Chủ động tìm giải pháp
Trên địa bàn Tây Nguyên, hàng loạt dự án điện gió, điện mặt trời tại Gia Lai, Đắk Lắk, Quảng Ngãi và Lâm Đồng đã hoàn thành xây dựng từ 2021-2023, nhưng đến nay vẫn chưa được công nhận vận hành thương mại (COD).
Ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cho biết, nguyên nhân chính của tình trạng này là khoảng trống chính sách sau khi cơ chế giá FIT kết thúc cuối năm 2021. Dù Quy hoạch Điện VIII đã ban hành, nhưng khung giá điện chuyển tiếp và các hướng dẫn vẫn chậm triển khai, khiến hàng trăm dự án “xong mà chưa thể phát điện”.
Trước thực tế hàng loạt dự án năng lượng tái tạo bị “đóng băng”, các địa phương Tây Nguyên đang chủ động tìm giải pháp tháo gỡ, nhằm sớm đưa dự án vào vận hành và khai thác hiệu quả tiềm năng năng lượng sạch. Chẳng hạn như tại Gia Lai, UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành phối hợp với các nhà đầu tư hoàn thiện hồ sơ pháp lý, tháo gỡ vướng mắc về quy hoạch, thuê đất và cấp phép.
Cần xây dựng một “biểu giá mới”
Theo đó, khi Cục Điều tiết điện lực cấp phép vận hành, các dự án sẽ sớm hòa lưới, giúp nhà đầu tư thu hồi vốn, tăng thu ngân sách và tạo việc làm cho người dân, đồng thời thúc đẩy phát triển bền vững.
Tuy vậy, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cho rằng, hàng trăm dự án mới sẽ được triển khai những năm tới, nếu tiếp tục đàm phán giá riêng lẻ cho từng dự án thì quá trình sẽ rất phức tạp và tốn thời gian. Việt Nam cần xây dựng một “biểu giá FIT mới”, linh hoạt, minh bạch và dễ áp dụng đồng loạt, giúp giảm gánh nặng thủ tục cho doanh nghiệp và đơn giản hóa việc giám sát, kiểm tra của Tập đoàn Điện lực Việt Nam.
“Nếu khung giá mới được ban hành sớm, cùng với các chính sách rõ ràng về truyền tải, đất đai và tín dụng xanh, Tây Nguyên hoàn toàn có thể trở thành “pin năng lượng” của miền trung-Nam Bộ. Với lợi thế gió mạnh, nắng nhiều và quỹ đất rộng, khu vực này có tiềm lực đóng góp 30-35% sản lượng năng lượng tái tạo quốc gia vào năm 2030”, ông Nguyễn Anh Tuấn kỳ vọng.
Sự đình trệ khiến vốn đầu tư bị chôn trên các cánh đồng điện gió, doanh nghiệp gánh lãi vay, bảo dưỡng thiết bị, chịu rủi ro tỷ giá, còn ngân hàng phải cơ cấu nợ hoặc dừng giải ngân do thiếu khung pháp lý.
