Nếp xưa chưa vắng
7 giờ sáng tại một sạp báo trên phố Hàng Trống, ông Phan Quang Thịnh (83 tuổi, ở phố Hàng Nón) thong thả lựa và đọc những tờ báo quen như Tuổi Trẻ, Thanh Niên, Tiền Phong, Nhân Dân… Chậm rãi lật từng trang báo, ông chia sẻ về thói quen hằng ngày: “Tôi mê đọc mục thời sự quốc tế, những chính sách nhà nước, các tin quốc phòng-an ninh. Đọc báo với tôi không chỉ để cập nhật tin tức mà còn là thói quen sống. Một số người về hưu như tôi ham thời sự vẫn còn tình yêu và đam mê đọc báo giấy trong cuộc sống bây giờ”.
Với ông Thịnh, một số báo như Thời Nay, Nhân Dân cuối tuần thường có những số chuyên đề rất hay về công nghệ thông tin, bán dẫn... Có khi hấp dẫn đến mức ông “mua liền mấy số”. Đặc biệt, ông luôn giữ lại báo cũ để lưu trữ hoặc tặng bạn bè có cùng sở thích.
Cách đó không xa, trên phố Đinh Liệt, ông Long (65 tuổi) cười khi chúng tôi hỏi về báo giấy: “Giờ người ta đọc báo mạng cả rồi. Nhưng với những người từng qua thời bao cấp, thói quen đọc báo vẫn là một phần đời sống. Đọc báo là vừa theo dõi thời sự, vừa như trò chuyện với cuộc sống”. Theo bác Long, báo giấy - đặc biệt là những tờ như Nhân Dân là cơ quan ngôn luận của Đảng, vẫn giữ vai trò quan trọng bởi tính chính thống, nhưng để giữ bạn đọc, cần thêm nhiều bài phân tích sâu và góc nhìn mới mẻ.
Trong một quán trà vỉa hè ở phố Hàng Bông, ông Trần Văn Bằng (62 tuổi) chia sẻ khi đang đọc dở tờ báo: “Tôi quen đọc báo từ hồi còn đi làm. Giờ nghỉ hưu vẫn giữ thói quen đó. Ngày nào không đọc là thấy thiếu”. Những mục mà bác thường đọc là chính trị, xã hội, phóng sự đời sống. Tuy vậy, bác cũng không từ chối báo mạng: “Tôi vẫn xem tin nhanh trên VnExpress, VietnamNet…, tiện lợi và có clip, hình ảnh rõ nét. Nhưng đọc báo giấy vẫn có cảm giác “thật” hơn - tiếng sột soạt, mùi mực in, trang trình bày mạch lạc, không bị chen ngang bởi quảng cáo”.
Còn bà Nguyễn Thị Hồng (58 tuổi, ở phố Lý Quốc Sư) vẫn cập nhật tin tức qua báo mạng mỗi ngày, nhưng không khỏi băn khoăn: “Tiện thì tiện, nhưng đọc báo mạng lắm khi thấy rối mắt vì quảng cáo, đang đọc thì mất cả hứng!”. Với bà, những tờ báo như Thời Nay dễ đọc, thiết kế thân thiện, và nếu có thể in với cỡ chữ lớn hơn, ít quảng cáo hơn thì chắc chắn sẽ thu hút thêm nhiều phụ nữ trung niên chưa quen với công nghệ.
Để báo giấy đồng hành
Một số ý kiến người bán báo ở khu phố cổ Hà Nội cho thấy, mua báo không còn đông khách như trước, nhưng nhiều tuyến phố vẫn có người trung niên, cao tuổi ra mua mỗi sáng, nhất là dịp cuối tuần. Các báo như Hànộimới, Quân đội nhân dân… vẫn có độc giả trung thành. “Khách mua thường là người đã quen, họ tìm những bài mang hơi thở thời sự mà báo mạng không có”, một ý kiến cho biết.
Ở một góc nhìn khác, có những ý kiến cho rằng, trong thời đại mà tin tức cập nhật gần như theo từng giây, báo giấy không thể cạnh tranh về tốc độ. Nhưng bù lại, báo in lại có lợi thế ở chiều sâu. Những bài bình luận chính luận, phân tích chính sách, phóng sự dài kỳ, văn hóa nghệ thuật - đó là “đất sống” của báo giấy, thứ mà mạng xã hội hay nền tảng tin tức nhanh khó lòng thay thế.
Ông Nguyễn Cao (77 tuổi, ở phường Bách Khoa, quận Hai Bà Trưng) cho rằng: “Tôi vẫn tin tưởng những tờ báo như Nhân Dân, Thanh Niên, Quân đội nhân dân… vì thông tin chính xác, khách quan. Nhưng giờ tin tức thay đổi nhanh quá, không đọc mạng thì không kịp theo. Vấn đề là làm sao báo giấy phải đi sâu hơn - giúp người ta hiểu bản chất vấn đề, chứ không chỉ lặp lại tin”.
Từ những câu chuyện nhỏ ấy, có thể thấy sự đổi mới không nằm ở việc “chạy theo công nghệ” một cách vội vã, mà ở việc hiểu độc giả, nâng cao chất lượng nội dung, thân thiện hơn về hình thức. Như bác Anh Tuấn (70 tuổi, Kim Liên) đề xuất: Việc kết hợp giữa in báo giấy và mở rộng nền tảng số là hướng đi cần thiết, để giữ cả độc giả truyền thống lẫn tiếp cận lớp bạn đọc trẻ.
Những tiếng sột soạt mỗi sáng sớm, những ánh mắt dõi theo từng dòng chữ, những cuộc trò chuyện bên tách trà bàn về thời cuộc... Đó không phải là hình ảnh cũ kỹ, mà là nhịp sống có thật - vẫn đang tiếp diễn. Nếu biết cách đổi mới, nâng cao chất lượng, báo giấy hoàn toàn có thể không chỉ “tồn tại” - mà “sống” một cách bền bỉ trong lòng người đọc hôm nay.
Ngoài ra, với nhiều người cao tuổi, khi mắt đã kém, việc nghe đài phát thanh hay xem truyền hình dần thay thế cho thói quen đọc báo giấy. Vợ chồng ông Dũng và bà Lan đã ngoài bảy mươi, sống ở quận Hai Bà Trưng, chia sẻ: “Trước chúng tôi hay đọc báo Hànộimới, báo Lao động, Quân đội nhân dân. Nhưng giờ mắt yếu rồi nên nghe thời sự cho tiện hơn”.
