Vấn đề xây dựng văn hóa, con người trong nhiệm kỳ 2020-2025 được Thành ủy cụ thể hóa bằng Chương trình số 06-CTr/TU về “Phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh giai đoạn 2021-2025” (Chương trình số 06-CTr/TU).
Bên cạnh đó, trong nhiệm kỳ vừa qua, Thành ủy Hà Nội đã ban hành Nghị quyết số 09-NQ/TU ngày 22/2/2022 về “Phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”, Chỉ thị số 30-CT/ TU ngày 19/2/2024 về tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng trong xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh.
Điều này chứng tỏ, xây dựng, phát triển văn hóa, con người luôn là trọng tâm trong xây dựng Thủ đô. Thành phố kết hợp giữa bảo tồn giá trị văn hóa, xây dựng môi trường văn hóa, con người văn hóa và khai thác giá trị văn hóa vào phát triển kinh tế-xã hội. Chương trình số 06-CTr/TU đã hoàn thành toàn bộ 18/18 chỉ tiêu. Trong đó có hai chỉ tiêu vượt kế hoạch.
Điển hình, các chỉ tiêu về tỷ lệ gia đình được công nhận và giữ vững danh hiệu Gia đình văn hóa; tỷ lệ cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp được công nhận đạt chuẩn văn hóa; số di sản được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; xây dựng thêm trường liên cấp ngang tầm các nước trong khu vực; số lao động được đào tạo nghề hằng năm… Đối với xây dựng môi trường văn hóa, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” được cụ thể hóa qua các mô hình như Làng Văn hóa; Tổ dân phố văn hóa; Thôn, tổ dân phố 5 không, 3 sạch; Tổ dân phố, thôn không ma túy… Việc triển khai các mô hình được kết hợp với triển khai Quy tắc ứng xử nơi công cộng, góp phần tạo môi trường văn hóa lành mạnh.
Hà Nội chú trọng xây dựng môi trường văn hóa học đường với các chương trình “Học sinh Thủ đô ứng xử văn hóa khi tham gia giao thông”, “Em yêu Hà Nội”, “Nhà giáo Hà Nội thanh lịch, văn minh” cùng bộ tiêu chí xây dựng “Trường học hạnh phúc”… Đối với khai thác, phát huy giá trị văn hóa, thành quả nổi bật nhất là thúc đẩy phát triển công nghiệp văn hóa và xây dựng Thành phố sáng tạo, đưa Hà Nội trở thành trung tâm công nghiệp văn hóa.
Thủ đô và đất nước đang bước vào kỷ nguyên vươn mình lớn mạnh kèm theo những thời cơ, thách thức mới. Dù ở trong bối cảnh nào, Hà Nội vẫn nhất quán quan điểm phát triển: Phát huy truyền thống văn hiến Thăng Long-Hà Nội, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, tiêu biểu cho văn hóa và con người Việt Nam; văn hóa và con người là trụ cột phát triển bền vững Thủ đô.
Từ quan điểm này, thành phố đề ra nhiệm vụ tập trung phát triển văn hóa Thủ đô xứng tầm với truyền thống nghìn năm văn hiến, để Hà Nội thật sự là trung tâm hội tụ, kết tinh văn hóa của cả nước; xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, hiện đại, tiêu biểu cho tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, tự hào dân tộc, ý chí tự lực, tự cường, khát vọng vươn lên để văn hóa và con người Hà Nội thật sự trở thành giá trị tinh thần to lớn, là động lực, nguồn lực phát triển mới của Thủ đô.
Thành phố nỗ lực tạo lập môi trường văn hóa đa dạng, phong phú, nhân văn, sáng tạo; môi trường giáo dục công bằng; môi trường gia đình, xã hội lành mạnh. Quan tâm giáo dục đạo đức, lối sống, văn hóa ứng xử cho thế hệ trẻ, góp phần phát triển thế hệ tương lai của Thủ đô có đức, có tài, thích ứng và hội nhập trở thành “công dân số”, “công dân toàn cầu”.
Thành phố phát triển công nghiệp văn hóa thành ngành kinh tế chủ lực gắn với phát triển du lịch; hình thành các trung tâm công nghiệp văn hóa, trung tâm thương mại tự do, trường quay, khu vui chơi giải trí mang tầm quốc tế; đầu tư xây dựng một số công trình văn hóa, thể thao mới, hiện đại, đặc sắc, mang tính biểu tượng thời kỳ mới của Thủ đô như hệ thống nhà hát hiện đại và truyền thống (các nhà hát Thăng Long, Opera Hà Nội,…); tổ hợp thể thao tầm cỡ quốc tế. Trong lĩnh vực giáo dục, thành phố vừa nâng cao chất lượng giáo dục vừa phát triển toàn diện học sinh về “đức-trí-thể-mỹ”; trang bị cho học sinh những kiến thức, kỹ năng và phẩm chất để trở thành công dân toàn cầu.
Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, con người là chủ thể giữ gìn và phát huy văn hóa. Hà Nội cần chú trọng đến phát triển con người, trong đó, giáo dục gia đình, nhà trường, sự định hướng của cộng đồng và chính quyền đóng vai trò then chốt trong việc hình thành những công dân văn hóa. Bên cạnh xây dựng các phong trào có tính lan tỏa như “Toàn dân đoàn kết xây dựng văn hóa”, “Gia đình văn hóa”, “Làng văn hóa”, “Tổ dân phố văn hóa”,… Hà Nội cần tập trung vào công tác giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực để xây dựng những con người mới với tri thức hiện đại, khả năng ngoại ngữ, công nghệ và ý thức hội nhập, đáp ứng yêu cầu phát triển Thủ đô và đất nước trong thời đại mới.
