Họ không chỉ là "cầu nối" giữa Đảng, Nhà nước với nhân dân mà còn là người “giữ lửa” cho văn hóa truyền thống, là điểm tựa vững chắc trong việc củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc.
Trong tiến trình đổi mới và phát triển của Tây Nguyên, vai trò của già làng, người có uy tín trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số không mai một mà ngày càng được khẳng định, phát huy mạnh mẽ.
Những người “giữ lửa” văn hóa truyền thống
Cùng với vai trò, trách nhiệm trong phát triển kinh tế-xã hội, điều đặc biệt ở đội ngũ già làng, người có uy tín trong cộng đồng đồng bào dân tộc thiểu số khu vực Tây Nguyên là sự am hiểu sâu sắc về những giá trị tinh thần vô giá trong Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên.
Ở thời kỳ mới, họ không chỉ tiên phong trong phát triển kinh tế, xây dựng nông thôn mới mà còn là những người góp phần gìn giữ và phát huy bản sắc truyền thống giữa dòng chảy hội nhập.
Câu lạc bộ Văn hóa dân gian Kon Trang Long Loi tại xã Đăk Hà được thành lập năm 2019 theo Đề án của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch gồm 41 thành viên, trong đó có năm nghệ nhân ưu tú và trên 30 thành viên trẻ được đánh giá hoạt động hiệu quả trong công tác bảo tồn, lưu giữ các giá trị văn hóa truyền thống của người Ba Na nhánh Rơ ngao.
Là người có uy tín, đam mê văn hóa truyền thống từ nhỏ, Nghệ nhân Ưu tú A Thuih được giao trọng trách Chủ nhiệm câu lạc bộ. Căn nhà nhỏ của ông cũng trở thành một “sân khấu” thu nhỏ để các thành viên đến tham gia tập luyện hằng tuần.
“Chính quyền địa phương đã quan tâm hỗ trợ để thành lập câu lạc bộ cho nên mình cảm thấy rất vui. Đảm nhận công việc này mình có tinh thần, trách nhiệm cao hơn để làm sao hướng dẫn cho các em tiếp cận và yêu thích văn hóa cồng chiêng hơn”, Nghệ nhân Ưu tú A Thuih tâm sự.
Tại thôn Kon K’Lốc, xã Đăk Mar, đều đặn vào những ngày cuối tuần, đội nghệ nhân dân gian lại tập trung tại nhà rông để tập luyện những bài dân ca truyền thống. Đây là yếu tố quan trọng giúp Đăk Mar đạt chuẩn xã nông thôn mới kiểu mẫu về lĩnh vực văn hóa.
Nghệ nhân Ưu tú Y Kha cho biết, bản thân bà có niềm đam mê đặc biệt với văn hóa truyền thống của dân tộc mình cho nên cố gắng tìm tòi, sưu tầm và nghiên cứu nhiều loại hình, như: Giá trị của nhà rông truyền thống, tinh hoa trong các trang phục thổ cẩm, nghệ thuật trình diễn cồng chiêng-xoang hay các nghi thức dân gian truyền thống…; từ đó truyền dạy lại cho thế hệ trẻ.
“Mình được Nhà nước phong tặng Nghệ nhân Ưu tú thì phải có trách nhiệm với danh hiệu ấy, dù khó hay dễ cũng phải cố gắng xây dựng kế hoạch thật bài bản, đồng thời tìm tòi, nghiên cứu và truyền dạy cho thế hệ trẻ biết trân trọng và gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc Xê Đăng nói riêng, văn hóa các dân tộc nói chung”, Nghệ nhân Ưu tú Y Kha chia sẻ.
Được truyền cảm hứng từ Nghệ nhân Ưu tú Y Kha, các chàng trai, cô gái Xơ Đăng nhuần nhuyễn các bài cồng chiêng, thuộc và thể hiện thuần thục những làn điệu dân ca của dân tộc mình. Từ hơn 30 thành viên ban đầu, đến nay câu lạc bộ đã có trên 100 thành viên ở nhiều độ tuổi tham gia tập luyện, biểu diễn cồng chiêng-xoang và hát dân ca.
Chị Y Pên, thành viên mới cho biết: “Lúc đầu tôi tham gia cho vui với anh chị em và các bạn. Nhưng dần dần về sau, tôi hiểu được giá trị và những nét đẹp văn hóa truyền thống cồng chiêng, múa xoang của đồng bào dân tộc thiểu số là rất quan trọng trong cuộc sống mới hiện nay. Tôi muốn sau này con em mình cũng sẽ tham gia tập luyện để bảo tồn và gìn giữ nét đẹp văn hóa đặc biệt này”.
Cội rễ vững bền của khối đại đoàn kết
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Đăk Hà Trương Văn Thành cho biết: Với sự hỗ trợ đắc lực của đội ngũ già làng, người có uy tín, cấp ủy, chính quyền đã đề ra những giải pháp sát với thực tiễn của từng địa phương, khu dân cư.
Qua đó, triển khai có hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, đặc biệt là Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, góp phần nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người dân. Nhờ đội ngũ già làng, người có uy tín, các địa phương đã xây dựng và phát triển nhiều mô hình tạo tiền đề cho phát triển kinh tế-xã hội, xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh.
“Việc thực hiện tốt các Chương trình mục tiêu quốc gia trên địa bàn đã góp phần thu hẹp khoảng cách về thu nhập giữa đồng bào dân tộc thiểu số với người Kinh. Các dịch vụ cơ bản về văn hóa, xã hội cũng được người dân tích cực hưởng ứng. Những mô hình, cách làm hay được nhân rộng hiệu quả trong thôn, làng dân tộc thiểu số đã thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội trên địa bàn xã thời gian qua”, ông Thành chia sẻ.
Phía tây tỉnh Quảng Ngãi được biết đến là vùng đất hội tụ trên 40 dân tộc anh em từ mọi miền Tổ quốc về định cư, sinh sống và lập nghiệp. Sau nhiều năm gắn bó, cộng đồng các dân tộc luôn nêu cao tinh thần đoàn kết, tự hào dân tộc để chung sức xây dựng địa bàn vững mạnh về kinh tế, ổn định về an ninh chính trị phía bắc Tây Nguyên.
Có được kết quả này, bên cạnh những chủ trương, chính sách đúng đắn được vận dụng linh hoạt vào thực tiễn thì vai trò của đội ngũ già làng, người có uy tín trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng đồng bào có đạo cũng là yếu tố then chốt để cấp ủy, chính quyền địa phương đưa ra những giải pháp, bước đi mang tính đột phá.
Đây là những “cánh tay nối dài”, đưa chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước vào cuộc sống giúp đồng bào dân tộc thiểu số nhận biết, nâng cao cảnh giác trước những âm mưu, luận điệu xuyên tạc, lợi dụng các vấn đề dân tộc, tôn giáo để chống phá, chia rẽ khối đoàn kết toàn dân tộc.
Từ các xã vùng sâu, vùng xa đến những thôn, làng hẻo lánh ở Quảng Ngãi, đội ngũ già làng, người có uy tín luôn là “cột mốc” văn hóa, chính trị và tinh thần vững vàng giữa đại ngàn.
