Làm chủ công nghệ
Những năm gần đây, việc sử dụng điện mặt trời trong sản xuất và đời sống ngày càng phổ biến. Nhưng kèm theo đó là nhu cầu xử lý pin mặt trời phế thải sau khi hết thời gian sử dụng trong tương lai cũng sẽ tăng cao. Hiện nay, do ảnh hưởng thiên tai, đã có một số lượng pin mặt trời hư hỏng, cách xử lý đang được các đơn vị thực hiện là lưu trữ kho, chôn lấp hoặc tái chế. Việc lưu trữ chỉ phù hợp khi số lượng ít và thời gian ngắn.
Việc chôn lấp tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường đất và nước, bởi tấm pin có nhiều kim loại nặng. Giải pháp tối ưu nhất hiện nay là tái chế. Nắm bắt được nhu cầu đó, các giảng viên, người làm công tác nghiên cứu của Viện Công nghệ Quốc tế DNIIT (Đại học Đà Nẵng) và cộng sự đã cùng nhau thực hiện Dự án xử lý, tái chế pin năng lượng mặt trời phế thải (Dự án 5RTech).
Tiến sĩ Đỗ Thế Cần, giảng viên Trường đại học Bách khoa Đà Nẵng là người thực hiện nghiên cứu hệ thống. Từ năm 2021, Dự án 5RTech đã bắt đầu tham gia chương trình ươm tạo tại Khu công nghệ cao Đà Nẵng, vừa hiện thực hóa ý tưởng vừa dần hoàn thiện dây chuyền theo 5 công đoạn. Khi tiếp nhận pin thải, hệ thống sẽ phân loại, thẩm định mức độ của pin, nếu vẫn còn dùng được sẽ tái sử dụng cho nông nghiệp, nông trại.
Với pin không còn khả năng tích điện sẽ được chuyển vào các công đoạn tháo dỡ. Công nghệ dây chuyền sẽ tách rời các bộ phận từ khung nhôm, kính cường lực, kim loại, dây bạc đồng, tách silicon. Một số sản phẩm kính khi tách bị vỡ máy thực hiện nghiền, phân loại các chất thải khác nhau. Tất cả các bộ phận này đều có thể tái sử dụng làm nhà kính trong trồng trọt, hoặc làm nguyên liệu trong công nghiệp xây dựng.
Theo nhóm nghiên cứu, dây chuyền có thể tái sử dụng đến 92% vật liệu từ pin thải, đồng thời linh hoạt tách riêng từng công đoạn theo nhu cầu khách hàng. Cùng với sự đồng hành, hỗ trợ nguồn lực của thành phố để nghiên cứu đổi mới sáng tạo, sau hơn 2 năm, dây chuyền xử lý, tái chế pin mặt trời thải đã hoàn thành và được đặt cơ sở tại quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng.
Hướng đến xuất khẩu
Trên thế giới đã có những công nghệ xử lý tấm pin năng lượng mặt trời, tuy nhiên, nếu sử dụng nhiệt để làm nóng sẽ tác động đến môi trường, còn với công nghệ tái chế không gây ô nhiễm thì kinh phí cao hơn gấp nhiều lần. Vì vậy, Dự án 5RTech (5RTech) hướng đến tiên phong trong lĩnh vực tái chế pin năng lượng mặt trời, cung cấp các giải pháp công nghệ xanh và bền vững.
Công nghệ của 5RTech hạn chế dùng nhiệt trong bóc tách mà chủ yếu dùng cơ học, giúp chi phí tái chế rẻ hơn, hạn chế mức thấp nhất ảnh hưởng đến môi trường khi lượng nhiệt sử dụng ít hơn.
Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Lê Thành Nhân (Viện Công nghệ Quốc tế DNIIT), người cùng thực hiện dự án chia sẻ: “Dự án giải quyết được vấn đề không gây ô nhiễm môi trường và chi phí xử lý pin thải thấp hơn so với nguồn thu từ việc tái sử dụng các bộ phận sau khi xử lý, và dây chuyền cũng có thể coi là một điển hình về mô hình kinh tế tuần hoàn. Chúng tôi tự hào khi người Việt Nam có thể làm chủ công nghệ”.
Nhận định khi tham gia vào nghiên cứu và phát triển (R&D), 5RTech có thể tiếp cận được với thị trường trong nước và quốc tế. Thị trường trong nước là nhu cầu trong tương lai, còn trên thế giới hiện nay trữ lượng pin phế thải rất lớn. Hiện nay, 5RTech đang là mô hình đầu tiên tại Việt Nam nghiên cứu tái chế pin mặt trời, đơn vị cũng sẵn sàng để “xuất khẩu công nghệ” với các đối tác nước ngoài.
Bên cạnh một số doanh nghiệp tại Việt Nam đã tìm hiểu công nghệ và thực hiện ký kết hợp tác, dự án cũng đang được 3 đối tác của Nhật Bản đặt vấn đề hợp tác trong thời gian tới. Đơn vị cũng đang nỗ lực để đáp ứng điều kiện vào hoạt động trong khu R&D của Khu công nghệ cao Đà Nẵng.
Vừa qua, tại Hội nghị Thượng đỉnh Đầu tư tại Hoa Kỳ năm 2025 (SelectUSA Investment summit 2025), 5RTech là dự án khởi nghiệp duy nhất của Việt Nam về năng lượng sạch được tham dự.
Trở về từ chuyến công tác, Tiến sĩ Đỗ Thế Cần tâm sự: “Hội nghị này là cơ hội lớn để chúng tôi có các đối tác đầu tư, đồng thời là dịp để 5RTech chia sẻ kinh nghiệm nghiên cứu và tận dụng nguồn lực khoa học, kinh nghiệm của đối tác quốc tế để tiếp tục hoàn thiện và nâng cao tính cạnh tranh của sản phẩm”.
