễ đầu năm của người Chăm được công nhận Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, Ninh Thuận còn có 4 hiện vật được Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia, gồm: Phù điêu Pô Rômê được thờ tại tháp Pô Rômê, huyện Ninh Phước; tượng vua Pô Klong Garai được thờ tại tháp Pô Klong Garai, phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang-Tháp Chàm; bia Hòa Lai được tìm thấy tại huyện Thuận Bắc và bia Phước Thiện, huyện Ninh Phước đang được trưng bày tại Bảo tàng tỉnh.
Lễ hội Katê là di sản văn hóa đặc sắc của đồng bào Chăm theo đạo Bàlamôn được tổ chức vào đầu tháng bảy âm lịch hằng năm, thể hiện sự tôn kính, lòng biết ơn của người dân với các vị thần linh, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, nhân dân được mạnh khỏe, bình yên, ấm no, hạnh phúc. Tháng 6/2017, Lễ hội Katê được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh Ninh Thuận Nguyễn Long Biên cho biết: Tỉnh đã phê duyệt Đề án Bảo tồn và phát huy giá trị Lễ hội Katê của đồng bào Chăm tỉnh Ninh Thuận giai đoạn 2025- 2030, với vốn đầu tư hơn 10 tỷ đồng. Mục tiêu, nhằm bảo tồn các nghi thức, nghi lễ, nghệ thuật trình diễn, trang phục truyền thống, nhạc cụ cùng các di sản văn hóa phi vật thể gắn liền với lễ hội.
Theo đó, nhiều hoạt động cụ thể sẽ được triển khai, như: Phục dựng, tổ chức Lễ hội Katê định kỳ tại các điểm di tích tiêu biểu tháp Pô Klong Garai, phường Đô Vinh, thành phố Phan Rang-Tháp Chàm; tháp Pô Rôme; hỗ trợ nghệ nhân, duy trì hoạt động các làng nghề truyền thống phục vụ lễ hội; lồng ghép nội dung lễ hội vào chương trình học đường và hoạt động du lịch…
Cả sư Đổng Bạ, Phó Chủ tịch Hội đồng chức sắc Chăm Bàlamôn, Trụ trì tháp Pô Klong Garai phấn khởi: “Pô Klong Garai là vị vua có nhiều công lao trong việc khẩn hoang đồng ruộng, dẫn thủy nhập điền, chăm lo nâng cao đời sống người dân. Đồng bào Chăm xây dựng tháp Pô Klong Garai trên đồi Trầu để tôn thờ.
Tượng thờ vua Pô Klong Garai được bảo vệ nghiêm ngặt, phục vụ tín ngưỡng tâm linh của đồng bào Chăm và du khách. Cộng đồng Chăm luôn chung tay với chính quyền địa phương và ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch gìn giữ, phát huy các giá trị di sản văn hóa phục vụ tốt nhu cầu phát triển du lịch của địa phương tăng trưởng nhanh, bền vững”.
Ông Lê Xuân Lợi, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu văn hóa dân tộc và Bảo tàng tỉnh Ninh Thuận chia sẻ: Trong dịp nghỉ lễ 30/4 và 1/5/2025 vừa qua, mỗi ngày có từ 1.200-1.500 lượt khách đến tham quan quần thể tháp Pô Klong Garai và Bảo vật quốc gia tại tháp. Dịp này, đơn vị đã tổ chức chương trình nghệ thuật đặc sắc do các nghệ nhân đồng bào Chăm biểu diễn được du khách yêu thích, khen ngợi.
Bên cạnh đó, sản phẩm gốm Chăm Bàu Trúc được tiêu thụ mạnh, tăng thu nhập cho lao động của làng nghề. Tháng 11/2022, Nghệ thuật làm gốm của người Chăm được UNESCO ghi danh vào Di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp, góp phần thúc đẩy khai thác giá trị văn hóa Chăm để phát triển du lịch được nâng lên vị thế mới.
Trong 5 tháng đầu năm 2025, có hơn 1 triệu lượt du khách đến tham quan, nghỉ dưỡng tại Ninh Thuận, tăng hơn 168% so với cùng kỳ; thu nhập xã hội từ du lịch ước đạt 1.060 tỷ đồng, đạt 23,5% so với kế hoạch năm.
Đặc biệt, trong 5 ngày nghỉ lễ (dịp 30/4 và 1/5), Ninh Thuận đón 215.000 lượt khách, tăng 43,3% so với cùng kỳ, doanh thu ước đạt 320 tỷ đồng... Năm 2025, tỉnh Ninh Thuận phấn đấu đón hơn 3,6 triệu lượt khách, doanh thu đạt khoảng 4 nghìn tỷ đồng, đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn, đóng góp khoảng 15% tổng giá trị sản phẩm trên địa bàn tỉnh.
