Từ thụ động đến chủ động: Bước chuyển từ nhận thức đến hành động
Khi những tháng cuối năm đang gần đến, báo hiệu mùa mưa bão đổ về, khu vực phía đông tỉnh Gia Lai, nơi tập trung nhiều xã phường vùng trũng, vùng ven sông như: Tuy Phước Đông, Quy Nhơn Đông… lại bước vào thời điểm “căng mình” chống thiên tai.
Tuy nhiên, khác với hình ảnh tất bật, loay hoay của những năm trước, nay chính quyền và người dân đã chủ động xây dựng các phương án ứng phó từ sớm, góp phần hạn chế tối đa thiệt hại về người và tài sản.
Ông Nguyễn Văn Tiên, Phó trưởng thôn Vinh Quang 2, xã Tuy Phước Đông, chia sẻ: “Địa phương đã quen với mưa lũ, cho nên bắt đầu vào mùa bà con chuẩn bị lương thực như mì tôm, gạo, nước sạch trong thời gian khoảng 2 tuần. Khi có chỉ đạo của Ban Phòng, chống thiên tai của xã thì tổ phòng, chống thiên tai của thôn và đội xung kích tổ chức vận động, thông báo di dời người dân đến nơi an toàn”.
Không chỉ dừng lại ở việc chuẩn bị nhu yếu phẩm, người dân còn được hướng dẫn cụ thể cách bảo vệ tài sản, chằng chống nhà cửa, di chuyển vật dụng có giá trị lên cao. Đặc biệt, các tổ đội xung kích tại cơ sở được củng cố, thường xuyên tập huấn, diễn tập thực tế, sẵn sàng hỗ trợ nhân dân khi có thiên tai xảy ra.
Công tác truyền thông cũng được đổi mới theo hướng linh hoạt và hiệu quả. Chính quyền xã tận dụng tối đa các nền tảng mạng xã hội, nhóm Zalo cộng đồng, loa tay di động để cảnh báo kịp thời đến từng hộ dân. Đây là một điểm nhấn quan trọng, giúp người dân không bị động, bất ngờ trước diễn biến nhanh và phức tạp của thời tiết.
Chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương theo hướng tinh gọn, hiệu quả đã tạo điều kiện để các địa phương như xã Tuy Phước Đông chủ động hoàn toàn trong công tác phòng, chống thiên tai.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Tuy Phước Đông Dương Minh Tân cho biết: “Chúng tôi tuyên truyền, lên phương án; còn nhân dân thì phối hợp với Nhà nước. Từ trưởng thôn đến ban chỉ đạo đều có trách nhiệm đi thông báo, hướng dẫn cụ thể cho dân. Ngoài ra, xã còn chủ động liên hệ các đại lý, tạp hóa để ký hợp đồng bảo đảm cung ứng đủ hàng hóa thiết yếu với giá bình ổn khi có mưa bão”.
Nhận thức rõ địa bàn vừa chịu ảnh hưởng của bão từ biển, vừa hứng lũ từ thượng nguồn, xã đã xây dựng tới 7 kịch bản ứng phó, trong đó có 3 kịch bản cho tình huống lũ và 4 kịch bản cho bão. Mỗi kịch bản đều ưu tiên bảo đảm an toàn tính mạng cho người dân, phân công nhiệm vụ chi tiết cho từng tổ chức, cá nhân, huy động sự tham gia của cả hệ thống chính trị.
Không chỉ Tuy Phước Đông, các phường trũng thấp như phường Quy Nhơn Đông cũng là điểm sáng trong công tác phòng, chống thiên tai.
Ông Uông Văn Hoan, người dân tổ dân phố 8, phường Quy Nhơn Đông, cho biết: “Nhà nước đã đầu tư hệ thống kênh thoát nước trên sông Dinh, nên tình trạng ngập lụt đã giảm đáng kể. Dù vậy, bà con không hề chủ quan, luôn nâng cao ý thức ứng phó khi có thông tin mưa lớn hay xả lũ”.
Điều đáng ghi nhận là chính quyền phường đã chủ động rà soát các đoạn đê xung yếu, huy động nhân dân đắp bao cát, gia cố từ sớm. Chính nhờ sự đồng lòng giữa chính quyền và người dân, các khu vực thường xuyên bị ảnh hưởng nặng bởi thiên tai như Nhơn Lý, Nhơn Hải, vùng đầm Thị Nại đã không còn “oằn mình” trong mỗi mùa mưa lũ như trước.
Chuyên nghiệp hóa các mô hình ứng phó
Một trong những bước tiến quan trọng trong công tác phòng, chống thiên tai tại các địa phương phía đông Gia Lai là việc xây dựng phương án ứng phó theo từng cấp độ rủi ro, từng khu vực cụ thể. Điều này giúp giảm thiểu tối đa thiệt hại và nâng cao tính chủ động cho cả hệ thống chính trị cơ sở.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Quy Nhơn Đông Trần Việt Quang thông tin: “Sau khi hình thành đơn vị hành chính mới, phường đã xây dựng lại toàn bộ phương án phòng, chống thiên tai. Chúng tôi rà soát lại các thiết bị, vật tư, xác định cụ thể số hộ cần sơ tán, đồng thời phân công nhiệm vụ gắn với từng địa bàn cho các thành viên Ban Chỉ huy phòng, chống thiên tai”.
Đặc biệt, phường chú trọng công tác di dời dân đến nơi an toàn. Các điểm sơ tán được lựa chọn kỹ lưỡng, bảo đảm nhà kiên cố, đủ điều kiện sinh hoạt trong nhiều ngày. Các tàu thuyền hoạt động trên biển cũng được quản lý chặt chẽ thông qua hệ thống cảnh báo sớm, cập nhật liên tục từ Đài khí tượng thủy văn và Bộ đội biên phòng.
Sự chuyên nghiệp trong xây dựng phương án, kịch bản đã giúp công tác ứng phó trở nên bài bản hơn, giảm thiểu tối đa tình trạng “lúng túng khi thiên tai xảy ra”. Đây chính là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của việc chuyển từ “bị động đối phó” sang “chủ động thích ứng” - một định hướng lớn trong Chương trình quốc gia phòng, chống thiên tai đến năm 2030, tầm nhìn 2050.
Chủ động ứng phó với thiên tai là một nhiệm vụ quan trọng được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm. Tại Gia Lai, tinh thần này đã được cụ thể hóa rõ nét ở cấp cơ sở. Từ việc xây dựng các phương án sát thực tế, huy động sức dân, sử dụng công nghệ thông tin, đến việc ký kết hợp đồng cung ứng hàng hóa thiết yếu, mọi hành động đều hướng đến mục tiêu: giảm thiểu rủi ro, bảo vệ tính mạng và tài sản cho nhân dân.
Mùa mưa bão năm 2025, theo nhận định của cơ quan khí tượng và chính quyền địa phương, sẽ tiếp tục diễn biến khó lường do tác động của biến đổi khí hậu. Tuy vậy, với sự chuẩn bị kỹ lưỡng, phương án cụ thể và tinh thần cảnh giác cao của người dân, các xã phía đông Gia Lai đã sẵn sàng bước vào mùa mưa với tâm thế chủ động, không để bị động bất ngờ.
Thành công trong công tác phòng, chống thiên tai ở các địa phương này không chỉ là bài học quý báu về tổ chức và điều hành, mà còn là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của sự đồng lòng giữa chính quyền và nhân dân trong xây dựng một xã hội an toàn, thích ứng bền vững với thiên tai.
