Yêu cầu cấp bách
Biến đổi khí hậu hiện là một trong những thách thức lớn nhất của nhân loại trong thế kỷ 21, ảnh hưởng sâu sắc tới an ninh năng lượng, an ninh lương thực và sinh kế của hàng triệu người dân. Là quốc gia nằm trong nhóm chịu tác động nặng nề nhất của tình trạng này, Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp bách phải chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh, bền vững và phát thải thấp.
Đây là thông tin được Tiến sĩ Lê Thanh Kim, Phó Tổng Biên tập Báo Đại biểu nhân dân nhấn mạnh tại tọa đàm “Hướng tới mục tiêu Net Zero - Cơ hội và thách thức” diễn ra chiều ngày 17/10 tại Hà Nội.
Với sự tham gia của các đại biểu Quốc hội, chuyên gia và doanh nghiệp, tọa đàm nhằm làm rõ những cơ hội, thách thức và giải pháp thực thi cam kết phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) mà Việt Nam đã công bố tại Hội nghị lần thứ 26 Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP26) diễn ra vào năm 2021.
Tại Hội nghị COP26, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính thay mặt Việt Nam cam kết đạt mức phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050. Cam kết này thể hiện rõ trách nhiệm quốc tế và tầm nhìn chiến lược của nước ta trong ứng phó với biến đổi khí hậu, hướng tới phát triển bền vững cho các thế hệ tương lai.
Sau Hội nghị COP26, Chính phủ đã nhanh chóng triển khai hàng loạt chương trình hành động cụ thể. Sau hơn 3 năm thực hiện, Việt Nam đã ghi nhận nhiều kết quả tích cực: hệ thống chính sách và chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, năng lượng và thích ứng với biến đổi khí hậu ngày càng hoàn thiện, đồng bộ hơn. Nhiều bộ, ngành, địa phương đã chủ động ban hành kế hoạch giảm phát thải. Đồng thời, Chương trình chuyển đổi năng lượng công bằng (JETP) và các sáng kiến hợp tác quốc tế đang mở ra cơ hội huy động nguồn lực tài chính, công nghệ cho quá trình chuyển đổi xanh.
Tuy vậy, con đường đến Net Zero vẫn còn nhiều thách thức không nhỏ với nước ta: Nguồn vốn đầu tư còn hạn chế, công nghệ lõi chưa đủ mạnh, cơ chế đo đếm, giám sát phát thải còn thiếu đồng bộ, trong khi năng lực thực thi ở cấp địa phương vẫn là khâu yếu. Đặc biệt, sự tham gia của khu vực tư nhân và cộng đồng doanh nghiệp cần được khơi thông mạnh mẽ hơn.
Tọa đàm “Hướng tới mục tiêu Net Zero - Cơ hội và thách thức” là diễn đàn để các nhà lập pháp, cơ quan quản lý, chuyên gia và doanh nghiệp cùng trao đổi, hiến kế về những kết quả và khoảng trống chính sách trong thực thi cam kết giảm phát thải; các công cụ tài chính, công nghệ, pháp lý nhằm huy động hiệu quả nguồn lực trong nước và quốc tế; giải pháp khuyến khích doanh nghiệp và địa phương trở thành chủ thể tích cực trong hành trình hướng tới phát thải ròng bằng “0”.
Ban tổ chức kỳ vọng, các ý kiến tâm huyết tại tọa đàm sẽ góp phần làm rõ những vấn đề cốt lõi và đề xuất các giải pháp khả thi, thực tiễn để Việt Nam tiến gần hơn tới mục tiêu Net Zero. Các kết quả thảo luận sẽ là nguồn tư liệu quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh Quốc hội thực hiện giám sát tối cao việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ Môi trường 2020 có hiệu lực.
Tiến sĩ Lê Thanh Kim cũng nhấn mạnh, hành trình hướng tới Net Zero là dài lâu và đầy thách thức, nhưng cũng là hành trình tất yếu để Việt Nam phát triển bền vững. Mỗi bước đi hôm nay, dù nhỏ, đều có ý nghĩa lớn trong việc kiến tạo nền kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Tọa đàm kỳ vọng lan tỏa thông điệp đầy ý nghĩa rằng, với tinh thần chủ động, trách nhiệm và khát vọng phát triển, Việt Nam hoàn toàn có thể biến thách thức thành cơ hội, biến cam kết thành hành động và hành động thành kết quả cụ thể, vì một tương lai xanh, sạch, thịnh vượng cho đất nước và nhân loại.
Cả hệ thống cùng vào cuộc
Là thành viên Đoàn giám sát tối cao của Quốc hội về việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Tạ Văn Hạ cho biết, kết quả nổi bật nhất khi triển khai cam kết Net Zero là sự vào cuộc nhanh chóng và toàn diện của cả hệ thống. Qua quá trình giám sát, khảo sát, có thể nói rằng, cam kết Net Zero tại Hội nghị COP26 là đường lối, chủ trương rất lớn của Đảng và Nhà nước ta. Công tác này được triển khai quyết liệt, đồng bộ, từ trung ương đến địa phương, lan tỏa đến tận cơ sở.
Đại biểu Tạ Văn Hạ chỉ rõ, ngay sau Hội nghị COP 26, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Quyết định thành lập Ban Chỉ đạo quốc gia triển khai thực hiện cam kết của Việt Nam tại COP26. Ban Chỉ đạo này là cơ quan phối hợp liên ngành, giúp Thủ tướng nghiên cứu, chỉ đạo và giải quyết các vấn đề quan trọng liên quan đến thực hiện cam kết về biến đổi khí hậu của nước ta. Ban Chỉ đạo hoạt động rất quyết liệt, phân công cụ thể các đề án, kế hoạch...
Đặc biệt, một khung khổ pháp lý vững chắc đã được khẩn trương xây dựng và hoàn thiện. Ngay sau Luật Bảo vệ môi trường 2020 được ban hành, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định hướng dẫn triển khai thi hành Luật, ban hành Nghị định về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, bảo vệ tầng ozone, Nghị định số 45/2022/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường…
Song song với đó, các bộ, ngành cũng đang rất tích cực hoàn thiện các quy định về quy chuẩn, tiêu chuẩn một cách đồng bộ, đầy đủ. Không chỉ dừng lại ở cấp trung ương, làn sóng hành động đã lan tỏa mạnh mẽ đến các địa phương. Các tỉnh ủy, hội đồng nhân dân, ủy ban nhân dân đều đã ban hành nghị quyết, kế hoạch riêng để triển khai thực hiện cam kết chung.
Từ phía cộng đồng doanh nghiệp, Đoàn giám sát cũng ghi nhận những chuyển biến tích cực. “Các doanh nghiệp mà chúng tôi đi đến khảo sát cũng thấy tinh thần giảm phát thải, tiến tới chuyển đổi công nghệ. Các doanh nghiệp, nhất là các tập đoàn, công ty đang sử dụng nhiều năng lượng hóa thạch cũng đang tiến tới tinh thần ấy và xây dựng cho mình kể cả ngắn hạn hay lâu dài để có lộ trình làm sao thực hiện được thắng lợi cam kết của Chính phủ, Nhà nước ta”, ông Hạ cho hay.
