Mở rộng đối tượng, các chế độ thụ hưởng chính sách bảo hiểm thất nghiệp

Theo Bảo hiểm xã hội Việt Nam, so với Luật Việc làm năm 2013, Luật Việc làm năm 2025 (có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026) mở rộng hơn về đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp, gia tăng mức hưởng trợ cấp thất nghiệp, rút ngắn thời gian giải quyết trợ cấp thất nghiệp và linh hoạt hơn trong quy định về chế độ hỗ trợ người sử dụng lao động…

Các quy định mới này không chỉ góp phần gia tăng quyền lợi thụ hưởng chính sách bảo hiểm thất nghiệp cho người lao động, doanh nghiệp mà còn bảo đảm tính linh hoạt của chính sách, đặc biệt trong các trường hợp suy thoái kinh tế, thiên tai, dịch bệnh…

Theo đó, một số quy định mới về đối tượng tham gia, các chế độ thụ hưởng chính sách bảo hiểm thất nghiệp có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.

Mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp

So với Luật Việc làm năm 2013, Luật Việc làm năm 2025 đã mở rộng hơn về đối tượng bắt buộc tham gia bảo hiểm thất nghiệp. Việc mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm thất nghiệp không chỉ giúp mở rộng mạng lưới an sinh, mang lại lợi ích trực tiếp cho người lao động, mà còn góp phần ổn định thị trường lao động về lâu dài, đặc biệt là nhóm làm việc ngắn hạn, không trọn thời gian, lao động tự do… thường xuyên đối mặt với nguy cơ mất việc, giảm thu nhập.

Theo đó, các đối tượng có trách nhiệm tham gia bảo hiểm thất nghiệp, tại khoản 1 Điều 31 Luật Việc làm năm 2025, ngoài đối tượng làm việc theo hợp đồng không xác định thời hạn, Luật quy định các trường hợp dưới đây thuộc đối tượng phải tham gia bảo hiểm thất nghiệp kể từ ngày 1/1/2026, cụ thể như sau:

- Hợp đồng xác định thời hạn từ 1 tháng trở lên.

- Người làm việc không trọn thời gian mà có tiền lương trong tháng bằng hoặc cao hơn tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thấp nhất theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội.

- Các chức danh quản lý hưởng lương: người quản lý doanh nghiệp, kiểm soát viên, người đại diện phần vốn của doanh nghiệp theo quy định của pháp luật; thành viên Hội đồng quản trị, Tổng Giám đốc, Giám đốc, thành viên Ban Kiểm soát hoặc kiểm soát viên và các chức danh quản lý khác được bầu của hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã theo quy định của Luật Hợp tác xã có hưởng tiền lương.

Người lao động tiếp cận dễ dàng hơn các chế độ về chính sách bảo hiểm thất nghiệp

Luật Việc làm năm 2025 sửa đổi điều kiện hỗ trợ người sử dụng lao động đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề.

So với Luật Việc làm năm năm 2013, Luật Việc làm năm 2025 đã bỏ quy định về điều kiện người sử dụng lao động được hỗ trợ như: “Không đủ kinh phí để tổ chức đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề cho người lao động;” và điều kiện “Gặp khó khăn do suy giảm kinh tế hoặc vì lý do bất khả kháng khác buộc phải thay đổi cơ cấu hoặc công nghệ sản xuất, kinh doanh”.

Thay vào đó, điều kiện để được hỗ trợ được quy định chi tiết và cụ thể hơn như: Thay đổi cơ cấu, công nghệ hoặc vì lý do kinh tế theo quy định tại Bộ luật Lao động; Thiên tai, hỏa hoạn, địch họa hoặc dịch bệnh nguy hiểm; Thực hiện theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về việc di dời hoặc thu hẹp địa điểm sản xuất kinh doanh; Các trường hợp khác theo quy định của Chính phủ.

Đối với chế độ hỗ trợ người tham gia tham gia đào tạo, nâng cao trình độ kỹ năng nghề: Bổ sung hỗ trợ tiền ăn trong thời gian người lao động tham gia khóa đào tạo, nâng cao trình độ kỹ năng nghề. Quy định mới này giúp người thất nghiệp giảm bớt khó khăn khi tham gia học nghề, từ đó góp phần tăng tỷ lệ người lao động tham gia đào tạo nghề và tăng cơ hội tìm kiếm việc làm mới phù hợp, tốt hơn.

Đối với chế độ trợ cấp thất nghiệp, theo Luật mới sẽ:

Giảm thời gian chờ đủ điều kiện hưởng trợ cấp thất nghiệp từ 15 ngày làm việc xuống còn 10 ngày làm việc. Theo đó, thời điểm hưởng trợ cấp thất nghiệp của người lao động sớm hơn 5 ngày làm việc so với quy định hiện hành (từ ngày làm việc thứ 11 kể từ ngày nộp đủ hồ sơ thay vì từ ngày làm việc thứ 16 như hiện hành).

Nâng mức hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa lên 5 lần mức lương tối thiểu vùng theo tháng (theo quy định của Luật Việc làm năm 2013, đối với người lao động thuộc đối tượng thực hiện chế độ tiền lương do Nhà nước quy định thì mức hưởng trợ cấp thất nghiệp tối đa theo tháng không quá 5 lần mức lương cơ sở).

Người lao động bị thất nghiệp, đồng nghĩa với việc bị giảm mức thu nhập. Khi đó, quy định giảm thời gian chờ đủ điều kiện hưởng trợ cấp sẽ giúp người lao động sớm nhận được trợ cấp thất nghiệp để trang trải cuộc sống và quay trở lại thị trường lao động; đồng thời nâng cao ý thức tuân thủ quy định pháp luật về bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp.

Đối với chế độ hỗ trợ người sử dụng lao động đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho người lao động. Khác với quy định của Luật Việc làm năm 2013, việc sửa đổi điều kiện hỗ trợ tại Luật Việc làm năm 2025 giúp người sử dụng lao động dễ tiếp cận hơn với chế độ này, nhằm tăng số lượng người sử dụng lao động được hỗ trợ, góp phần duy trì, phát triển việc làm cho người lao động, hạn chế tình trạng thất nghiệp xảy ra.

Đồng thời, với việc tăng cường tư vấn, giới thiệu việc làm và hỗ trợ người lao động đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề sẽ giúp người thất nghiệp sớm quay trở lại thị trường lao động, rút ngắn thời gian hưởng trợ cấp thất nghiệp so với hiện nay.

Căn cứ tình hình thực tế để quy định giảm mức đóng bảo hiểm thất nghiệp

Theo Luật Việc làm 2025, căn cứ tình hình thực tế và kết dư Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp, Chính phủ sẽ quy định việc giảm mức đóng bảo hiểm thất nghiệp, hỗ trợ bằng tiền hoặc hỗ trợ khác trong trường hợp khủng hoảng, suy thoái kinh tế, thiên tai, hỏa hoạn, địch họa hoặc dịch bệnh nguy hiểm.

Trên thực tế, trong giai đoạn xảy ra dịch Covid-19, việc quyết định dùng tiền kết dư Quỹ Bảo hiểm thất nghiệp để hỗ trợ bằng tiền mặt cho người lao động và hỗ trợ giảm đóng bảo hiểm thất nghiệp cho người sử dụng lao động phải do Quốc hội, Thường vụ Quốc hội ra Nghị quyết.

Nay, Luật Việc làm năm 2025 giao Chính phủ quyết định. Quy định này sẽ tạo điều kiện ban hành chính sách hỗ trợ nhanh hơn, kịp thời giải quyết chế độ cho người lao động và người sử dụng lao động để nhanh chóng ổn định sản xuất, kinh doanh.

Quy định mới này có ý nghĩa không chỉ với người lao động, người sử dụng lao động mà còn cả với cơ quan quản lý Nhà nước. Cụ thể, đối với người lao động, người sử dụng lao động có sự hỗ trợ, chia sẻ kịp thời để khắc phục khó khăn khi xảy ra khủng hoảng, suy thoái kinh tế, thiên tai, hỏa hoạn, địch họa hoặc dịch bệnh nguy hiểm.

Đối với các cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền: Ban hành chính sách hỗ trợ nhanh chóng và kịp thời hơn; từ đó phát huy tích cực vai trò, ý nghĩa nhân văn, ưu việt của chính sách bảo hiểm thất nghiệp trong việc giảm bớt gánh nặng cho người lao động, người sử dụng lao động, nhất là ở các tình huống, bối cảnh cấp bách, khó khăn.