Sự liên kết chặt chẽ giữa người dân, doanh nghiệp và chính quyền địa phương đã tạo nên một mô hình phát triển nông nghiệp hiện đại, hiệu quả, góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn và xóa đói giảm nghèo bền vững.
Từ vùng đất khó thành cánh đồng triệu tấn mía
Vùng Đông Trường Sơn, gồm thị xã An Khê và các huyện Kbang, Đăk Pơ, Kông Chro (cũ) vốn được biết đến là những địa phương có điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, đất đai dốc, khí hậu khô hạn theo mùa, giao thông đi lại khó khăn. Trước đây, người dân chủ yếu canh tác các loại cây ngắn ngày như mỳ, bắp, đậu… nhưng hiệu quả kinh tế không cao, cuộc sống luôn bấp bênh, thiếu ổn định.
Tuy nhiên, từ khi cây mía được đưa vào trồng đại trà, đặc biệt với sự ra đời và phát triển của Nhà máy đường An Khê, vùng đất này đã có những bước chuyển mình rõ rệt. Niên vụ 2024-2025, tổng diện tích mía toàn vùng Đông Gia Lai đạt hơn 31.500ha, sản lượng ước tính lên tới 2,4 triệu tấn mía – trở thành vùng nguyên liệu mía lớn nhất cả nước.
Trên những cánh đồng mía rộng bát ngát ở huyện Kông Chro, tiếng máy cắt vang lên rộn ràng, những chuyến xe tải nối đuôi nhau chở mía về nhà máy không ngớt. Ông Nguyễn Hữu Phúc, nông dân ở làng Brò, xã Chư Krey cho biết, gia đình ông đã chuyển sang trồng mía khoảng 30 ha trong nhiều năm qua. So với các cây trồng truyền thống, cây mía mang lại hiệu quả kinh tế vượt trội, đặc biệt khi áp dụng cơ giới hóa đồng bộ.
“Chuyển qua trồng cây mía thì mang lại lợi nhuận kinh tế cao hơn hoa màu khác. 1ha mía dư được khoảng 30 đến 40 triệu đồng. Làm mô hình cánh đồng mẫu lớn thì cơ giới cắt máy nên lợi nhuận cao hơn, chi phí giảm bớt xuống”, ông Phúc chia sẻ.
Không chỉ ông Phúc, hàng nghìn hộ nông dân khác cũng đang vươn lên từ cây mía. Trong đó, điển hình như gia đình ông Lê Việt Công, xã Tơ Tung đã trồng 10ha mía, thu hoạch gần 800 tấn trong vụ vừa qua. Nhờ đầu ra ổn định, được nhà máy bao tiêu toàn bộ sản phẩm, ông Công mạnh dạn đầu tư quy mô lớn và áp dụng cơ giới hóa vào sản xuất.
“Bây giờ ở đây không còn cây gì chủ lực, chủ động như cây mía. Theo giá cả này thì người dân mạnh dạn trồng mía, có nhà máy bao tiêu sản phẩm, lại thêm cơ giới hóa đồng bộ nên nông dân làm được số lượng lớn”, ông Công cho biết.
Trong bối cảnh cả nước đang đẩy mạnh tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững, cây mía ở Đông Trường Sơn, tỉnh Gia Lai đang là một mô hình điển hình. Từ chỗ là cây trồng “phụ”, hiện nay mía đã trở thành cây trồng chủ lực, tạo ra thu nhập ổn định cho hàng chục nghìn hộ dân, góp phần phát triển kinh tế địa phương và bảo đảm an sinh xã hội.
Để phát huy tiềm năng này, cần tiếp tục hoàn thiện các chính sách hỗ trợ nông dân về vốn, kỹ thuật, bảo hiểm cây trồng; đồng thời tăng cường đầu tư hạ tầng giao thông, thủy lợi phục vụ sản xuất. Ngoài ra, việc liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, kết nối thị trường tiêu thụ đường trong và ngoài nước cũng là yếu tố then chốt giúp ngành mía đường phát triển bền vững.
Liên kết ba nhà - chìa khóa cho phát triển bền vững
Sự thành công của vùng mía ở Đông Trường Sơn của Gia Lai không chỉ đến từ nỗ lực của người dân, mà còn nhờ sự vào cuộc đồng bộ của doanh nghiệp và chính quyền địa phương. Mô hình liên kết “ba nhà”, Nhà nước, nhà nông và nhà doanh nghiệp, đã và đang phát huy hiệu quả rõ nét, tạo nên một chuỗi giá trị hoàn chỉnh từ sản xuất đến tiêu thụ.
Với vai trò “đầu kéo” của doanh nghiệp, Nhà máy đường An Khê không chỉ bao tiêu toàn bộ sản lượng mía cho nông dân mà còn hỗ trợ kỹ thuật, giống, phân bón, đồng thời đầu tư mạnh mẽ vào cơ giới hóa sản xuất. Theo ông Nguyễn Hoàng Phước, Phó Giám đốc Nhà máy đường An Khê, thời gian qua, sự hỗ trợ của Chính phủ trong việc chống buôn lậu, chống bán phá giá mặt hàng đường đã giúp ngành mía đường trong nước phục hồi và phát triển ổn định.
“Từ năm 2020 đến nay, Chính phủ đã có các quyết định chống bán phá giá, chống buôn lậu đường, giúp giá đường trong nước duy trì ở mức cao. Giá mía nguyên liệu mua vào bình quân ở mức 1,1 triệu đồng/tấn/10 chữ đường CCS tại ruộng. Đây là cơ hội lớn giúp người dân làm mía hiệu quả, từ đó mạnh dạn chuyển đổi cây trồng kém hiệu quả sang mía”, ông Phước nhấn mạnh.
Song hành với doanh nghiệp, chính quyền các cấp cũng tích cực triển khai các chính sách hỗ trợ sản xuất. Hàng loạt chương trình dồn điền đổi thửa, xây dựng cánh đồng mẫu lớn, đưa cơ giới hóa vào sản xuất đã được thực hiện quyết liệt.
Ông Lê Thanh Sơn, Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Tơ Tung cho biết: “Chính quyền địa phương đã phối hợp chặt chẽ với Nhà máy đường An Khê để tuyên truyền, vận động bà con ứng dụng tiến bộ kỹ thuật, cơ giới hóa từ khâu làm đất, trồng, chăm sóc đến thu hoạch. Nhờ đó, chi phí giảm, năng suất tăng, đời sống người dân được cải thiện rõ rệt, góp phần xóa đói giảm nghèo hiệu quả”.
Một trong những điểm nhấn quan trọng của vùng mía Đông Trường Sơn là quá trình cơ giới hóa đồng bộ. Hiện nay, chỉ tính riêng các xã Kbang, Kông Bơ La, Tơ Tung, Sơn Lang và Đak Rong đã có hơn 3.000ha mía được cơ giới hóa hoàn toàn, giúp tiết kiệm đáng kể chi phí lao động, đặc biệt trong bối cảnh thiếu hụt nhân công nông nghiệp ngày càng phổ biến.
Những cánh đồng mía bạt ngàn nơi vùng Đông Trường Sơn không chỉ mang lại “vị ngọt” về kinh tế mà còn đánh dấu bước tiến trong tư duy sản xuất nông nghiệp hiện đại. Với sự đồng hành của “ba nhà”, cây mía đang khẳng định vai trò là cây trồng chủ lực, là điểm sáng trong bức tranh phát triển nông nghiệp Tây Nguyên. Từ thành công của cây mía, có thể tin tưởng vào một tương lai tươi sáng hơn cho nông dân Gia Lai, nơi mà đất khó đã và đang nở hoa.
